دکتر حامد ماهزاده به چگونگی شکلگیری پدیده نوکیسهها و تجملگرایی اشاره کرد و گفت: در جامعه ایرانی، ارزشهای مذهبی و ملی برخلاف مصرفگرایی است، لذا با تمایل به تجمل گرایی از ارزشها دور میشویم و نمی توانیم ارزشها را به فرزندانمان انتقال دهیم.
این روانشناس تصریح کرد: تجملگرایی با اضطراب ارتباط مستقیمی دارد. منشاء اضطراب در جامعههایی که پرتنشتر هستند و در آنها مشکلات هویتی، تربیتی و نقصانهایی وجود دارد، میتواند نوع مصرف باشد.
وی افزود: افراد با مصرف کردن و استفاده از کالاهای متعدد و متنوع میتوانند اضطراب اساسی و وجودی خودشان را کاهش دهند. وقتی در جامعه تجملگرایی شیوع پیدا میکند، میزان تنش در آن جامعه زیاد میشود. از لحاظ روانشناسی باید راهکارهایی را پیشبینی کرد تا این تنش در جامعه کاهش پیدا کند. قتل، دزدی و آسیبهای اجتماعی، این تنش و اضطراب را در سطح جامعه نشان میدهد.
این روانشناس به پیامدهای ناشی از تجملگرایی پرداخت و گفت: وقتی ارزشهای خود را با ارزشهای مصرفی یکی میکنید، اگر نتوانید اجناس لوکس و یا هر چیز دیگری را مصرف کنید، دیگر ارزشی وجود ندارد که بخواهید باشید.
ماهرزاده مهمترین پیامد جامعه مصرفی را از بین رفتن و فاصله گرفتن از ارزشها و هنجارهای اجتماعی دانست و اظهار کرد: جامعهای که به سمت تجملگرایی میرود به مرور از ارزشهایش فاصله میگیرد و با ارزشهای بومی خودش بیگانه میشود. در جامعه ایرانی، ارزشهای مذهبی و ملی بر خلاف مصرفگرایی است، لذا با رفتن به سمت تجملگرایی از ارزشها دور میشویم و سالهای بعد نمیتوانیم ارزشها را به فرزندانمان انتقال دهیم و آنها با ارزشها بیگانه میشوند.
وی در خصوص پیامدهای مصرفگرایی در بعد فردی گفت: افرادی که به ارزشهای دینی اعتقاد ندارند یا اعتقاد کمی دارند، چیزی را جایگزین این ارزشها کردهاند و اگر آن جایگزین مصرف کالاهای لوکس باشد ارزشهایشان، ارزشهایی ابتدایی و بدوی است. بنابراین در بعد روانشناختی و عاطفی هم دچار بحرانهای هویتی و شخصیتی میشوند و حاضر هستند برای تامین این خلاء حتی وام بگیرند یا قرض کنند تا بتوانند آن را جبران کنند. در غیر این صورت چیزی برای از دست دادن ندارند و دچار افسردگی یا شکست میشوند.
این روانشناس با تاکید بر اینکه اگر تجملگرایی را به عنوان یک بیماری اجتماعی در نظر بگیریم، نمیتوانیم با مصادیقش مواجه شویم این در حالیست که باید به ریشههایش بپردازیم، تصریح کرد: مواجهه با ریشههای تجملگرایی باید مستمر باشد و این کار زمانبر است. بهطور قطع باید از لحاظ مادی هم تدابیری اندیشیده شود. ما به دستگاههای فرهنگی توصیههایی را میکنیم اما کمترین بودجه را در اختیار این دستگاهها قرار میدهیم و این یک تضاد است.
ماهرزاده که در یک برنامه رادیویی سخن میگفت، در خصوص نقش زنان در تجمل گرایی اظهار کرد: زنان به عنوان محور مصرف خانواده بسیار نقش مهم و حیاتی را دارند. نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل میدهند و آنان ذائقه و مصرف الگوی خاص خودشان را دارند و در امر تجملگرایی بسیار نقش دارند. نقش بانوان نسبت به مردان در امر تجمل گرایی ۸۰ به ۲۰ است.
چرا تجملات را وارد زندگی کودکان نکنیم؟