برخی‌ها معتقدند «مرحوم عارف لرستانی» بازیگر نام‌آشنای کشورمان در اثر سکسکه مزمن فوت کرد و به احتمال زیاد آن دسته از افرادی که دچار سکسکه می‌شوند، حسابی این موضوع نگران‌شان کرده است. دکتر محمدجعفر فره‌وش، متخصص داخلی، فوق‌‌تخصص گوارش و آندوسکوپی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، مهم‌ترین نکاتی را که باید درباره سکسکه بدانید به شما می‌گوید.
سکسکه چیست؟
سکسکه در واقع یک شکایت شایع محسوب می‌شود که معمولا موقت است و هر فردی می‌تواند در طول عمر خود آن را تجربه کند. سکسکه در واقع انقباضات اسپاسمی غیر ارادی متفاوت دیافراگرم و عضلات بین دنده‌ای محسوب می‌شود. انقباضات ناگهانی، یک دم ناگهانی را به همراه دارد که باعث بسته‌شدن بخشی از گلو (گلوت) می‌شود و در نهایت صدای سکسکه شنیده می‌شود. بسیاری از سکسکه‌هایی که افراد دچار آن می‌شوند، سکسکه‌های معمولی هستند که بعد از مدتی خود به خود از بین می‌روند اما برخی دیگر از سکسکه‌ها ممکن است بیش از 48 ساعت طول بکشد و به سکسکه مداوم تبدیل شود. چنانچه سکسکه بیش از یک ماه باقی بماند به آن سکسکه مقاوم می‌گویند. تعداد سکسکه در زمانی که شروع می‌شود از 4 عدد در دقیقه تا 60 عدد در دقیقه متغیر است که تعداد بالا زندگی فرد را مختل می‌کند.
چرا به‌وجود می‌آید؟
دلایل زیادی می‌تواند باعث ایجاد سکسکه شود؛ برای مثال بعضی افراد زمانی که پرخوری می‌کنند یا نوشابه می‌نوشند، دچار سکسکه می‌شوند. همچنین برخی افراد زمانی که میوه را سریع می‌خورند بویژه میوه‌هایی مانند «به»، سکسکه را تجربه خواهند کرد.
سکسکه‌هایی که در اثر پرخوری یا موارد یاد شده ایجاد می‌شود، سکسکه‌های معمولی هستند. علاوه بر این، برخی دیگر از عوامل نیز می‌توانند در ایجاد سکسکه نقش داشته باشند. برای مثال، برخی از افراد زمانی‌که دچار اضطراب یا ترس می‌شوند، در آنها سکسکه به وجود می‌آید. آن دسته از افرادی که زیاد سیگار می‌کشند یا الکل می‌نوشند نیز مستعد سکسکه هستند. همچنین جویدن آدامس و بلع زیاد هوا نیز می‌تواند از دلایل ابتلا به سکسکه باشد. مصرف برخی داروها و شیمی درمانی نیز می‌تواند باعث سکسکه شود.
رابطه سکسکه با بیماری
سکسکه در موارد نادر می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. گاهی سکسکه نشان‌دهنده بیماری‌های قلبی یا سکته قلبی است. وقتی فردی با سن بالا و با سکسکه مقاوم یا مداوم به پزشک مراجعه می‌کند و درد در ناحیه سینه نیز دارد، در چنین شرایطی باید حتما نوار قلب و عکسبرداری از قفسه سینه انجام شود.
به غیراز سکته، بیماری‌های دیگری چون تومور مغزی، زخم اثنی‌عشر، بیماری‌های گوارشی مثل گاستریت، پانکراتیت، بازگشت اسید معده به مری، مننژیت، نارسایی کلیه، سرطان و… ممکن است مطرح باشد که در چنین شرایطی باید حتما بررسی‌های زیادی روی بدن انجام شود تا دلیل سکسکه به‌درستی مشخص شود.
