طب کهن و چند هزار ساله ایرانی حاصل تلاش و زحمت بزرگانی همچون ابوعلی‌سینا، ابوریحان، رازی و جُرجانی بوده که این پزشکان مانند ستاره‌ای فروزان در حوزه پزشکی می‌درخشند.
استقبال گسترده مردم از گیاهان دارویی در دهه اخیر
حیدر عظمایی محقق و پژوهشگر طب سنتی درخصوص مصرف گیاهان سنتی اظهار داشت: بنا به نظر تمامی حُکما انسان‌ها باید در حفظ سلامتی خود کوشا باشند و با توجه به طبع خود اقدام به مصرف مواد غذایی خاص نمایند. در عصر حاضر و با رشد چشمگیر علم و تکنولوژی اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد خواص و مضرات گیاهان دارویی در اختیار مردم گذاشته شده و استقبال مردم در دهه اخیر برای استفاده از این گیاهان به منظور درمان بیماری‌ها و حتی تناسب اندام رشدی صعودی داشته است.
وی بیان کرد: برای بهره‌مندی از مواهب الهی باید به چندین نکته مهم توجه کرد و آن آشنایی با گیاهان سمی، نیمه‌سمی و غیر سمی است؛ بنابراین باید مصرف گیاهان دارویی زیر نظر متخصص طب سنتی صورت گیرد تا در مدت معینی منجر به پیشگیری و درمان بیماری‌ها شود.
این محقق و پژوهشگر طب سنتی در خصوص باور غلط رایج بین افراد مبنی بر بی‌ضرر بودن گیاهان دارویی عنوان کرد: در ساخت یک داروی گیاهی باید نکاتی از قبیل مقدار، ترکیب، سازگاری مصلحات و طبع گیاهان مد نظر قرار داده شود. از سوی دیگر برخی از گیاهان سمی هستند و مصرف خودسرانه آن‌ها می‌تواند سبب مسمومیت گوارشی، اختلالات روحی و روانی مانند جنون و حتی در بعضی مواقع مرگ شود.
عظمایی افزود: خستگی، ضعف عمومی، سر گیجه، توهم، سردرد، بی‌حالی، نامنظمی حرکات قلب (آریتمی)، تاری دید، دوبینی، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ از علائم استفاده بی‌رویه و خودسرانه گیاهان دارویی سمی محسوب می‌شوند.
آشنایی با طرز صحیح استفاده از چند گیاه رایج
زیره
وی با اشاره به انواع مختلف زیره تاکید کرد: اشخاص از زیره بیشتر برای لاغری و رفع نفخ استفاده می‌کنند. اما باید در نظر داشته باشند که مصرف این گیاه به تنهایی در دراز مدت موجب ایجاد لک در بدن می‌شود. پس در صورت نیاز با توجه به نوع بیماری باید با گیاهان دیگری ترکیب شود تا عوارض آن از بین برود.
رازیانه (بادیان)
این محقق و پژوهشگر طب سنتی با بیان اینکه رازیانه سبب ازیاد شیر می‌شود، تصریح کرد: این گیاه تنظیم کننده هورمون‌های زنانه بوده و افزایش قوای جنسی زنان را به همراه دارد. از عوارض مصرف بیش از حد آن می‌توان به بروز جوش در بدن به خصوص در چانه اشاره کرد. خانم‌های مجرد باید زیر نظر متخصص طب سنتی اقدام به مصرف آن کنند.
عظمایی اظهار داشت: استفاده از رازیانه در مردان منجر به از بین رفتن قوای جنسی می‌شود. خانم‌ها بهتر است این گیاه را به همراه آویشن و تخم شوید مصرف کنند.
گل گاوزبان
وی گفت: اشخاص باید گل گاوزبان را حتما به صورت دَمکرده میل و از جوشاندن آن اجتناب کنند. این گیاه خاصیت آرام‌بخشی و خواب آوری داشته و سبب افزایش فشار خون می‌شود. افراد باید گل گاو زبان را به همراه گیاهانی مانند سُنبُل‌الطیب و چای ترش استفاده کنند.
شوید
این محقق و پژوهشگر طب سنتی افزود: شوید خاصیت لاغرکننده و کاهنده چربی خون دارد، استفاده دراز مدت و به تنهایی از این گیاه با تحت تاثیر قرار دادن مردمک چشم موجب بروز مشکلاتی در چشم می‌شود؛ بنابراین آن را باید با رعایت اعتدال یا همراه با گیاهان دیگری مانند زنیان و زیره سبز مصرف کرد.
برگ سنا
عظمایی عنوان کرد: برگ سنا به عنوان مسهل قوی برای رفع یبوست به کار می‌رود. استفاده مداوم و به تنهایی از این گیاه سبب نابودی پرزهای روده و اختلال در حرکات دودی روده می‌شود. افراد در صورت نیاز باید برگ سنا را به همراه گل ختمی، تخم گشنیز و گل محمدی استفاده کنند.
