به گفته دکتر داگلاس یونیس Douglas Unis، استادیار ارتوپدی در مدرسه پزشکی ایچان نیویورک در Mount Sinai، “افرادی که به مطب من مراجعه می کنند یه دید مبهم نسبت به آرتروز به یک معنای کلی دارند.” وقتی کلمه ” ورم مفاصل یا آرتریت arthritis ” را می شنوید، احتمالا به یاد افراد مسن با درد مفاصل می افتید. ولی آرتروز حتی افراد جوان در دهه 20 سالگی عمرشان را هم درگیر می کند.
پس بهتر است مروری سریع به این بیماری داشته باشیم:
آرتروز یک بیماری *دژنراتیو degenerative است که زمانی رخ می دهد که غضروف های پوشاننده و محافظت کننده مفاصل از بین بروند. این مسئله به تدریج رخ داده و به مرور زمان بدتر می شود. آرتروز شایع ترین فرم ورم مفاصل است و 30 میلیون بزرگسال در آمریکا به آن مبتلا هستند. این اختلال اغلب دست ها، زانوها، لگن و ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می دهد.دانستن حقایق درباره آرتروز می تواند مفاصلتان را حفظ کند، مهم نیست در چه سنی باشید.
*دژنراتیو degenerative: فاسد کننده, وابسته به انحطاط, یعنی بیماری مخربی که به مرور زمان و به دلایلی کارکرد عضو را مختل و عضو را از کار می اندازد.
چرا جوانان باید درباره پیشگیری, علائم, عوامل خطر, درمان آرتروز و کارهایی که نباید انجام دهند بدانند؟
1. علائم آرتروز تا حدودی در افراد جوان متفاوت است!
به گفته دکتر یونیس، در جوانان، آرتروز به طور معمول بر اثر بار اضافه روی مفاصل زانو، باسن و مچ ایجاد می شود زیرا این مناطق بیشتر تحت تاثیر حوادث ورزشی و فشار ناشی از چاقی قرار می گیرند. اگرچه علایم آرتروز بسته به مفصل مبتلا می تواند متفاوت باشد ولی به توصیه او باید حواستان به علایم مکانیکی آرتروز مانند درد، قفل کردن، صدا دادن به خصوص در زانو باشد. نشانه دیگر آن تداوم و بدتر شدن درد مفصل است که پس از استراحت یا استفاده از داروهای ضد التهابی بهبود پیدا نمی کند.
یکی از عواملی که شیوع کمتری داشته و در جوانان دیده می شود تغییر شکل مفصل است. به گفته دکتر یونیس ” این مساله در طول زمان رخ می دهد و تبدیل به آرتریت پیشرفته تر می شود. ولی در بعضی افراد این بدتر شدن به شکل زانو یا پای ضرب دری knock-knees یا پاهای پرانتزی bow-legged همزمان با بدتر شدن آرتریت مشاهده می شود.
2. باید برخی از عوامل خطر زا در آرتروز را کنترل کنید
اگر سابقه آرتروز در خانواده خود دارید احتمال ابتلای شما به آن بیشتر است. به گفته دکتر یونیس ” اگر جوان هستید و به طور مداوم زانو درد دارید و پدر بزرگ و مادر بزرگتان مفاصلشان را جایگزین کرده اند – بهتر است به یک ارتوپد مراجعه نمایید چون احتمال ابتلا به آرتریت زودرس در شما وجود دارد. “
” حفظ وزن سالم یکی از بهترین راه های پیشگیری از آرتروز است.چاقی بزرگترین خطر قابل اصلاح برای این بیماری است. اضافه وزن باعث افزایش فشار بر مفاصل شده و سبب می شود که غضروف ها سریعتر از حالت عادی تحلیل بروند. زانوها و مچ پا به خصوص مستعد ابتلا به آرتروز در اثر چاقی هستند زیرا باید وزن بدن را تحمل نمایند. آرتروز زانو معمولا در افراد جوا تر هم دیده می شود حتی در دهه 30 و اواخر دهه 20 سالگی. مچ پا حساسیت زیادی به وزن دارد زیرا مفصلی بسیار کوچک است که باید تمام وزن بدن را تحمل کند. “
فعالیت و ورزش. بر اساس مقاله ای که در سال 2014 در مجله پزشکی بالینی منتشر شد: آرتروز و اختلالات اسکلتی نشان می دهد که ورزشکاران نسبت به افراد معمولی به طور متوسط بیشتر مستعد ابتلا به صدمات مفصلی هستند در نتیجه بیشتر در معرض خطر آرتریت قرار می گیرند. ورزشکاران خیلی بیشتر از مفاصل خود استفاده می کنند و احتمال پارگی غضروف در آن ها بیشتر است.
