حمیده محمدی‌نسب
دانشجوی دکترای روانشناسی، متخصص روان‌درمانی کودکان و پژوهشگر
دچار اضطراب می‌شوید
درست است که به‌طور کلی گفته می‌شود بازی باعث می‌شود اضطراب کاهش پیدا کند اما نمی‌توان گفت همه بازی‌ها باعث کاهش استرس می‌شوند و این موضوع به سبک بازی ارتباط بسیار زیادی دارد. به این معنا که ابتدا باید سبک بازی‌های کاهنده استرس و برعکس بازی‌هایی که اضطراب را زیاد می‌کنند، مشخص شود. بازی‌های اکشن و جنگی که در اصطلاح به آنها بازی‌های fight- fight گفته می‌شود و در آنها مدام صحنه‌های کشت و کشتار است و امتیازدهی براساس افزایش تلفات است، سطح هورمون کورتیزول بدن که همان هورمون استرس است، افزایش پیدا می‌کند. افزایش کورتیزول اضطراب را افزایش داده، تپش قلب را بالا می‌برد و دمای بدن نیز بالا می‌رود. نتیجه همه این علائم بدنی کاهش تمرکز است. بنابراین نمی‌توان گفت همه بازی‌ها در کاهش استرس اثر دارند.
بازی‌های ایرانی را تجربه کنید
در حال حاضر در دانشکده روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی روی طراحی بازی‌هایی کار می‌شود که نه تنها اثر منفی ندارند بلکه تاثیر مثبت بسزایی هم دارند. به‌طور مثال بازی‌هایی طراحی می‌شود که برای افزایش خودآگاهی کودکان موثر است. با انجام این بازی که در آن اصول علمی رعایت شده هم لذت بازی زیاد است و هم خودآگاهی کودک که شامل افزایش اعتماد به نفس و بیان احساسات است در میان کودکان زیاد می‌شود. با توجه به اینکه این روزها تکنولوژی اهمیت بسیار زیادی دارد و مردم باید این آگاهی را داشته باشند که یک بازی فقط نباید اثر منفی نداشته باشد بلکه باید کاربردی هم باشد، بازی‌ها در دانشگاه‌ها آزمایش شده و سپس به خانواده‌ها معرفی می‌شود که تاثیر مثبت فزاینده‌ای داشته باشد.
استراتژیک‌ها را انتخاب کنید
بازی‌های استراتژیک‌محور که نیاز به تفکر خلاق داشته و فضای بازی در آنها تیره و تار نیست و در طراحی آنها به عوامل مختلفی مانند فضاهای رنگی و موسیقی و طراحی مثبت تاکید شده، در کاهش استرس نقش بسزایی دارند. بازی‌های استراتژیک باعث افزایش خلاقیت می‌شوند و جالب است بدانید که خلاقیت رابطه معکوسی با اضطراب دارد. به این معنا که شما هرقدر خلاقیت بالاتر و تفکر خلاق بیشتری داشته باشید، قدرت حل مسئله در شما بهتر و بیشتر است. به‌طور طبیعی فرد خلاق فردی است که می‌تواند اضطراب‌هایش را بهتر کنترل کند. همان‌طور که گفته شد سبک بازی در کاهش استرس موثر است و این قبیل بازی‌ها در خط مقدم بازی‌های کاهنده تنش و اضطراب قرار دارند.
زمان بازی کودک را محدود کنید
زمانی که کودک در روز مجاز به استفاده از تکنولوژی ازجمله تلویزیون، موبایل، کامپیوتر و تبلت است به اندازه 2 تا 3ساعت است. البته این برای کودکان بالای 3سال است. تاکید می‌شود کودکان زیر 3سال با این وسایل درگیر نشوند مگر اینکه بازی‌های آموزشی که مخصوص کودکان 3ساله است برخی مهارت‌ها مانند یادگیری طول، وزن و اشکال را به کودک یاد دهد. در این صورت همزمان بازی نباید بیشتر از 15 تا 20دقیقه باشد. ازجمله این بازی‌های آموزشی می‌توان به بازی‌هایی اشاره کرد که تمرکز را زیاد می‌کند و حافظه دیداری و شنیداری را تقویت می‌کند مانند نشان دادن برخی عکس‌ها و قائم کردن آنها که کودک باید جای آنها را پیدا کند. این بازی‌ها به‌خصوص در حدود 4سالگی تاثیر بسزایی در رشد روانی و سلامت کودک دارد.
ویژگی‌های بازی مناسب چیست؟
در صورتی که مشخص باشد کاربری می‌خواهد از بازی‌های مناسبی استفاده کند، باید بداند ویژگی یک بازی خوب چیست. بازی خوب بازی‌ای است که فرد همچنان که آن را انجام می‌دهد احساس نشاط پیدا کند. بازی‌های کوتاه‌مدت که وابستگی و اعتیاد در فرد ایجاد نمی‌کنند و بازی‌سازی مناسبی دارند و کاربر را تشویق کرده و نیازی به درگیری طولانی‌مدت ذهن برای انجام آن نیست جزء بازی‌های مناسب قلمداد می‌شود. بازی‌های تلگرامی این ویژگی را دارند، زیرا می‌توان آنها را به صورت گروهی انجام داد و ضمن آنکه رقابت شیرین بین اعضا ایجاد می‌کنند بسیار سرگرم‌کننده هستند. این بازی‌ها معمولا ارتباط اجتماعی افراد را قوی‌تر می‌کنند و حتی می‌توان آنها را خانوادگی انجام داد. این قبیل بازی‌ها نه تنها باعث گسست خانواده نمی‌شوند بلکه ارتباط آنها را بیشتر هم می‌کنند. منظور از بازی‌هایی که می‌تواند اضطراب روزانه را کم کند این قبیل بازی‌هاست که ضمن آنکه سنگین نیستند، باعث چالش فکری نشده و کوتاه‌مدت انجام می‌شوند و باعث افزایش دوپامین در مغز شده که انتقال‌دهنده شادابی است.
کی باید احساس خطر کنیم؟
زمانی که درباره ویژگی‌های بازی کاهش‌دهنده استرس صحبت می‌کنیم، این به معنای نفی بازی‌های سریالی نیست درنهایت تاثیر هر بازی به شخصیت افراد ربط دارد. فرض کنید فردی کارهای نیمه‌تمام و پرونده‌های بازی دارد که باید انجام دهد اما چون کار سختی است و وقتی به انجام آنها فکر می‌کند، اضطراب می‌گیرد، ترجیح می‌دهد خودش را با بازی سرگرم کند و کار اصلی را انجام ندهد و هر چه بیشتر در بازی غرق می‌شود اضطرابش نیز بالا می‌رود و با بالاتر رفتن استرس کمتر کار انجام می‌شود. ممکن است بازی مرحله‌ای به‌الذات اضطراب‌زا نباشد مگر اینکه زمینه پرخاشگری داشته و در طراحی آن از فضاسازی تیره استفاده شده باشد. اما ممکن است بازی‌هایی هم باشند که هیچ‌کدام از این ویژگی‌ها را نداشته باشند و از قضا لذت‌بخش باشند که این کاملا به شخصیت فرد بستگی دارد. بازی کردن فرد باید متناسب با شرایط زندگی‌اش باشد. اگر فردی به جای اینکه سر کار برود به صورت اعتیاد‌گونه مشغول بازی باشد طوری که انجام کارش را فراموش کند، این اتفاق باعث اضطراب بیشتری می‌شود.
منبع: مجله ی سیب سبز