چگونه درمان می‌شود؟
سکسکه در زمان جنینی و در شکم مادر نیز اتفاق می‌افتد با این تفاوت که آن سکسکه برای بدن مفید است و در واقع تمرینی برای تنفس جنین پیش از تولد محسوب می‌شود. همه افراد در هر سنی می‌توانند دچار سکسکه شوند اما به طور کلی سکسکه، مردان را بیش از زنان درگیر می‌کند. سکسکه در 80 درصد موارد در مردان مسن دیده می‌شود. درمان سکسکه از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد. پیش از هر اقدامی برای درمان باید علت به‌وجودآورنده سکسکه را به‌درستی تشخیص داد. تشخیص اینکه چرا سکسکه به‌وجود آمده، بر عهده پزشک بویژه پزشک متخصص گوارش است. اگر علت سکسکه، بیماری‌های زمینه‌ای باشد، باید آن بیماری را در وهله اول درمان کرد تا سکسکه نیز از بین برود چون سکسکه در چنین شرایطی، علامتی از یک بیماری محسوب می‌شود. برای درمان فردی که دچار سکسکه شده که علت آن بیماری زمینه‌ای نیست، می‌توان برخی اقدامات فیزیکی را انجام داد. برای مثال، به این دسته از افراد توصیه می‌شود نفس خود را برای مدتی نگه دارند تا سکسکه بهبود پیدا کند. علاوه بر این، در برخی افراد می‌توان سکسکه را با غرغره آب در دهان درمان کرد. تحریک حلق و زبان کوچک، یکی دیگر از کارهایی است که برای از بین بردن سکسکه می‌توان از آن کمک گرفت. یکی دیگر از کارهایی که به بیمار توصیه می‌شود برای برطرف شدن سکسکه انجام بدهد، مانور والسالوا (maneuver Valsalva) نام دارد انجام این مانور، درست شبیه زمانی است که فرد در توالت برای دفع زور می‌زند. بلعیدن یک قاشق شکر برای از بین بردن سکسکه نیز می‌تواند مفید باشد. خم شدن و جمع کردن پاها در شکم، ایجاد فشار در کره چشم و… راه‌های دیگری برای رفع سکسکه محسوب می‌شوند. اگر درمان به صورت فیزیکی موفقیت‌آمیز نباشد، برای بیمار دارو تجویز خواهد شد. گاهی در موارد نادر، بستری فرد و جراحی، برای درمان سکسکه ضروری است که تشخیص این مساله بر عهده پزشک خواهد بود.
سکسکه‌های غیرمعمول و طولانی می‌توانند عوارض زیادی را برای فرد به همراه داشته باشند. سکسکه بیش از هر چیز بر کیفیت زندگی فرد می‌تواند تاثیر منفی بگذارد و همین مساله اولین دلیلی است که فرد را به درمان تشویق می‌کند. علاوه بر این مساله، سکسکه می‌تواند باعث سوءتغذیه در فرد شود. یکی دیگر از مشکلاتی که می‌تواند در اثر ابتلا به سکسکه به‌وجود بیاید، کاهش وزن است. افرادی که دچار سکسکه‌های طولانی مدت می‌شوند، از خستگی رنج می‌برند. همچنین از دست دادن آب بدن و خواب آلودگی از عوارض ناشی از سکسکه‌های طولانی مدت هستند. افرادی که برای مدت طولانی دچار سکسکه می‌شوند، استرس زیادی را به‌دلیل شرایطی که دارند، تجربه می‌کنند. آن دسته از افرادی که سکسکه طولانی مدت دارند باید حتما به پزشک مراجعه کنند تا به‌درستی تشخیص داده شود. پزشک با معاینه و بررسی شرح حال بیمار، اقدامات درمانی لازم را انجام می‌دهد. گاهی برای تشخیص دقیق علت سکسکه، پزشک ممکن است درخواست ام.آر.آی، سی.تی. اسکن و حتی آندوسکوپی بدهد.