دکتر آیدا روشن‌ضمیر: رابرت اسمیت 53 ساله، مدت‌هاست که دچار مشکل خواب و خوراک شده و طی 3 سال اخیر حدود 30 کیلوگرم وزن کم کرده است. او حتی برای حرف زدن عادی نیز دچار مشکل می‌شود و حتی چند بار به فکر خودکشی افتاده است.
می‌توانید علت مشکل او را حدس بزنید؟ بله، سکسکه! رابرت حدود 3 سال است که مدام سکسکه می‌کند و این سکسکه‌ها او را به مرز جنون کشانده‌اند. او یکی از معدود افرادی است که از سکسکه مزمن رنج می‌برند و خودش هم علت شروع آن را نمی‌داند…
سکسکه چیست؟
سکسکه عملی معمول و غیرارادی است که تقریبا هر کسی در طول عمر خود بارها آن را تجربه می‌کند. انقباض یا گرفتگی عضله دیافراگم -عضله‌ای که فضای شکم را از ریه‌ها جدا می‌کند- باعث می‌شود دهانه حنجره ناگهان بسته و صدایی ایجاد شود. به این حالت سکسکه می‌گویند. نام آن در اغلب زبان‌ها از صدای طبیعی آن گرفته شده است؛. در زبان لاتین به آن Singultus می‌گویند که از ریشه Singulبه معنای «تلاش برای نفس کشیدن در هنگام هق‌هق گریه» است.
سکسکه عملی معمول و غیرارادی است که تقریبا هر کسی در طول عمر خود بارها آن را تجربه می‌کند. انقباض یا گرفتگی عضله دیافراگم -عضله‌ای که فضای شکم را از ریه‌ها جدا می‌کند- باعث می‌شود دهانه حنجره ناگهان بسته و صدایی ایجاد شود. به این حالت سکسکه می‌گویند. نام آن در اغلب زبان‌ها از صدای طبیعی آن گرفته شده است؛. در زبان لاتین به آن Singultus می‌گویند که از ریشه Singulبه معنای «تلاش برای نفس کشیدن در هنگام هق‌هق گریه» است.
در زبان فارسی و در فرهنگ دهخدا در بیان معنای آن آمده: «صدایی که پیاپی از گلو برآید، بی‌قصد و بی‌اختیار» به علاوه در زبان فارسی به آن هکه، هکک، اکچه وهکچه نیز می‌گویند. معادل دیگر سکسکه در زبان فارسی، روده گشاد کردن است. در فرهنگ‌های مردم مختلف، سکسکه در زمان‌های خاصی ایجاد می‌شود. مثلا در فرهنگ مردم حوزه بالتیک، سکسکه زمانی رخ می‌دهد که کسی در حال حرف‌زدن پشت‌سر انسان باشد یا مثلا در فرهنگ سرخ‌پوستان، سکسکه زمانی اتفاق می‌افتد که فرد نزدیکی در حال فکر کردن به شخص باشد!
معمولا سکسکه چه مدت به طول می‌انجامد؟
سکسکه معمولا مدت کوتاهی طول می‌کشد و خود‌به‌خود ظرف چند دقیقه یا حداکثر چند ساعت برطرف می‌شود اما در بعضی موارد، طولانی می‌شود. سکسکه‌هایی که بیش از 48 ساعت طول بکشند، «سکسکه‌های مقاوم» نامیده می‌شوند. در مواقع نادری سکسکه بیش از یک ماه طول می‌کشد که این نوع را «سکسکه‌های صعب‌العلاج» می‌نامیم و از هر 100هزار نفر، 1 نفر به آن دچار می‌شود. این نوع سکسکه‌ها ممکن است نشانه مشکلی در بدن باشند.
چه عواملی باعث سکسکه می‌شوند؟
در بسیاری موارد، علت مشخصی برای سکسکه وجود ندارد اما برخی از علل احتمالی آن عبارتند از:
• غذا خوردن سریع و بلعیدن هوا همراه با غذا
• حرف زدن هنگام غذا خوردن
• خوردن زیاد غذاهای تند یا چرب و نوشیدن نوشابه‌های گازدار و الکلی
• استرس یا هیجان احساسی مانند شنیدن یک خبر خوش ناگهانی، تعجب شدید یا خنده ناگهانی
• مصرف بعضی داروها مانند دیازپام، لورازپام و داروهایی که برای درمان ریفلاکس اسیدمعده تجویز می‌شوند.
