آیا طب سوزنی برای تسکین زانو درد مفید است؟

شایدهم داروها به تنهایی نمی توانند کمک تان کنند، پس باید به فکریک درمان غیردارویی باشید. حتما شهرت طب سوزنی را دردرمان انواع دردها شنیده اید.دراین مقاله قصد داریم به سوالات اساسی درباره طب سوزنی دردرمان زانودرد مانند اینکه طب سوزنی باچه مکانیسمی می‌‌تواند درد زانورا بهبود بخشد؟ و آیا طب سوزنی زانودرد را درمان می کند یا فقط جنبه تسکین درد را دارد؟ و…پاسخ دهیم. در اینباره با دکترکیارش ساعتچی،پزشک طب سوزنی وعضوهئیت مدیره انجمن علمی طب سوزنی ایران به گفتگو نشسته که در ادامه می خوانید.

وی درابتدا گفت : درد زانویکی ازشایع ترین مشکلات درسیستم عضلانی اسکلتی است که هرروزموجب مراجعه افراد به پزشکان می شود. مفصل زانو در واقع ازکنارهم قرارگرفتن سه استخوان ران، درشت نی ساق وکشکک تشکیل شده و ازمفاصل پرکاروتحمل کننده وزن بدن است که به همین دلیل، نیازبه توجه ومراقبت کافی دارد .
دکتر ساعتچی در پاسخ به این سوال که دلایل رایج زانودرد چیست، بیان کرد : زانو درد به دلایل مختلفی ایجاد می شود که دلایل رایج درد مزمن زانوعبارتند ازآرتروزیا ساییدگی مفصل زانوکه با افزایش سن، به ویژه درخانم‌ها به صورت تدریجی شکل می گیرد، رماتیسم مفصلی که یک اختلال سیستمیک بدن است ومی تواند زانوها را نیزدرگیرکند،آسیب‌های ورزشی تدریجی در ورزش‌هایی نظیرفوتبال،بسکتبال ووالیبال به ویژه درنوجوانان و جوانان و نیز “کندرومالاسی”یانرمی غضروف کشکک که درخانم‌هاشایع تراست. البته علل دیگری با شیوع کمترهم می توانند باعث درد زانو بشوند که برای مثال می توان به کیست‌های داخل واطراف زانو، دردهای ارجاعی ازمفصل ران یامچ پا، توده‌های تومورال،عفونت وپارگی مینیسک وتاندون هم اشاره کرد.

این پزشک طب سوزنی ادامه داد: تشخیص افتراقی علت زانو درد ازبین تمام علت‌های احتمالی، توسط پزشک ( به خصوص ارتوپد وروماتولوژیست) وبه دنبال معاینه وبررسی‌های تشخیصی مختلف انجام می شود .

این عضوهئیت مدیره انجمن علمی طب سوزنی ایران خاطر نشان کرد: آرتروززانوازشایع ترین دلایل بروز درد زانو است وعواملی مثل اختلالات متابولیک واضافه وزن، استعداد ژنتیکی وهمچنین آسیب‌های مکررشغلی یا ورزشی موجب افزایش احتمال بروز این عارضه شایع می شود .

دکتر ساعتچی در پاسخ به این سوال که ” علایم آرتروز زانو چیست ” عنوان کرد: علایم آرتروز زانوعبارتند ازدرد که با فعالیت بیشتروبا استراحت کمی بهترمی شود،تورم واحساس گرما وسفتی درمفصل همراه با صدای مفصل درخم و راست کردن زانو و همین طور کاهش توان حرکتی زانوکه درهنگام برخاستن ازصندلی، راه رفتن واستفاده ازپله‌ها خود را نمایان می کند.

وی راه‌های تشخیص بیماری آرتروز را اینگونه بیان کرد: تشخیص آرتروز زانومعمولا با معاینه بالینی، انجام پرتونگاری با اشعه X ودرمواردخاص که نیازبه بررسی بیشتری وجود داشته باشد،ازطریق MRI و آزمایش خون انجام می شود.
دکترساعتچی در ادامه خاطر نشان کرد : معمولا تجربه زانو درد، نتیجه التهاب ناشی ازآزادشدن واسطه‌های شیمیایی التهابی است که به دنبال ضربه، کشیدگی،عفونت،اختلال سیستم ایمنی ونظایرآن اتفاق می افتد.

