سال گذشته بود که یکی از نمایندگان مجلس نسبت به واردات 70درصدی مکمل‌های ورزشی آغشته به مواد تقلبی و مخدر و افزایش مرگ ورزشکاران به خاطر این مسأله هشدار داد و امسال، رئیس انجمن تغذیه ایران در تداوم همان نگرانی‌ها از مربیان باشگاه‌ها خواسته که از تجویز مکمل برای وزرشکاران امتناع کنند. چرا که آنان دانش لازم و کافی ندارند و بی‌اطلاعی آنان از وضعیت فیزیکی هر فرد و عوارض مصرف مکمل‌ها می‌تواند مخاطرات جدی به همراه داشته باشد.
دکتر شاهین صالحی که استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص طب ورزشی است در این باره می‌گوید: مکمل‌های غذایی و دارویی با هم فرق دارند. با وجود نظارت برای ورود هر دو نوع مکمل به بازار اما شدت نظارت بر مکمل‌های دارویی بیش از مکمل‌های غذایی است.
خرید از دستفروش ممنوع!
هر ماده مغذی که از راهی غیر از غذا به منظور تامین نیازهای بدن و جبران کمبودهای آن دریافت شود، مکمل محسوب می‌شود. در واقع مکمل‌ها مواد غذایی غلیظ‌شده‌ای از پروتئین‌ها، اسیدهای آمینه و کربوهیدرات‌ها هستند.
دکتر صالحی می‌گوید: مصرف برخی مکمل‌های فعلی در بازار که به صورت قاچاق وارد بازار شده‌اند، به دلیل وجود مواد دوپینگی مانند هورمون‌های استروئیدی یا مخدر مخاطرات قابل توجهی به همراه دارند. به ورزشکاران توصیه می‌شود حتما مکمل‌ها را از داروخانه‌های مجاز تهیه کنند و به هیچ عنوان از دستفروش‌ها یا مسافران خارجی خرید نکنند.
تشدید بیماری‌های زمینه ای
مصرف مکمل‌ها بدون هماهنگی با متخصص می‌تواند باعث تشدید بیماری‌های زمینه‌ای شود.ممکن است ورزشکاری بدون اطلاع از بیماری کلیه یا کبد خود نسبت به مصرف بالای پروتئین یا کربوهیدرات اقدام کند. این بی‌احتیاطی باعث تشدید بیماری و آسیب بیشتر به سایر ارگان‌های بدن می‌شود.
دکتر صالحی ضمن بیان این مطلب تأکید می‌کند: حتی ورزشکاران سالم نیز وقتی خودسرانه و بدون نظارت پزشک متخصص اقدام به مصرف افراطی مکمل می‌کنند، باعث به خطرافتادن سلامت خود می‌شوند.
تجویز مکمل، چگونه؟
متخصصان معتقدند تجویز هر گونه مکمل باید براساس میزان سلامت فرد باشد و قبل از آن شرایط فرد باید مورد آزمایش‌های بالینی قرار گیرد تا میزان و مدت زمان مکمل تعیین شود. دکتر صالحی خاطرنشان می‌کند: بعد از این که میزان مصرف مکمل مطابق آزمایش‌های متابولیکی فرد مشخص و مصرف شروع شد، سلامت و تاثیرات مکمل بر بدن باید به صورت مداوم توسط پزشک ارزیابی شود تا تاثیر نابجایی بر کلیه و کبد و سایر اعضا نگذاشته باشد.