• سیگار کشیدن
• تغییر ناگهانی درجه حرارت معده مانند نوشیدن مایعات داغ و سپس یک مایع سرد
معمولا سکسکه چه مدت به طول می‌انجامد؟
سکسکه معمولا مدت کوتاهی طول می‌کشد و خود‌به‌خود ظرف چند دقیقه یا حداکثر چند ساعت برطرف می‌شود اما در بعضی موارد، طولانی می‌شود. سکسکه‌هایی که بیش از 48 ساعت طول بکشند، «سکسکه‌های مقاوم» نامیده می‌شوند. در مواقع نادری سکسکه بیش از یک ماه طول می‌کشد که این نوع را «سکسکه‌های صعب‌العلاج» می‌نامیم و از هر 100هزار نفر، 1 نفر به آن دچار می‌شود. این نوع سکسکه‌ها ممکن است نشانه مشکلی در بدن باشند.
چه عواملی باعث سکسکه می‌شوند؟
در بسیاری موارد، علت مشخصی برای سکسکه وجود ندارد اما برخی از علل احتمالی آن عبارتند از:
• غذا خوردن سریع و بلعیدن هوا همراه با غذا
• حرف زدن هنگام غذا خوردن
• خوردن زیاد غذاهای تند یا چرب و نوشیدن نوشابه‌های گازدار و الکلی
• استرس یا هیجان احساسی مانند شنیدن یک خبر خوش ناگهانی، تعجب شدید یا خنده ناگهانی
• مصرف بعضی داروها مانند دیازپام، لورازپام و داروهایی که برای درمان ریفلاکس اسیدمعده تجویز می‌شوند.
• سیگار کشیدن
• تغییر ناگهانی درجه حرارت معده مانند نوشیدن مایعات داغ و سپس یک مایع سرد
دلایل بروز سکسکه‌های مداوم
1. بیماری کبدی و ریوی
2. بالا رفتن قندخون
3. سکته و تومورهای مغزی
4. بعضی عفونت‌ها و سرطان‌ها
5. کم‌شدن عملکرد کلیه‌ها و بالا رفتن اوره
6. تحریک اعصاب سرو گردن و سینه در اثر سرطان یا جراحی، به خصوص عصب واگ و عصب فرنیک که دیافراگم را به مغز وصل می‌کند.
7. تحریک اعصاب تحریک‌کننده دیافراگم بعد از بعضی جراحی‌های شکم حتی گزارش‌هایی از بروز سکسکه بعد از جراحی دندان عقل هم دیده شده است.
8. بیماری ریفلاکس: در این بیماری اسید معده به مری بازمی‌گردد و علاوه بر سکسکه علائمی مانند درد، تهوع، سوزش قلب و مشکل بلع نیز وجود دارد.
9. وجود سوراخ کوچکی در دیافراگم که مری را به معده مرتبط می‌کند نیز باعث ایجاد سکسکه‌های مداوم، درد شکم، احساس خستگی، تهوع و استفراغ می‌شود.
10. التهاب کیسه اطراف قلب: علت دقیق آن معلوم نیست اما عفونت‌های ویروسی، حمله‌های قلبی و اشعه درمانی ممکن است عامل بروز آن باشند. درد تیز قفسه سینه همراه با سکسکه‌های مداوم و تب و سرفه در آن دیده می‌شود.
آیا ممکن است سکسکه خطرساز باشد؟
در اغلب موارد سکسکه خود به خود برطرف می‌شود و مشکلی ایجاد نمی‌کند اما بعضی سکسکه‌های مداوم یا صعب‌العلاج ممکن است الگوی خوردن و خوابیدن فرد را به هم بریزند و باعث خستگی، کم‌خوابی، سوءتغذیه و کاهش وزن بیمار شوند. گاهی این نوع سکسکه‌ها تکلم بیمار را مختل می‌کنند. چنین سکسکه‌هایی باید به طور دقیق‌تری بررسی شوند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
معمولا برای درمان سکسکه نیازی به مراجعه به پزشک نیست اما اگر سکسکه بیش از دو روز طول بکشد، تغذیه و خواب فرد را مختل کند و با درد شکم، تب، کوتاهی نفس، استفراغ، سرفه خونی یا گرفتگی گلو همراه باشد باید سریع به پزشک مراجعه شود.
