در واقع وجود نشانه‌های بی‌خوابی با ناراحتی‌های شدید یا اختلال در عملکرد روزانه، خستگی، اختلال در خلق و در عملکرد شناختی دیده می‌شود. استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: به هر گونه مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب و همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدار شدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدیدقوای فرد نشود، بی‌خوابی گویند.
دکتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب نیز معتقد است: بی‌خوابی اختلالی است که نه‌تنها با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد بلکه این افزایش می‌تواند به دلایل مختلف مانند بازنشستگی، از دست دادن همسر یا دوست نزدیک یا عوارض جانبی داروها باشد.
شما بی‌خوابی مزمن دارید
شاید ندانید مدت طول کشیدن بی‌خوابی و چگونگی رخ دادن آن در افراد مختلف متفاوت است.
به گفته دکتر اشرافی، بی‌خوابی می‌تواند کوتاه مدت (بی‌خوابی حاد) یا در دراز مدت (بی‌خوابی مزمن) باشد. همچنین می‌تواند به صورت دوره‌هایی از بی‌خوابی و دوره‌هایی با خواب طبیعی و کامل باشد. بعلاوه بی‌خوابی حاد می‌تواند از یک شب تا چند هفته طول بکشد و هرگاه فردی دارای بی‌خوابی حداقل سه شب در هفته به مدت یک ماه یا بیشتر باشد، دچار اختلال بی‌خوابی مزمن است. بی‌خوابی مزمن معمولا با خواب آلودگی در طول روز، خستگی، کج‌خلقی و مشکلات تمرکز یا حافظه همراه است.
افسردگی بی‌خوابی می‌آورد
بیشر بزرگسالان به برخی مشکلات خواب در مواقع پرتنش زندگی دچار اختلال خواب می‌شوند.
به گفته دکتر اشرافی، اضطراب ناشی از تنش‌های روحی شدید، درگیر شدن در افکار وقایع گذشته، نگرانی بیش از حد در مورد آینده و احساس غرق شدن در مسئولیت‌های زندگی به بروز اختلالات خواب منجر می‌شود.
دکتر حبیبی نیز می‌افزاید: اضطراب ممکن است با دشواری در به خواب رفتن یا با بیدار شدن از خواب در طول شب و عدم تمایل به بازگشت به خواب همراه باشد. در واقع، افراد مبتلا به اضطراب، تنش‌های روحی، شاغلان در مشاغل با شیفت شب یا افراد مسن به علت بیماری‌های شایع سنین بالا در معرض ابتلا به اختلالات خواب هستند.
درمان دارویی یا رفتار درمانی؟
درمان‌‌های دارویی متنوعی برای درمان بی‌خوابی وجود دارد. تعیین این که کدام دارو ممکن است برای فرد مناسب باشد به علائم بی‌خوابی او و بسیاری از عوامل مختلف سلامت بستگی دارد. به همین دلیل به هیچ وجه نباید خودسرانه و بدون تجویز پزشک از این داروها استفاده کرد.
دکتر اشرافی با بیان این مطالب می‌افزاید: روش‌های روانی و رفتاری نیز می‌تواند برای درمان بی‌خوابی مفید باشد. آموزش آرام‌سازی، کنترل محرک، محدودیت خواب و درمان شناختی رفتاری چند نمونه از این روش‌ها هستند. تمرینات تنفسی، تمرکز حواس، تکنیک‌های مدیتیشن و شنیدن اصواتی خاص قبل از خواب می‌توانند به خواب و نیز ادامه خواب در نیمه‌های شب کمک کند.
وی تاکید می‌کند: درمان شناختی رفتاری شامل تغییرات رفتاری (مانند نگهداشتن یک خواب منظم یا کاهش زمان چرت زدن بعدازظهر) و سایر روش‌های درمانی روان‌شناختی می‌شود. هدف از درمان شناختی، افزایش کیفیت خواب یا زمان خواب، بهبود اختلالات روزانه ناشی از بی‌خوابی مانند بهبود انرژی، توجه یا مشکلات حافظه، اختلالات شناختی، خستگی یا شکایت‌های جسمانی است.
دکتر حبیبی با اشاره به نشانه‌های بهبود علائم بی‌خوابی می‌گوید: کاهش زمان تاخیر خواب، کاهش زمان بیدار شدن پس از شروع خواب، کاهش دفعات بیدار شدن و افزایش زمان کلی خواب بیش از شش ساعت از نشانه‌های بهبود اختلال خواب هستند.
اصلاح سبک زندگی برای خواب خوش
نمونه‌هایی از شیوه زندگی و عادات خواب خاص که می‌تواند به بی‌خوابی منجر شود عبارتند از:
کار کردن در منزل اواخر شب و ادامه استرس‌های کاری در منزل، خواب بعدازظهر طولانی‌مدت، کار کردن در مشاغلی که شیفتی بوده و نیز یک شب بیدار بودن مانع به خواب رفتن در شب بعد می‌شود.
مصرف بیش از حد کافئین (روزانه بیش از چهار فنجان قهوه) می‌تواند باعث بی‌خوابی شود. کافئین می‌تواند در بدن تا هشت ساعت باقی بماند، بنابراین اثرات طولانی‌مدت دارد.
کشیدن سیگار یا محصولات توتون و تنباکو نزدیک به زمان خواب می‌تواند به علت وجود نیکوتین سبب بی‌خوابی در طول شب شود.
وعده‌های غذایی سنگین نزدیک به زمان خواب نیز می‌تواند خواب شما را مختل کند. مصرف غذاهای تند همچنین می‌تواند سبب سوزش معده شود و ایجاد اختلال خواب کند.
چه بیماری‌هایی بی‌خواب‌تان می‌کند؟
نمونه‌هایی از بیماری‌هایی که می‌توانند باعث بی‌خوابی شوند عبارتند از:
آسم، سینوزیت یا حساسیت‌ها، مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس، آرتروز و مشکلات غدد درون‌ریز مانند پرکاری تیروئید
بیماری‌های مغز و اعصاب مانند پارکینسون و آلزایمر، درد کمر یا سایر دردهای مزمن
منبع:بهداشت نیوز