دور سر، وزن و قد برخی کودکان به طور طبیعی رشد نمی کند. مهارتهای حرکتی این گونه کودکان از جمله چرخیدن در تخت و نشستن و ایستادن و راه رفتن معمولا دیرتر از حالت طبیعی سایر کودکان ظاهر می شود. مهارتهای ذهنی و اجتماعی مانند صحبت کردن، رابطهٔ اجتماعی و غذا خوردن بدون کمک دیگران و اختیار ادرار و… نیز غالبا از حالت طبیعی خود به تاخیر می افتد.
وقتی در مورد مراحل شکل گیری مهارت های حرکتی کودکان صحبت می کنیم، محدوده وسیعی از آنچه که به آن طبیعی گفته می شود برای کودکان نوپا در نظر گرفته می شود؛ برای مثال راه رفتن کودک را در نظر بگیرید. بعضی از کودکان یک دفعه شروع به دویدن می کنند، در حالی که کودکان دیگر مشغول تاتی تاتی کردن هستند. معمولا این تفاوت ها کاملا طبیعی و نرمال هستند، اما اگر مدت زمان زیادی طول بکشد که کودک بتواند قاشق در دست بگیرد و یا اولین قدمش را بردارد، احتمال تاخیر در رشد مهارت های حرکتی وجود دارد.
خوشبختانه راه های زیادی وجود دارند که با استفاده از آنها می توانید به رشد مهارت های کودک خود سرعت دهید. همین حالا شروع کنید. با جواب دادن به متداول ترین سوالات در خصوص تاخیر مهارت های حرکتی کودکان نوپا می توانید به روند رشد این مهارت ها کمک کنید.
تاخیر در مهارت های ظریف و درشت حرکتی به چه معناست؟
علاوه بر اینکه پزشک کودک بر مراحل رشد او نظارت دارد، تشخیص تاخیر در مهارت های جسمی در وهله اول توسط والدین صورت می گیرد
همانطور که مشخص است، کودکانی که دچار تاخیر در مهارت های ظریف حرکتی هستند، قادر نیستند به خوبی از ماهیچه های کوچک خود استفاده کنند، بنابراین کارهایی مانند نگه داشتن مدادرنگی با انگشتان برای این دسته از کودکان نیاز به دقت و توجه زیادی دارد. زمانی که نوبت به مهارت های حرکتی درشت می رسد، مشکل مربوط به ماهیچه های درشت و تسلط بر مهارت هایی مانند راه رفتن، لگد زدن، رقصیدن و بالا رفتن از پله ها می شود.
نشانه های تاخیر در مهارت های حرکتی ظریف و درشت کدامند؟
برخی از علائم مهمی که باید نسبت به آنها حساس باشید عبارتند از:
– در رسیدن به مراحل رشد جسمی مانند غلت زدن و نشستن تاخیر دارد.
– نشانه هایی مبنی بر شروع راه رفتن در 18 ماهگی وجود ندارد.
– اندام سفت یا توان ماهیچه ای اندک (کودک نمی تواند اجسام سنگین را نگه دارد) دارد.
– همیشه روی نوک انگشتان پا راه می رود.
– قادر نیست از هر دو سمت بدنش استفاده کند (فقط با پای چپ لگد می زند).
– نمی تواند به آسانی اشیا را نگه دارد و از آنها استفاده کند (قادر نیست فنجان را در دستش نگه دارد و یا با مداد رنگی خط خطی کند).
– دست و پا چلفتی است و اغلب زمین می خورد.
– بعد از 18 ماهگی آب دهانش بیرون می ریزد.
– در جویدن و بلیعدن غذا مشکل دارد.
– مهارت های حرکتی که پیش از این بر آنها تسلط داشته است مانند دست تکان دادن برای خداحافظی را از دست می دهد (مگر اینکه دچار بیماری یا استرس و یا یادگیری مهارت تازه ای باشد، در این موارد پسرفت کودک طبیعی است).
روش های تشخیص تاخیر در مهارت های ظریف و درشت حرکتی کدامند؟
علاوه بر اینکه پزشک کودک بر مراحل رشد او نظارت دارد، تشخیص تاخیر در مهارت های جسمی در وهله اول توسط والدین صورت می گیرد. مراقب نشانه هایی که در بالا به آنها اشاره شد باشید و در صورت مشاهده هر گونه نقص و یا شاخص تاخیر رشدی کودکان نوپا، بدون معطلی به پزشک مراجعه کنید. به احتمال زیاد، پزشک بررسی های بیشتر توسط متخصص رشد و یا عصب شناس و یا شرکت در برنامه های بازتوانی اولیه را توصیه خواهد کرد.
درمان مخصوص کودکان مبتلا به تاخیر رشدی شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و درمان های فیزیکی است. این نوع درمان بیشتر شبیه بازی مخصوص کودکان طراحی شده است
این معاینات بر وضعیت کلی، قدرت، واکنش و هماهنگی ماهیچه ای متمرکز است و در مرحله بعدی متخصص رشد ذهنی نتایج معاینات را بررسی می کند تا تشخیص رسمی و نهایی انجام شود. این تشخیص می تواند هیپوتونی (کاهش کشیدگی عضلات)، خام حرکتی و یا تاخیر حرکتی ساده باشد.
علت تاخیر در مهارت های حرکتی درشت و ظریف چیست؟
مشکلات و بیماری های عصبی مانند فلج مغزی و خام حرکتی ( نوعی اختلال حرکتی است که کودکان در انجام الگوهای حرکتی متناسب با سنشان از هماهنگی و تبحر لازم برخودار نیستند و برای طراحی و انجام کامل وظایف خود دچار مشکل می شوند) بر عملکرد مغز برای ارسال پیام به ماهیچه ها تاثیر می گذارند و منجر به مشکلات مرتبط با مهارت های حرکتی می شوند.
روش های بهبود تاخیر مهارت های حرکتی ظریف و درشت کدامند؟
خبر خوب این است که درمان مخصوص کودکان مبتلا به تاخیر رشدی شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و درمان های فیزیکی است. این نوع درمان بیشتر شبیه بازی مخصوص کودکان طراحی شده است. به طور مثال برای تقویت ماهیچه های دست کودک، کاردرمانگر اسباب بازی های مخصوص دست ورزی را در اختیار کودک قرار می دهد و یا برای بهبود تعادل و هماهنگی ماهیچه ای از تجهیزاتی که در زمین بازی وجود دارند، استفاده می کند.