24 فروردین‌ماه گذشته، اولین مورد ابتلای انسانی به تب کنگو گزارش شد که رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان سیستان و بلوچستان آن را تایید کرد. اگرچه پس از آن اقداماتی پیشگیرانه برای کنترل این بیماری انجام شد اما با شروع فصل گرما نگرانی‌ها درباره افزایش شیوع این بیماری بیشتر شده است.
بیماری‌های مشترک انسان و دام ازجمله خطرناک‌ترین بیماریها هستند که طی سال‌های گذشته همواره مورد توجه بوده‌اند؛ تب کنگو و آنفلوآنزای پرندگان ازجمله این بیماریها هستند و طی روزهای گذشته نیز خبرها از شیوع بیماری میکروبی واگیردار مشترک بین انسان و دام یعنی تب مالت حکایت دارد.
هفته گذشته و بعد از مصاحبه رئیس اتحادیه صنف فروشندگان لبنیات تهران مبنی بر تکذیب استفاده از هرگونه شیر آلوده در مراکز سنتی تولید لبنیات، دبیر انجمن لبنیات کشور از شیوع تب مالت در برخی شهرستان‌ها خبر داده و خواستار رعایت استانداردهای لازم در این حوزه شده است. رضا باکری گفت: شیوع بیماری‌های مشترک انسان و دام به سهولت امکان‌پذیر است و مراکز عرضه لبنیات سنتی هم باید مطابق کارخانه‌های صنعتی استانداردهای «پاستوریزاسیون» را رعایت کنند.
در این زمینه همایون هاشمی عضو کمیسیون بهداشتی، درباره اظهارات دبیر انجمن لبنیات کشور مبنی بر شیوع تب مالت در برخی استان‌ها به جهت عدم رعایت استانداردها از سوی مراکز عرضه لبنیات سنتی افزود: نمی‌توان با قاطعیت از شیوع این بیماری صحبت کرد زیرا اگر چه تب مالت ناشی از مصرف محصولات شیرخام یا پنیر تازه سنتی است اما به‌صورت محدود در استان‌ها شیوع پیدا می‌کند. وی ادامه داد: واقعیت آن است که اگر گزارش‌هایی از سوی برخی استان‌ها مبنی بر شیوع تب مالت به‌دست مسئولان مربوطه رسیده است، می‌طلبد مراکز عرضه‌کننده این محصولات تحت بازرسی و نظارت قرار گیرند تا بتوان این بیماری را کنترل کرد چراکه این واحدها اغلب کوچک بوده و به راحتی تحت کنترل قرار می‌گیرند.
تب مالت ازجمله بیماری‌های عفونی مسری بوده که به بیماری هزار چهره معروف است. درمان این بیماری حتی ممکن است تا چند‌ماه به طول بینجامد؛ به همین دلیل جزو بیماری‌های مزمن محسوب می‌شود اما می‌توان به‌راحتی از ابتلا به آن پیشگیری کرد. درهمین خصوص کریم امیری معاون دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی کشور از کاهش میزان بروز تب مالت در کشور طی چند سال گذشته خبر داد و گفت: اگرچه هم‌اکنون شاهد فروش محصولات غیرپاستوریزه در شهرها هستیم که البته نشان‌دهنده ضعف نظارت در توزیع چنین محصولاتی است اما تلاش کرده‌ایم که با برنامه‌های مبارزه با شیوع تب مالت در کشور این بیماری را کاهش دهیم.
- تب مالت براثر مصرف لبنیات سنتی را جدی بگیرید
دکتر کریم امیری گفت: متأسفانه گرایش جامعه به استفاده از فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه افزایش یافته است که این امر یک هشدار و به‌معنای فراهم شدن بستر مناسب برای افزایش ابتلا به تب مالت است. به‌خصوص اینکه طی چند سال اخیر فروشگاه‌هایی که لبنیات غیرپاستوریزه عرضه می‌کنند افزایش یافته است که این خود عاملی برای افزایش بیماری تب مالت است.