چگونه سکسکه تشخیص داده می‌شود؟
بیشتر ما می‌دانیم که سکسکه چیست و چه حسی دارد و چگونه می‌توان آن را تشخیص داد. در بررسی‌های پزشکی نیز تشخیص سکسکه بر اساس ارزیابی‌های فیزیکی است و به آزمایش‌های بیشتر نیاز ندارد اما اگر سکسکه علامت یک بیماری باشد، ممکن است نمونه خون برای بررسی عفونت، دیابت یا بیماری کلیه گرفته شود. گاهی برای تشخیص مشکلات احتمالی که روی عصب فرنیک اثر گذاشته است، تصویربرداری با اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی توصیه می‌شود.
1. بیماری کبدی و ریوی
2. بالا رفتن قندخون
3. سکته و تومورهای مغزی
4. بعضی عفونت‌ها و سرطان‌ها
5. کم‌شدن عملکرد کلیه‌ها و بالا رفتن اوره
6. تحریک اعصاب سرو گردن و سینه در اثر سرطان یا جراحی، به خصوص عصب واگ و عصب فرنیک که دیافراگم را به مغز وصل می‌کند.
7. تحریک اعصاب تحریک‌کننده دیافراگم بعد از بعضی جراحی‌های شکم حتی گزارش‌هایی از بروز سکسکه بعد از جراحی دندان عقل هم دیده شده است.
8. بیماری ریفلاکس: در این بیماری اسید معده به مری بازمی‌گردد و علاوه بر سکسکه علائمی مانند درد، تهوع، سوزش قلب و مشکل بلع نیز وجود دارد.
9. وجود سوراخ کوچکی در دیافراگم که مری را به معده مرتبط می‌کند نیز باعث ایجاد سکسکه‌های مداوم، درد شکم، احساس خستگی، تهوع و استفراغ می‌شود.
10. التهاب کیسه اطراف قلب: علت دقیق آن معلوم نیست اما عفونت‌های ویروسی، حمله‌های قلبی و اشعه درمانی ممکن است عامل بروز آن باشند. درد تیز قفسه سینه همراه با سکسکه‌های مداوم و تب و سرفه در آن دیده می‌شود.
آیا ممکن است سکسکه خطرساز باشد؟
در اغلب موارد سکسکه خود به خود برطرف می‌شود و مشکلی ایجاد نمی‌کند اما بعضی سکسکه‌های مداوم یا صعب‌العلاج ممکن است الگوی خوردن و خوابیدن فرد را به هم بریزند و باعث خستگی، کم‌خوابی، سوءتغذیه و کاهش وزن بیمار شوند. گاهی این نوع سکسکه‌ها تکلم بیمار را مختل می‌کنند. چنین سکسکه‌هایی باید به طور دقیق‌تری بررسی شوند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
معمولا برای درمان سکسکه نیازی به مراجعه به پزشک نیست اما اگر سکسکه بیش از دو روز طول بکشد، تغذیه و خواب فرد را مختل کند و با درد شکم، تب، کوتاهی نفس، استفراغ، سرفه خونی یا گرفتگی گلو همراه باشد باید سریع به پزشک مراجعه شود.
چگونه سکسکه تشخیص داده می‌شود؟
بیشتر ما می‌دانیم که سکسکه چیست و چه حسی دارد و چگونه می‌توان آن را تشخیص داد. در بررسی‌های پزشکی نیز تشخیص سکسکه بر اساس ارزیابی‌های فیزیکی است و به آزمایش‌های بیشتر نیاز ندارد اما اگر سکسکه علامت یک بیماری باشد، ممکن است نمونه خون برای بررسی عفونت، دیابت یا بیماری کلیه گرفته شود. گاهی برای تشخیص مشکلات احتمالی که روی عصب فرنیک اثر گذاشته است، تصویربرداری با اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی توصیه می‌شود.
در بعضی موارد هم پزشک آندوسکوپی درخواست می‌کند که طی آن لوله باریکی همراه با دوربین از گلو رد می‌شود تا مشکلات احتمالی راه‌های هوایی مورد بررسی قرارگیرد.
سکسکه در همه افراد رخ می‌دهد. نوزادان نیز آن را تجربه می‌کنند. حتی جنین در شکم مادر نیز دچار سکسکه می‌شود. در بزرگسالان هم در مردان و هم در زنان دیده می‌شود اما سکسکه‌های مداوم یا طولانی در مردها بیشتر از زنان دیده می‌شود.
لطفا ادامه مطلب را در سکسکه هم می تواند مرگ آور باشد- قسمت دوم بخوانید
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