وی در مورد اقدامات درمانی لازم جهت درمان بیماری آرتروز ابراز داشت: مهمترین اقدام درمانی درمدیریت زانو درد، کنترل التهاب است که توسط پزشک وبه طورمعمول با تجویزداروهای ضد التهاب غیراستروییدی ویا کورتون انجام می شود. اقدامات درمانی موازی، شامل استراحت، اعمال سرما، تقویت عضلات اطراف مفصل ازطریق حرکات کششی، کاهش وزن، تجویزگلوکوزامین، تزریق اسید هیالورونیک اسید واقدامات حمایتی نظیرطب سوزنی، فیزیوتراپی یا لیزرتراپی کم توان است و درنهایت درمواردشدید، جراحی به روش آرتروسکوپی یا تعویض مفصل زانو به عنوان آخرین راه حل مطرح می شود .

این عضوهئیت مدیره انجمن علمی طب سوزنی ایران خاطرنشان کرد: سازمان بهداشت جهانی (W.H.O.)به عنوان یک مرجع معتبربین المللی در پزشکی، بامروربرمطالعات بالینی کنترل شده تصادفی (RCT)، درگزارش سال 2003خود، فهرستی از 43بیماری را ارائه نموده که طب سوزنی( اکوپانکچر ) درمدیریت آنها به پزشکی رایج کمک می کند ودراین لیست به زانودرد نیزاشاره شده است. موسسه ملی سلامت ایالات متحده (N.I.H) نیزدرسال 1997 اعلام نموده بودکه طب سوزنی براساس تحقیقات مختلف انجام شده، مکمل مناسبی برای درمان ومدیریت آرتروززانو است . همچنینBreuer وهمکاران درسال 2005 گزارش نمودند که 61 درصد ازبیماران مبتلا به آرتروززانودرانگلستان ازطب سوزنی هم برای درمان خود استفاده نموده اند.

دکتر ساعتچی در مورد تحقیقاتی که در مورد تاثیر طب سنتی برای کاهش درد زانو صورت گرفته عنوان کرد: درتحقیقات گسترده ازنوع متا آنالیزشامل بررسی هشت مطالعه بالینی تصادفی شده دارای گروه‌های آزمون وکنترل که در 1456 بیمارمبتلابه آرتروززانوانجام شده بود، مشاهده شدکه طب سوزنی درکاهش شدت درد وبهبودتوان حرکتی مفصل زانو (حتی درمقایسه بامصرف داروی دیکلوفناک) بسیارموثربوده و باید به عنوان یک روش کمکی موثردردرمان آرتروز زانو درنظرگرفته شود.
( دکتر Terry K Selfe وهمکاران درسال 2008).براساس یک مطالعه متا آنالیزدیگرکه درمورد 29 کارآزمایی بالینی تصادفی(RCT) باحجم نمونه قابل توجه 17992 بیمارانجام ونتایج به دست آمده از آن در یک ژورنال پزشکی معتبر به نام ” آرشیوطب داخلی ” (Archives of Interna- Medicine) درسال 2012 منتشرشد،طب سوزنی انتخاب درمانی مناسبی برای کنترل درد مزمن می باشد. مروری برمقالات درسال 2104 که توسط Manyanga وهمکاران صورت گرفت نیزحاکی ازتاثیرمثبت طب سوزنی درمدیریت درد وبهبود حرکت وکیفیت زندگی دربیماران مبتلا به آرتروز زانو بود.
وی گفت: طب سوزنی مهمترین بخش ازیک سیستم کهن، پیچیده وکل نگرپزشکی تحت عنوان طب سنتی چین با هدف پیشگیری، تشخیص ودرمان بیماریها است. طب سوزنی عبارت است ازکاربرد سوزن‌های ظریف وانعطاف پذیراستریل ویکبارمصرف ازجنس استیل برای کمک به درمان بیماری‌ها وپیشگیری ازابتلا به بیماری‌ها است .
این پزشک طب سوزنی کاربرد طب سوزنی توسط پزشکان را برای در مان زانو درد اینگونه عنوان کرد : کاربرد طب سوزنی توسط پزشکان به صورت مکمل وبه موازات درمان‌های دارویی وجراحی،مثالی است ازطب تلفیقی که توسط آن، رضایت بیشتربیماران وپزشکان ازطیف گسترده درمان‌های ارایه شده بسته به نیازهربیمارمشاهده می گردد.
توصیه انجمن درد ایالات متحده به پزشکان ازسال 2007 تاکنون دربیمارانی که درمان‌های روتین پزشکی نظیرداروها وجراحی برای کمردرد آنها رضایت بخش نبوده، استفاده ازطب سوزنی است. چنین تجربیاتی موجب شده که ازدهه هفتاد میلادی تا کنون، پزشکان وبیماران دربسیاری ازکشورها ازجمله ایران به طور روزافزون به طب سوزنی روی بیاورند وانجمن علمی طب سوزنی ایران نیزدرسال 1387 باهدف ساماندهی وآموزش وترویج علمی این رشته ازطب برای پزشکان کشور،تاسیس شده است.
دکتر ساعتچی ادامه داد: تحقیقات گسترده طی پنج دهه گذشته نشان می دهد که طب سوزنی بامکانیسم ضدالتهابی خود وتحریک آزادسازی اندورفین وانکفالین، باعث کاهش شدت زانو درد می شود.
بسیاری از بیماران با استفاده تکمیلی از طب سوزنی، نیازکمتری به مصرف ترکیبات استروییدی و داروهای ضد درد وضدالتهابی خواهند داشت که این خود موجب کاهش تجربه عوارض جانبی ناشی از مصرف این داروها برارگان‌های داخلی نظیرکلیه، کبدومعده دربیمارانی می شود که ناچار به استفاده طولانی مدت از این داروها هستند.
این عضوهئیت مدیره انجمن علمی طب سوزنی ایران مراحل درمان زانو درد را از طریق طب سوزنی اینگونه تشریح کرد: درطی جلسات درمانی طب سوزنی، نقاط انتخاب شده، پس ازاستریل نمودن پوست با الکل، نقاط استاندارد طب سوزنی توسط سوزن‌های بسیارباریک استریل ویکبارمصرف ازجنس استیل منعطف تحریک می‌گردد.

