زمانی که سطح کلسترول فردی به بیشتر از 250 میلی‌گرم در دسی لیتر برسد، گفته می‌شود که فرد دارای کلسترول خون بالا است.
کلسترول در بدن به صورت لیپوپروتئین‌ها حمل می‌شود، لیپوپروتئین‌ها از کلسترول و سایر چربی‌ها و پروتئین‌ها تشکیل شد‌ه‌اند.
مهم‌ترین لیپوپروتئین‌ها عبارتند از: لیپوپروتئین‌ها با دانسیته بالا یا کلسترول HDL، لیپوپروتئین‌ها با دانسیته پایین یا کلسترول LDL. مقدار زیاد کلسترول HDL برای بدن مفید است زیرا به انتقال کلسترول اضافی از سلول‌ها و تحویل آن به کبد کمک می‌کنند.
در حالیکه مقادیر زیاد کلسترول LDL برای بدن مضر است زیرا کلسترول را از کبد به بافت‌های بدن منتقل می‌کند و باعث ساخته شدن ذخایر چربی یا آتروم بر روی دیواره عروق خصوصا در عروق نواحی قلب و مغز می‌شود.
آتروم منجر به تنگ شدن دیواره عروق و کاهش جریان خون در عروق می‌شود.
علائم
تنگ شدن سرخرگ‌ها و سایر عروق خونی می‌تواند باعث تصلب شرایین شود که گاه منجر به آنژین صدری می‌گردد.
این عارضه با درد در ناحیه دست و بازوی چپ و انتشار آن به شانه و گردن همراه است.
ممکن است اثرات تصلب شرایین تا زمان انسداد شدید عروق و کاهش شدید جریان خون و حمله ناگهانی قلبی، مشخص نگردد.
درمان‌های رایج
نوع درمان به علت بروز عارضه بستگی دارد.
چنانچه این بیمارَ ناشی از چاقی، الکلیسم و دیابت باشد حتما باید این مشکلات زمینه‌ای را درمان کرد.
اگر عوامل ارثی و ژنتیک عامل ایجاد این عارضه باشند باید از داروها و رژیم غذایی کاهنده کلسترول استفاده شود.
مواد غذایی مفید برای کاهش کلسترول
کلسترول خون در افرادی که از رژیم غذایی گیاهخواری محض استفاده می‌کنند نسبت به افراد گوشتخوار پایین‌تر است و تصور می‌شود که این امر ناشی از تفاوت در دریافت چربی اشباع است.
کاهش کل چربی رژیم غذایی و رسیدن به وزن طبیعی موثرترین روش برای کاهش کلسترول LDL است.
چربی‌های اشباع و کلسترول
گوشت بدون چربی، ماکیان ماهی، مغز دانه‌ها و حبوبات از منابع پروتئینی هستند که چربی اشباع کمتری نسبت به گوشت قرمز پرچرب، سوسیس و غذاهای آماده دارند. جدا کردن تمام چربی گوشت قرمز و پوست ماکیان می‌تواند کلسترول خون را تا 9 درصد در رژیمی که 35 درصد از کل کالری از چربی‌ها تامین می‌شود کاهش دهد.
فیبر غیر محلول و کلسترول
نان کامل، ماکارونی و برنج قهوهای حاوی فیبر غیر محلول هستند که باعث افزایش سرعت تشکیل مدفوع و خروج آن از کولون می‌شود.
از آنجا که کلسترول موجود در کولون می‌تواند مجددا به بدن بازگردد، تشکیل سریع مدفوع و دفع آن از بدن باعث کاهش این فرایند می‌گردد.
فیبر محلول و کلسترول
سیب، گلابی، جو و نخود غنی از فیبر محلول هستند که با کلسترول LDL ترکیب می شوند و سطح آن را در خون کاهش می‌دهند.
گنجاندن جو، لوبیا و باقلا در رژیم غذایی می‌تواند کلسترول خون را تا 20 درصد کاهش دهد و کلسترول HDL را افزایش دهد.
سیر و کلسترول
متخصصین معتقدند که سیر خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد و احتمالا به کاهش سطح کلسترول LDL و در مقابل افزایش سطح HDL کمک می‌کند.
میوه‌ها و سبزی‌ها و کلسترول
غنی از فیبر و فاقد چربی هستند. مصرف زیاد این مواد غذایی در کاهش مقدار چربی مصرفی و کالری دریافتی موثر است.
در ضمن رژیم غنی از میوه و سبزی نقش موثری در کاهش وزن دارد که در نتیجه به کاهش کلسترول LDL کمک می‌کند.
امگاتری و کلسترول
مصرف ماهی روغنی مانند ماهی خال مخالی، ساردین و ماهی آزاد سه بار در هفته باعث افزایش سطح اسیدهای چرب امگا3 می‌شود.
این اسیدهای چرب باعث افزایش کلسترول HDL و در عین حال کاهش کلسترول LDL می‌شوند.
روغن‌ها و کلسترول
روغن زیتون و روغن دانه انگور نیز چنانچه به جای چربی‌های اشباع مصرف شوند باعث کاهش کلسترول LDL می‌شوند.
مواد غذایی که باید پرهیز شوند
کره، خامه، فیبر، گوشت چرب و مارگارین سفت همگی حاوی مقادیر زیادی چربی اشباع هستند که باعث افزایش کلسترول LDL می‌شود.
کیک، بیسکویت و شیرینی‌ها همگی دارای مقدار زیادی چربی هستند و در مصرف آنها باید احتیاط شود.
قهوه چنانچه به مقدار زیاد مصرف شود باعث افزایش کلسترول LDL می‌شود.
البته قهوه تازه و فیلتر شده چنین اثری ندارد.
دکتر لادن گیاهی- متخصص تغذیه