سیر
وی با بیان اینکه میل کردن یک تا ۲ حبه سیر به شکل خرد شده به همراه آب موجب از بین رفتن میکروب‌های مضر معده به خصوص “هیلکوباکتری‌پیلوری” می‌شود، تاکید کرد: سیر همچنین ضد چربی و فشار خون نیز بوده و مصرف آن در مبتلایان به آسم توصیه می‌شود. اشخاص باید در نظر داشته باشند که زیاده‌روی در استفاده از سیر، نابودی میکروب‌های مفید معده را به همراه دارد.
اسفرزه
این محقق و پژوهشگر طب سنتی تصریح کرد: لعابِ اسفرزه به عنوان مسهل به کار برده می‌شود. همچنین لعاب این گیاه برطرف کننده تب، حرارت و خونریزی‌های داخلی بدن بوده. افراد باید از آسیاب کردن اسفرزه پرهیز کنند، زیرا مصرف اسفرزه آسیاب شده باعث خفگی می‌شود.
بِه دانه
عظمایی توصیه کرد: لعاب دانه میوه بِه نرم کننده سینه، ریه و ضد سرفه بوده. همچنین استفاده از لعاب دانه این میوه نیز منجر به رفع خِس‌خِس سینه نیز می‌شود. اشخاص برای این منظور باید هسته یا دانه میوه بِه را داخل آب جوش ریخته و سپس لعاب آن را میل کنند. افراد باید از جویدن دانه بِه خودداری کرده، زیرا هسته این ماده‌ای به نام “اسید سیاندریک” داشته که سبب مسمومیت می‌شود.
عدس
وی اظهار داشت: عدس دارای طبع سرد بوده بنابراین مصرف آن در مبتلایان به افسردگی توصیه نمی‌شود. عدس خونساز است و افراد باید آن را به همراه ادویه‌های گرم مانند زنجبیل، دارچین و به خصوص گُلپر میل کنند.
گیاهان نیمه سمی
سداب
این محقق و پژوهشگر طب سنتی عنوان کرد: سُداب و لاکِ مغسول در ترکیب داروهای گیاهی به مقدار خیلی کم مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده زیاد از آن‌ها باعث آسیب به دستگاه گوارش می‌شود.
هندوانه ابوجهل (حَنظَل)
عظمایی گفت: هندوانه ابوجهل کاهنده قند خون بوده و مصرف نادرست این میوه سبب وارد شدن آسیب به کلیه می‌شود.
گیاهان ممنوعه در دوران بارداری
وی تاکید کرد: در مورد زنان باردار استفاده از هر نوع گیاه دارویی باید زیر نظر متخصص طب سنتی صورت گیرد.
مصرف گیاهانی از قبیل آویشن، پونه کوهی، جعفری، کاکوتی، مرزنجوش، زعفران، گل ختمی و کاکُنَج (عروسک پشت پرده) در دوران بارداری ممنوع است و می‌تواند به مادر و جنین صدمه وارد کند. اما مصرف گل گاو زبان و گل ختمی در یک هفته پایان بارداری سبب کاهش درد زایمان می‌شود.
کُندُر
این محقق و پژوهشگر طب سنتی تصریح کرد: زنان باردار می‌توانند روزانه یک عدد کُندُر به مدت یک ماه استفاده کنند. مصرف بیشتر این گیاه (از نظر مقدار و طول زمان مصرف) موجب بروز بیش فعالی در نوزاد می‌شود. کندر با جذب رطوبت معده، از ضعیف شدن حافظه جلوگیری می‌کند.
عظمایی توصیه کرد: استفاده از عسل، چهار مغز (فندق، گردو، بادام و پسته)، مویز و انجیر در زنان باردار باعث تقویت هوش و حافظه نوزاد می‌شود.
تداخل داروهای شیمیایی با گیاهی
وی اظهار داشت: افراد باید از مصرف همزمان داروهای شیمیایی با گیاهی امتناع کنند. به دلیل اینکه داروهای گیاهی می‌توانند اثر برخی از داروهای شیمیایی را خنثی یا چند برابر کرده به طور مثال مبتلایان به بیماری دیابت اگر همراه با داروی قند اقدام به استفاده از گیاه بابا آدم نمایند، ممکن است دچار افت شدید قند خون و کُمای دیابتی شوند.
این محقق و پژوهشگر طب سنتی در خصوص مبتلایان به فشار خون عنوان کرد: اشخاصی که دچار فشار خون بالا هستند در صورتی که همزمان با داروی فشار خون میوه‌هایی مانند گریپ فروت مصرف یا نوشیدنی‌هایی همچون آب زرشک و چای میل کنند با افت فشار خون مواجه می‌شوند.
عظمایی تاکید کرد: در صورت استفاده از داروهای شیمیایی با گیاهی رعایت فاصله زمانی ۲ تا سه ساعته بین آن‌ها ضروری است.
گیاهان سمی
وی یادآور شد: گیاهانی مانند فِرفیون، تاتوره، شوکران، خَرزَهره، کرچک، خَربَقِ سفید، کَچولِه، مهر گیاه، گل انگشتانه و بذرالبَنج از جمله گیاهان سمی به شمار می‌آیند بنابراین باید از مصرف آن‌ها امتناع شود.
منبع: باشگاه خبرنگاران