مکمل‌هایی برای افراد خاص
ارائه مشاوره تغذیه در کنار برنامه ورزشی یکی ازراهکارهای جذب مشتری در میان برخی باشگاه‌ها شده است. به گفته دکتر صالحی، مشاوران مستقر در باشگاه‌ها حتما باید از میان پزشکان متخصص باشند و تنها در این صورت مراجعان به مشاوره آنها اعتماد کنند. بهترین مرجع برای مشاوره درباره مکمل‌ها متخصصان طب ورزشی یا تغذیه هستند. متخصصان معتقدند مصرف مکمل نیاز همه ورزشکاران نیست و تنها افرادی که تمرینات بسیار سنگین برای مسابقات تیم‌ملی یا المپیک انجام می‌دهند، نیازمند استفاده از مکمل هستند. این متخصص طب ورزشی خاطرنشان می‌کند: مصرف مکمل حتی در میان ورزشکاران حرفه‌ای اصولی دارد و بر اساس نوع رشته ورزشی تعیین می‌شود. مثلا کراتین به عنوان یکی از مکمل‌های خوب برای یک ورزشکار دوی استقامت مفید نیست، چرا که باعث کاهش سرعت وی می‌شود، اما همین مکمل برای وزنه برداران و دوندگان سرعتی اثرات مثبتی دارد.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره تاثیر جنسیت در مصرف مکمل‌ها می‌گوید:از آنجا که حجم مکمل نسبت به وزن بدن تعیین می‌شود و آقایان وزن بالایی دارند بنابراین در میزان مصرف، جنسیت تعیین‌کننده است.
مکمل‌ها، بعد از دوران ورزش
این تفکر که بدون مصرف مکمل تمرینات بدنسازی به نتایج دلخواه نمی‌رسند همچنان در راستای رونق بازار، خرید و فروش مکمل‌ها در حال اشاعه است. دکتر محمد وفا، متخصص تغذیه با بیان این که برای فعالان این تجارت فرقی نمی‌کند که مصرف مکمل برای فرد تا چه اندازه سود و زیان دارد و تنها به منافع خودشان نگاه می‌کنند، می‌گوید: مصرف مکمل‌ها برای خیلی از وزرش‌ها توصیه می‌شود، اما افرادی که روزانه حدود 40 تا 50 دقیقه برای اغلب روزهای هفته ورزش می‌کنند، به مکمل نیاز ندارند .
وی ادامه می‌دهد: با وجود آن که ورزشکاران حرفه‌ای تحت نظر متخصصان اقدام به مصرف مکمل‌های غیردوپینگی می‌کنند، با این حال بعد از اتمام دوران ورزشی خود اغلب با اختلالات شدید متابولیکی مواجه می‌شوند. حالا ببینید افرادی که خودسرانه مکمل مصرف می‌کنند چه بلایی سرخودشان می‌آورند.
دکتر وفا درباره دلایل ضرورت مصرف مکمل برای ورزشکاران خاص می‌گوید: کسی که ورزش سنگین انجام می‌دهد، خواه‌ناخواه نیاز به مصرف مکمل دارد. کالری مورد نیاز یک دوچرخه سوار کوهستان، 9 تا 12 هزار کیلوکالری در روز است که به هیچ عنوان این میزان کالری از طریق غذا قابل دریافت نیست چرا که معده فرد باید به اندازه یک گونی 200 کیلویی باشد تا بتواند غذا را هضم و جزم کند. 12هزار کیلو کالری یعنی پنج برابر معده یک فرد معمولی و این که فردی بخواهد روزانه 5 برابر معده خود غذا بخورد اصلا امکان ندارد. مکمل‌ها با هدف خاص، افراد خاص و برای دوره مشخص تهیه می‌شوند. این متخصص تغذیه تأکید می‌کند: به فرض مکمل‌ها سالم و بدون آلودگی باشند و دوز مصرف فرد هم استاندارد باشد. کسی که حجم عضلاتش را با مکمل‌های پروتئینی بالا می‌برد، اگر نتواند در دراز مدت حفظ کند، پروتیئن بدنش در درازمدت فشار زیادی روی کبد و کلیه‌اش وارد می‌کند و ناراحتی‌های جدی درونی و متابولیکی برایش به وجود می‌آید. همه اینها دلیلی بر خودداری از مصرف خودسرانه است.
دکتر وفا در پایان خطاب به ورزشکاران توصیه کرد که با اعتماد به مربیان خود، مکمل‌ها را تحت نظر متخصص مصرف کنند
منبع: بهداشت نیوز