ویتامین‌ها برای سلامت و درست کار کردن بدن ضروری هستند اما مشکل اینجاست که آنها در بدن ساخته نمی‌شوند یا اگر بدن قادر به ساخت آنها باشد، مقدارشان بسیار کم است.
بنابراین باید از طریق غذا نیاز بدن به ویتامین را تأمین کنیم. اگر به هر دلیلی بدن کمتر از حد نیاز خود ویتامین دریافت کند، عوارض کمبود آن به شکل‌های مختلف خود را نشان می‌دهد. شاخص‌ترین نشانه‌های کمبود ویتامین را در این مطلب بخوانید و مراقب باشید تا بدنتان را برای مدت طولانی در محرومیت ویتامینی نگذارید؛ چون در آن صورت جبران عوارض ناشی از کمبود ویتامین کار ساده‌ای نخواهد بود!
دردهای مفصل و استخوان
وقتی ذخیره ویتامین D در بدنتان کم شود، دچار دردهای استخوانی و مفصلی می‌شوید یا با کوچک‌ترین ضربه‌ای استخوانتان آسیب می‌بیند. دردهای عضلانی هم در پی کمبود ویتامین D رایج است. منبع اصلی برای دریافت ویتامین D نور خورشید، آجیل‌ها و غذاهای دریایی است. قرار گرفتن روزانه 15تا 20دقیقه در برابر نور مستقیم آفتاب می‌تواند 500میکروگرم ویتامین D یا بیشتر برای بدن تأمین کند. ماهی‌تن و ماهی سالمون نیز از منابع مفید ویتامین D هستند اما با توجه به محدود بودن منابع طبیعی این ویتامین، اگر نتوانید از طریق خوراکی و دریافت نور خورشید ویتامین D مورد نیاز بدنتان را تأمین کنید، چاره‌ای جز استفاده از قرص یا آمپول این ویتامین نخواهید داشت. بد نیست بدانید که ویتامینD در پیشگیری از ابتلا به افسردگی،ام‌اس و برخی از سرطان‌ها مؤثر است.
کم بینی شبانه
اگر شب‌ها احساس می‌کنید دیدتان کافی نیست، هنگام ورود از تاریکی به نور دیدتان سخت‌تر تطابق پیدا می‌کند یا به تازگی اشیا را کمی تار می‌بینید، ممکن است دچار کمبود ویتامین A شده باشید و خوردن آب هویج برایتان از هر چیزی ضروری‌تر باشد. هویج منبع بسیار خوبی از بتاکاروتن است که به ساخت ویتامین A در بدن کمک می‌کند. به جز هویج، سیب‌زمینی، اسفناج پخته، کدوتنبل، طالبی، فلفل قرمز، انبه، لوبیای چشم بلبلی، زردآلو، کلم‌بروکلی و جگر گوسفند از منابع غنی ویتامین A هستند. بد نیست بدانید که کمبود ویتامین A باعث تیرگی پوست، جوش‌زدن و چربی پوست هم می‌شود. اگر ران‌ها، بازو‌ها، گونه‌ها و پشت کمرتان جوش‌های قرمز می‌زند، به‌احتمال قوی دچار کمبود ویتامین A هستید. اختلال باروری در مردان، سقط خودبه‌خودی جنین در زنان و اختلال در سیستم ایمنی هم از عوارض فقر شدید ویتامین A هستند.
خواب رفتگی دست و پا
خواب رفتن دست و پا و گزگز کردن انگشتان نشان می‌دهد که کمبود آهن و ویتامین‌های گروه B صدای بدنتان را درآورده است. مهم‌ترین ویتامین‌ها برای شمایی که این علامت را دارید، ویتامین‌های B6 و B12 است. دلیل گزگزی که حس می‌کنید آن است که در کمبود ویتامین‌های گروه B، مغز به سختی می‌تواند با اعصاب بدن ارتباط برقرار کند و به همین دلیل دچار بی‌حسی و گزگز می‌شوید. اما این تنها عارضه کمبود ویتامین‌های گروه B نیست. با کمبود این ویتامین ممکن است دچار افسردگی و خلق پایین هم بشوید، زود از کوره در بروید و احساس خستگی و کسالت دائمی داشته باشید. بهترین منابع تأمین‌کننده ویتامین B در گوشت قرمز، سبوس، چغندر، مارچوبه و اسفناج، عدس و جگر وجود دارد. کمبود ویتامین B3 هم با اختلال در عملکرد کبد و روده‌ها، باعث بدبو شدن دهان می‌شود. بهترین منابع ویتامین B3 غذاهای غنی از پروتئین مثل مرغ، سفیده تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب، تخمه آفتابگردان هستند. خرابی پوست و مو هم از دیگر عوارض کمبود ویتامین‌های گروه B و مشخصا ویتامین B7 است که در گوشت، ماهی، سبزیجات، میوه و قارچ پیدا می‌شود. پس می‌بینید که این ویتامین‌ها از حیاتی‌ترین و حساس‌ترین ویتامین‌ها هستند و کمبودشان می‌تواند منجر به طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها شود.
