بسیاری از ما عادت داریم بارها و بارها زنگ ساعت خود را پیش از آنکه کاملاً از خواب بیدار شویم دائماً به چند دقیقه آینده، موکول یا اصطلاحاً اسنوز کنیم. این دسته از افراد که صبح ها به سختی از خواب بیدار می شوند و برعکس، شب ها برای شب بیداری هیچ مشکلی ندارند «جغد شب» نامیده می شوند. تحقیقی جدید که در ژورنال سلول به چاپ رسیده یک جهش ژنتیکی را شناسایی کرده است که مسئول تغییر ساعت شبانه روزی انسان در این گونه از افراد است.
شب بیداری غیرمعمول اغلب به عنوان اختلال تأخیر در مرحله خواب (DSPD) تشخیص داده می شود که حدود 15 درصد جمعیت آمریکا را درگیر خود کرده است. افراد مبتلا به این اختلال دچار تأخیر در ریتم شبانه روزی هستند. می دانیم که ساعت شبانه روزی 24 ساعته با فیزیولوژی داخلی اندام ها و محیط پیرامون تنظیم می شود اما چنین افرادی با اختلال در شروع خواب مواجه هستند.
این اختلال شایع ترین نوع اختلال خواب در ریتم شبانه روزی است که با افسردگی، بیماری های قلبی عروقی، تشویش و دیابت هم در ارتباط است. حالا محققان دانشگاه راکفلر نیویورک فکر می کنند که یک جهش در ژن CRY1 ممکن است به این اختلال دامن بزند؛ اما چگونه؟
ریتم شبانه روزی ما مبنای ژنتیکی روشنی دارد که در طول تاریخ تکامل نیز در میان تمامی جانداران ثبات خود را حفظ کرده است. در شروع این چرخه، سلول ها پروتئین هایی به نام فعال کننده می سازند که در طول یک شبانه روز، مهارکننده های خود را تولید می کنند که به تدریج فعال کننده ها را کاهش می دهد؛ بنابراین دیگر هیچ مهار کننده ای هم تولید نمی شود و در این صورت فعال کننده ها بالاترین میزان قدرت خود را بدست می آورند و این چرخه دوباره شروع می شود.
در این تحقیق دانشمندان متوجه یک جهش تک نقطه ای در ژن پروتئین CRY1 به عنوان یک مهارکننده شدند یعنی تنها یک حرف در این کدگذاری ژنتیکی نابجاست. همین تغییر کافی است که فعالیت مهارکننده از حد بگذرد و با فرونشاندن طولانی مدت فعال کننده ها موجب امتداد چرخه شبانه روزی تا دست کم نیم ساعت شود.
در افرادی که شب بیدار هستند اینطور به نظر می رسد که هرروز از سمت شرق حرکت می کنند و دچار پرواززدگی (jet lag) می شوند و صبح ها آماده فعالیت های روزانه نیستند. البته این اتفاق را می توان با برنامه خواب اجباری و سفت و سخت مهار کرد.