تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ازجمله بیماریهایی است که با شروع فصل گرما رخ میدهد. متأسفانه هرگونه تأخیر در تشخیص و درمان این بیماری، بسیار خطرناک است و ممکن است به قیمت جان انسان تمام شود. حال که فصل گرم از راه رسیده و خبرهای نامطبوعی از این بیماری از گوشه و کنار به دست آمده و حتی سخن از جانباختهای نیز درمیان است، آشنایی با این بیماری و راههای پیشگیری از آن اهمیتی دوچندان پیدا میکند.
رئیس انجمن متخصصین میکروبیولوژی بالینی و بیماریهای عفونی ایران ، این بیماری را چنین توضیح میدهد: بیماری تب کریمه کنگو یکی از بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان است که بر اثر گزش و نیش کنه یا تماس با بافت و خون انسان یا حیوانی که به تب کریمه کنگو مبتلا است به انسانی دیگر منتقل میشود. این بیماری سال ها در کشور ما ناشناخته بود اما در سال 1999 میلادی (سال 1378 شمسی) یکی از دانشجویان سال آخر پزشکی با علائم این بیماری جان خود را از دست داد. تحقیقاتی که انجام دادیم و نتایج آزمایشها نشان داد که بیماری او، تب کریمه کنگو بود. آزمایشگاه جهانی بهداشت نیز صحت نتایج آزمایشها را تأیید کرد و به این ترتیب کمیته کشوری تبهای خونریزیدهنده برای پیشگیری از این بیماری در کشور تشکیل شد. دکتر مسعود مردانی در ادامه به گروههایی که بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند اشاره کرده و میافزاید: گروهی که دام خرید و فروش میکنند، قصابان و آن دستهای که در کشتارگاهها و همچنین درمراکز تهیه و بستهبندی گوشت و فرآوردههای گوشتی فعالیت میکنند و همچنین پزشکان، پرستاران و کادر پزشکی که در معرض تماس با بیماران مبتلا به تب کریمه کنگو هستند، بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند.
به گفته این عضو کمیته کشوری تبهای خونریزی دهنده، ویروس عامل بیماری تب کریمه کنگو بشدت مسری است و براحتی از یک فرد به فرد دیگری منتقل میشود. برای همین است که حتی کادر پزشکی در برخورد با مبتلایان باید با احتیاط همه جانبه بهداشت را رعایت کنند و ضمن نگهداری بیمار در اتاق ایزوله برای تک تک کادر پزشکی از گان، عینک، ماسک و… استفاده کنند.
وی در ادامه تأکید میکند: این بیماری عموماً با تب، بدن درد و سردرد آغاز میشود و معمولاً سردرد بیمار آنقدر شدید است که با هیچ مسکنی بهبود نمییابد. این علائم شبیه علائم آنفلوانزا است، از اینرو توصیه میکنم اگر فردی در بهار یا تابستان با علائم ابتلا به آنفلوانزای سخت و شدید مواجه شد حتماً به تب کریمه کنگو شک و به پزشک متخصص مراجعه کند.
پزشک نیز با مشاهده این علائم نخستین سؤالی که باید بپرسد این است که آیا بیمار با دام سر و کار داشته یا خیر؟ و آیا کنه او را نیش زده است یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت بود این بیمار به تب کریمه کنگو مبتلا شده است.
بعد از گذراندن این مرحله در صورتی که درمان آغاز نشود همزمان با تب بالا، کم کم روی پوست بدن بیمار دانه و راش ایجاد میشود، سپس خونمردگی گستردهای در سطح اندامها بخصوص دست و پا به وجود میآید. در مرحله بعدی خونریزی بینی و سپس خونریزی از لثه و دهان اتفاق میافتد و در مرحله آخر چند ارگان حیاتی بدن بیمار همزمان دچار خونریزی شدید میشود.
دکتر مردانی معتقد است مهمترین راه انتقال این بیماری در ایران ذبح گوسفند، گاو و گوساله بیمار در کشتارگاهها یا ذبح برای نذورات در منزل است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تأکید میکند: خوشبختانه این بیماری درمان مؤثر دارویی دارد که باعث بهبود 90 درصد از مبتلایان میشود. هرچند این دارو به طور رایگان در اختیار بیماران قرار میگیرد، اما همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
برای پیشگیری توصیه میکنم هنگام تردد در مناطق روستایی از حضور در محلهایی که کنه وجود دارد بشدت خودداری کنید. اگر به اقتضای شغل یا زندگی با دام در تماس هستید به یاد داشته باشید ذبح دام را خارج از کشتارگاههای صنعتی انجام ندهید. برای نذورات نیز بهتر است گوسفند ذبح نکنید اما اگر مجبور هستید باید با رعایت موارد بهداشتی و با استفاده از دستکش و گان، ماسک و عینک این کار را انجام دهید.
حتماً به یاد داشته باشید گوشت حیوانی را که ذبح شده تا 24 ساعت پس از ذبح استفاده نکنید چرا که اگر لاشه گوسفند حاوی این ویروس باشد فرد استفادهکننده را گرفتار میکند.
گوشتهایی که در قصابیها وجود دارد، خطری برای مصرف ندارد زیرا درفاصله 24 ساعت بعد از ذبح، اسید لاکتیک موجود در نسج گوشت قرمز بالا میرود و این ویروس را از بین میبرد. بنابراین از خوردن گوشت داخل قصابیها اصلاً نباید ترسید. از این گذشته، پختن گوشت نیز به نوبه خود ویروس را از بین میبرد؛ پس سعی کنید از خوردن بلافاصله گوشت حیوان تازه ذبح شده و همچنین دل و جگر و کبابهای آبداری که خوب پخته نشدهاند، جداً خودداری کنید.