نحوه ورود سوزن به بافت زیرپوست هم بستگی به محل آناتومیک نقطه دارد وممکن است به صورت عمودی یامایل باشد.
عمق نفوذ سوزن‌ها غالبا حداکثر پنج میلیمتراست تا ضمن دستیابی به بیشترین تاثیربالینی، آسیبی به بافت‌های زیرین وارد نشود.
لازم به ذکراست که پاکسازی پوست، یکبارمصرف بودن و استریل بودن سوزن‌ها، نگرانی پزشک وبیماررا ازانتقال بیماری‌ها یی نظیرهپاتیت یا ایدز ازیک بیماربه بیماردیگر، به طورکامل برطرف می نماید . نگرانی ازدردناک بودن سوزن‌ها هم غالبا درشروع جلسه ازبین می رود. تحریک نقاط درطب سوزنی بسته به تشخیص پزشک معالج ممکن است یک یا دوباردرهفته با وارد نمودن جریان الکتریکی به سوزن‌ها انجام شود.
وی در ادامه گفت: امروزه دربسیاری موارد به جای سوزن از تحریک موثر نقاط با لیزرکم توان، پالس‌ها ی مغناطیسی ضربان دار و پالس‌های نوری استفاده می شود که وابستگی پزشک به استفاده از سوزن‌های روتین را کاهش می دهد.
این روش‌های جدیدتر برای کودکان، مبتلایان به اختلالات انعقادی وهمچنین افرادی که درجلسات نخست با نگرانی ذهنی درمورد دردناک بودن سوزن روبرو هستند، روند پذیرش درمان را تسهیل می کند.
مدت درمان معمولابستگی به شدت علایم هربیمار ومیزان پاسخگویی به درمان دارد وممکن است بین چند هفته تا چندماه به طول انجامد.
دکتر ساعتچی درمورد بیمارانی که به دلیل اضافه وزن، در یک سیکل معیوب تحمل وزن غیراستاندارد توسط زانوها وتشدید درد از یک سو وعدم تحرک کافی به دلیل درد ازسوی دیگرهستند، خاطرنشان کرد: طب سوزنی در این زمینه می تواند با دومکانیسم یعنی کاهش اشتها وتقویت متابولیسم که منجربه کاهش وزن تحمیل شده بر مفصل زانو می شود از یک سو وکاهش التهاب ودرد که به فعالیت بدنی بیشتروراحت ترمنجرمی شود از سوی دیگر،کمک قابل توجهی ارایه کند .
وی در پایان گفت: طب سوزنی روشی بدون درد وبسیار آرامش بخش است وضمن استرس‌زدایی از سیستم ذهنی وجسمی افراد، منجر به هماهنگی بیشتردرکار کرد ارگان‌ها وبافت‌ها وکاهش التهاب و تورم درمفاصل مورد درمان می گردد.
شروع تاثیرطب سوزنی برای کاهش درد معمولا درحد چند ثانیه تا چند دقیقه است و به همین دلیل، طب سوزنی برای عمده مراجعین با درد زانو، باتجربه آنی رفع خستگی، کاهش درد زانو، بهبود آرامش وخواب واحساس سبکی درزانوها همراه است.