بدزخمی
اگر پوست‌تان خشک و شکننده شده، زود زخم می‌شود و زخم‌هایتان دیر بهبود پیدا می‌کند، ممکن است دچار کمبود ویتامین C باشید. آفت زدن و زخم‌های دهانی و خونریزی لثه هم نشان‌دهنده کمبود ویتامین C است. همچنین اگر زود به زود مریض می‌شوید و بیماری‌تان دیر خوب می‌شود، یعنی سیستم ایمنی‌تان ضعیف شده و به ویتامین C بیشتری نیاز دارید. مصرف مرکبات، سبزیجات برگ‌سبز، کیوی و گوجه‌فرنگی به‌شدت به شما توصیه می‌شود. از دیگر علائم کمبود ویتامین C می‌توان به خونریزی زیرپوستی، پیچ خوردگی شدید موها، درد مفاصل، تورم لثه، افسردگی، تب، تنگی نفس و… اشاره کرد.
خونریزی بینی
کمبود ویتامین K باعث خونریزی بینی می‌شود. این ویتامین برای انعقاد خون لازم است و اگر میزان آن در بدن کاهش یابد، کنترل خونریزی بسیار دشوار خواهد شد. همچنین کمبود ویتامین K می‌تواند باعث پوکی استخوان، دیابت یا بیماری‌های کبدی شود. جالب این است که نیمی از ویتامینk مورد نیاز بدن توسط باکتری‌های روده ساخته می‌شود اما با خوردن جعفری، کلم، اسفناج، گل کلم، زرده تخم‌مرغ، کاهو، چای سبز، گوجه‌فرنگی، مارچوبه، کرفس، لوبیاسبز، شاهی، شلغم و نخودسبز هم می‌توانید آن را تأمین کنید. این ویتامین، محلول در چربی است و خوردن موادی که نام بردیم همراه با روغن به جذب بیشتر ویتامین K کمک می‌کند.
نکاتی درباره مصرف ویتامین‌ها
کمبود برخی ویتامین‌ها تنها با آزمایش خون مشخص می‌شود. بنابراین هر از گاهی از پزشک بخواهید چکاپ کامل برایتان انجام دهد.
دیدن هر کدام از علائمی که گفتیم، الزاما به معنی کمبود ویتامین نیست و ممکن است از یک بیماری جدی‌تر خبر بدهد. بنابراین اگر با برقراری تعادل در برنامه غذایی‌تان، مشکل برطرف نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
به جز ویتامین‌ها، بدن برای سالم ماندن به برخی املاح هم نیاز دارد و کمبود آنها موجب عوارض جسمی می‌شود. مثلا کمبود ید باعث پف کردن چشم‌ها خواهد شد، کمبود آهن صورت و لب‌ها را رنگ پریده می‌کند و کمبود سدیم و پتاسیم باعث گرفتگی عضلات می‌شود.
همانطور که کمبود ویتامین‌ها خطرناک است، دریافت ویتامین زیادی هم باعث مسمومیت یا بروز علائم جسمی می‌شود. پس، از مصرف خودسرانه مکمل‌های ویتامینی خودداری کنید؛ مثلا مصرف بیش از حد ویتامین C باعث استفراغ، سردرد، بی‌خوابی و ترش کردن می‌شود و مصرف زیادتر از حد ویتامین E، شما را در معرض کمبود سایر ویتامین‌های محلول در چربی قرار می‌دهد.
کندی حرکتی
وقتی میزان ویتامین E در بدن به کمتر از حد مورد نیاز برسد، عکس‌العمل‌های شما کند خواهد شد، تعادلتان را به سختی حفظ می‌کنید و ممکن است در کارهایی که نیاز به هوشیاری بالا دارند (مثل رانندگی، بازی‌های ورزشی، کارهای دقیق عملی و…) درصد خطایتان بالاتر برود. کمبود این ویتامین باعث سستی و ضعف هم می‌شود و کسالت ایجاد می‌کند. برای تأمین ویتامین E بدنتان آجیل، تخم‌مرغ، گوشت، جوانه و آووکادو بخورید. جو دوسر هم منبع بسیار خوبی از این ویتامین است.
منبع: همشهری آنلاین