بسیاری از افراد تصور می‌کنند در آشپزخانه فقط احتمال سوختگی‌های جزئی وجود دارد، در حالی‌که این باور نادرست بوده و سوختگی‌های جدی نیز ممکن است حین آشپزی به وقوع بپیوندد. برای این‌که در زمان سوختگی کمترین آسیب را ببینید، حتما توصیه‌های دکتر بابک مهشیدفر متخصص طب اورژانس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران را بخوانید.
چقدر سوختی؟
یکی از رایج‌ترین اتفاقاتی که ممکن است در زمان آشپزی به وقوع بپیوندد، سوختگی محسوب می‌شود و بسیاری از افراد سوختگی با درجات مختلف را در آشپزخانه تجربه می‌کنند. بسیاری از سوختگی‌هایی که در آشپزخانه و در زمان آشپزی ایجاد می‌شوند، سوختگی‌های سطحی به حساب می‌آیند. سوختگی می‌تواند به صورت‌های مختلفی به‌وجود بیاید، یعنی در اثر تماس مستقیم با ظرف داغ یا در اثر بخار ایجاد شود. بیشتر سوختگی‌هایی که در آشپزخانه به‌وجود می‌آید، از نوع درجه یک و 2 محسوب می‌شود که معمولا نیز در اثر چنین نوع سوختگی تاول ایجاد نخواهد شد.
البته سوختگی‌ها همیشه هم به این شکل نبوده و ممکن است گاهی با شدت بیشتری ایجاد شود. گاهی سوختگی در اثر تماس مستقیم با شعله آتش، ریختن مایعات داغ مثل رب یا روغن روی پوست بدن به وجود می‌آید که چنین سوختگی‌هایی عمیق و جدی است.
یخ را فراموش کنید
بسیاری از افراد زمانی که اتفاقی به وقوع می‌پیوندد، حسابی دستپاچه می‌شوند و نمی‌دانند چه کاری باید انجام دهند. در چنین شرایطی حسابی به هم می‌ریزند، در حالی‌که حفظ خونسردی در حوادث حرف اول را می‌زند. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که بعد از سوختگی باید حتما به آن توجه ویژه شود، استفاده از آب سرد است. زمانی که سوختگی ایجاد می‌شود، باید حتما سریعا پوست را زیر آب سرد برد و هر چه دمای آب پایین‌تر باشد، بهتر است. انجام چنین کاری می‌تواند از پیشرفت عمق سوختگی پیشگیری کند. برای خنک کردن محل سوختگی باید محل سوختگی را در ظرفی که در آن آب سرد وجود دارد، قرار داد. عضوی که دچار سوختگی شده باید به مدت 10 تا 15 دقیقه داخل ظرف قرار بگیرد. برای خنک کردن محل سوختگی باید به این مساله توجه کرد که خنک کردن باید در فواصل زمانی کوتاه انجام شود. به عبارت روشن‌تر، این‌که عضو سوخته باید چند دقیقه در آب قرار بگیرد و سپس از داخل آب بیرون آورده و مجددا این کار تکرار شود. بعد از این‌که به این روش عضو سوخته برای مدت زمانی در آب سرد قرار گرفت، باید به مدت یک ساعت عضو سوخته را در آب ولرم گذاشت تا درد ناشی از سوختگی به این شکل کاهش پیدا کند. اگر استفاده از آب ولرم برای فرد بنا بر هر دلیلی مقدور نیست، می‌توان از خمیرریش یا خمیردندان، به‌عنوان جایگزین آب ولرم، در محل سوختگی استفاده کرد.