وی افزود: براساس آمارها، تب مالت درجمعیت انسانی سال‌جاری کاهش داشته است. امیری با بیان این موضوع افزود: نه‌تنها افزایشی در هیچ‌یک از استان‌ها نداشته‌ایم که در کل کشور و همه استان‌ها تا امروز که آخرین روزهای اردیبهشت است با کاهش جمعیت مبتلایان به تب مالت روبه‌رو بوده‌ایم. البته گزارش‌های سال 96هنوز ثبت نشده است و پایان اردیبهشت‌ماه گزارش‌ها ثبت می‌شود که قابلیت بررسی دارد و می‌توان قضاوت کرد؛ بنابراین باید تا پایان این‌ماه منتظر ماند اما طی 95- 94ما در اکثر استان‌ها در موارد انسانی کاهش تب مالت داشته‌ایم و در سال 95از 32استان در 31استان کاهش بیماری را مشاهده کرده‌ایم. در سال 94نسبت به سال 93که حدود 20هزار مورد انسانی تب مالت دیده شده آمار مبتلایان به حدود 18هزار نفر رسیده بود و در سال 95حدود 14هزار و 900نفر مبتلا به این بیماری بوده‌اند که روند کاهشی در کشور داشته‌ایم و این روند در اغلب استان‌ها دیده شده است.
امیری درباره مخالفت سازمان دامپزشکی کشور در مورد استفاده از محصولات سنتی هم گفت: ما به‌طور کامل مخالف عرضه لبنیات سنتی هستیم اما آن چیزی که مربوط به کنترل و نظارت است مربوط به وزارت بهداشت بوده که مرکز سلامت وزارت بهداشت مسئول است و بازرسی‌ها توسط این افراد انجام می‌شود؛ البته باز هم تأکید می‌کنم که سازمان دامپزشکی کاملا با موضوع مجوز دادن به لبنیات سنتی از ابتدا مخالف بوده و همچنان نیز مخالف است اما اجبارا برای اینکه در برخی موارد، تخلف‌ها و مواد غیرمجاز وارد نشود برخی مغازه‌ها از طریق وزارت بهداشت مجوز دریافت کرده‌اند که البته تحت نظارت کار می‌کنند. تعداد اگرچه محدود است اما به هر حال ما مخالف هستیم.
وی افزود: به همین سبب از مردم درخواست داریم به‌هیچ‌وجه به سمت لبنیات سنتی نروند چرا که نمی‌توان به هیچ عنوان اطمینان داد که لبنیات سنتی عاری از بیماری است؛ البته فقط بیماری تب مالت نیست و بیماری‌های دیگری هم وجود دارند که ممکن است عفونی نباشند اما در اثر تجمع سموم بعدها مشکل ایجاد کنند؛ بنابراین توصیه‌مان این است مردم از لبنیاتی استفاده کنند که پاستوریزه باشد. در نهایت هشدار می‌دهیم به هیچ عنوان پنیر تازه، سرشیر، خامه، بستنی و شیر خام سنتی استفاده نکنند.
- شیوه انتقال تب کنگو
تب کریمه کنگو از طریق تماس با خون و یا مردار حیوان آلوده به ویروس یا تماس با خون و ترشحات بدنی فرد آلوده از دام به انسان یا از انسان به انسان و همچنین از طریق گزش به وسیله کنه‌های روی بدن دام مبتلا به تب کریمه، منتقل می‌شود؛ البته در مواردی انتقال بیماری از طریق هوا و نزدیکی به بیمار نیز ثبت شده است.متخصصان بیماری‌های عفونی، دوره اولیه تب کنگو را به‌طور متوسط از 4 تا حداکثر 12روز تخمین می‌زنند. معمولا تا روز چهارم علائم غیرخونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی، درد عضلانی، پرخونی صورت، قرمز شدن چشم، احساس درد در معده و حالت تهوع و استفراغ قابل مشاهده است. تب کنگو هم‌اکنون در مرحله اولیه هشدار است و کسانی را که با دام در ارتباط هستند هدف خود قرار داده است. بر همین اساس، کارشناسان دامپزشکی توصیه می‌کنند رعایت نکات ایمنی چون استفاده از پوشش مناسب یعنی دستکش، ماسک و عینک هنگام ذبح دام رعایت شود. شهروندان نیز بهتر است گوشت قرمز مصرفی خود را تنها از مراکز مجاز خریداری کنند و درصورتی که تصمیم به ذبح دام دارند، لازم است از تکه‌تکه کردن گوشت دام، طی 2 تا 3 ساعت اولیه پس از ذبح خودداری کنند؛ چراکه ویروس تب کنگو طی ساعات اولیه پس از ذبح از بین می‌رود و خطر انتقال بیماری به حداقل می‌رسد.