البته اگر قرار باشد خمیرریش یا خمیردندان از روی پوست بعد از مدتی برداشته شود، این کار را نباید یکباره انجام داد و باید حتما از آب و به آرامی برای جدا کردن آنها از پوست کمک گرفت. برخی خانم‌ها تصور می‌کنند استفاده از یخ نیز می‌تواند مانند آب سرد مفید باشد، در حالی‌که این باور نادرست است و استفاده از یخ روی محل سوختگی می‌تواند آسیب به بافت را به همراه داشته باشد. گذاشتن یخ روی محل سوختگی، ممکن است باعث آسیب به قسمت‌های سالم پوست شود.
رفتن به مراکز درمانی با سرعت نور!
با وجود این‌که سوختگی‌های آشپزخانه در بسیاری از موارد آسیب جدی برای فرد به همراه ندارد، اما گاهی می‌تواند فرد را دچار مشکلات جدی کند. اگر سوختگی به صورت استنشاقی باشد، باید حتما به مراکز درمانی مراجعه کرد. این نوع سوختگی معمولا در شرایطی ایجاد می‌شود که خانم در زمان آشپزی در قابلمه را برمی‌دارد و بخار داغ به صورت یا راه تنفسی او می‌رسد که این مساله مشکل تنگی نفس شدید را در پی دارد. اگر شدت سوختگی ناشی از آشپزی به‌گونه‌ای باشد که پوست شبیه چرم شود یا در آن حس و درد از بین برود، باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کرد. اگر سوختگی شدت کمتری داشته باشد (مثلا درجه 2) باید به درصد سوختگی توجه کرد. اگر بیش از 15 درصد سطح بدن دچار سوختگی شده باشد، باید حتما برای اقدامات درمانی به پزشک مراجعه کرد. درصد سوختگی را می‌توان به این شکل به‌دست آورد که کف دست فرد بدون در نظر گرفتن انگشتان، معادل یک درصد محسوب شود. اگر سوختگی روی صورت، گردن، آرنج، مفاصل بزرگ، شانه و زانو ایجاد شود، باید حتما به مراکز درمانی رفت. علاوه بر این، آن دسته از افرادی که به دیابت، مشکلات کلیه و نقص ایمنی مبتلا هستند، باید تحت هر شرایطی به پزشک مراجعه کنند، چون سوختگی می‌تواند برای این دسته از افراد مشکلات جدی ایجاد کند.
مواظب چشم‌هایتان باشید
بسیاری از خانم‌ها در زمان سرخ کردن غذا، دچار سوختگی می‌شوند. ممکن است در زمان سرخ کردن، محتویات ماهیتابه آتش بگیرد. در چنین شرایطی بسیاری از خانم‌ها داخل ماهیتابه آب می‌ریزند، در حالی‌که انجام چنین کاری نادرست است و می‌تواند باعث پاشیدن روغن به‌صورت یا داخل چشم شود. اگر بنا بر هر دلیلی روغن داغ وارد چشم شد، در چنین شرایطی باید حتما چشم را زیر آب سرد برد. برای این منظور فرد باید سر خود را به سمتی که روغن در آن ریخته است خم کند و آب سرد را از گوشه داخلی چشم وارد کند و از گوشه خارجی آن بیرون بریزد. ریختن روغن داغ در چشم، می‌تواند با آسیب به چشم همراه باشد. به همین دلیل حتی در شرایطی هم که فرد احساس می‌کند چشمش مشکل خاصی ندارد، باید برای بررسی به مراکز درمانی مراجعه کند و این مساله را جدی بگیرد. اگر سوختگی در ناحیه چشم باشد یا در هر قسمت دیگر بدن و به فرد آسیب زیادی وارد شده باشد، در چنین شرایطی علاوه بر اقدامات اولیه مانند سرد کردن محل سوختگی با آب سرد باید حتما با اورژانس (115) تماس گرفت و فرد را سریعا به مراکز درمانی منتقل کرد. گاهی مراجعه دیرهنگام به مراکز درمانی در سوختگی‌های شدید، باعث می‌شود که آسیب ناشی از سوختگی بیشتر شود و حتی در برخی موارد برای فرد مشکلات جدی ایجاد کند.