3. آرتروز مفصل ران Hip osteoarthritis معمولا زودتر رخ می دهد
برخی از افراد با *دیسپلازی مفصل ران متولد می شوند، با یک شکل غیر طبیعی مفصل ران که آن ها را در معرض خطر ابتلا به آرتروز مفصل ران قرار می دهد.به گفته دکتر یونیس از آن جایی که استخوان ران آنقدر که باید عمق ندارد، حرکت با آن مثل رانندگی با ماشینی است که لاستیکش خارج از محور باشد و سبب می شود که پوشش غضروفی آن سریع تر از بین برود. افراد مبتلا به آرتروز مفصل ران ممکن است شروع بروز علایم را در اواخر دهه 20 یا اوایل دهه 30 عمرشان تجربه کنند.
*دیـسپـلازی مفصـل ران (Hip dysplasia): در کودکان، دیسپلازی مفصل ران معمولاً دیسپلازی تکاملی مفصل هیپ (Developmental Dysplasia of the Hip:DDH)نامیده‌می‌شود. دیسپلازی مفصل ران به این معنی است که این مفصل شکل نادرستی دارد یا حفره‌ی ران در جایگاه صحیح خود قرار ندارد تا سراستخوان ران را پوشانده و حمایت‌نماید و موجب فرسودگی و صدمه‌ی بیشتر در تمامی نقاط مفصل ران می‌شود.
4. برای درمان آرتروز گزینه های زیادی پیش رو دارید
هیچ درمانی برای آرتروز وجود ندارد، اما راههای اثبات شده زیادی برای مدیریت درد وجود دارد. به گفته دکتر یونیس ” قطعا در ابتلا می خواهید روش های محافظه کارانه و متداول را امتحان کنید که شامل کاهش وزن، درمان های فیزیکی، طب سوزنی یا نسخه های ضد التهابی می شود . “اگر این روش ها کمکی نکرد می توانید از درمان های ذیل استفاده کنید:
– تزریق کورتیزون cortisone استفاده کنید ولی بیماران جوان باید با احتیاط در مورد استفاده از این روش عمل کنند چون در طول زمان ممکن است باعث تجمع رسوب در مفصل و ایجاد سایش در غضروف باقی مانده شود. برای بیماران جوان تزریق زیاد کورتیزون ایده آل نیست ولی برای استفاده هر از گاهی خوب است.
– برای آرتروز پیشرفته، بیماران ممکن است بخواهند با پزشک خود مشورت کرده و در مورد تعویض مفصل شان تصمیم گیری کنند. این کار ممکن است باعث بهبود زندگی به خصوص در مبتلایان به آرتروز مفصل ران شود. ” برای بسیاری از جراحان آستانه تعویض مفصل ران از نظر سنی بسیار پایین تر از تعویض مفصل زانو است. تعویض مفصل ران یک امر کاملا طبیعی است. “
پزشکان در مورد برخی درمان ها هشدار می دهند:
با این حال هر درمانی که در موردش شنیده اید ارزش انجام دادنش را ندارد. دکتر یونیس در مورد برخی درمان ها هشدار می دهد مثل:
– تزریق ژل: به گفته او کارساز نیست
– پلاسمای غنی از پلاکت: توسط بیمه پوشش داده نمی شود و در بسیاری از موارد شواهدی برای کارکرد درست آن وجود ندارد.
– او اضافه می کند که درمان جدید دیگری با عنوان تزریق سلول ها بنیادی هم در حال انجام است که هنوز شواهد و مدارک کافی برای اثبات تاثیر آن وجود ندارد.
5. برای پیشگیری و مقابله با آرتروز این گونه ورزش کنید
به بدنتان گوش دهید. تمرینات با فشردگی بالا مثل *پلایومتریک plyometrics و دویدن ممکن است باعث التهاب مفاصل و شدیدتر شدن علایم آن شوند. به خصوص برای آرتروز زانو باید از خم شدن با وزنه در ورزش های قدرتی اجتناب کنید ( مثل اسکوات squat، لانژ lunge و پرس پا leg presses ) این ورزش ها فشار زیادی به جلوی زانو وارد می کنند.
البته به این معنی نیست که باید ورزش را کلا کنار بگذارید. ” ورزش برای حفظ بهبود ورم مفاصل بسیار مهم است، چرا که باعث تقویت عضلات اطراف مفصل مبتلا شده، دامنه حرکت را گسترش داده و به کنترل وزن کمک می کند. منظور ما فقط ورزش با شدت بالا برای افراد مبتلا به آرتریت است. با این وجود هنوز هم می توانید ضربان قلب خود را بالا برده و متابولیسمتان را افزایش دهید البته با ورزش های ملایم تر مانند شنا، دوچرخه سواری، تمرینات TRX ( total body resistance exercise به معنی تمرینات مقاومتی کل بدن ) و تمرینات دایره ای circuit training.
*پلایومتریک Plyometrics: نوعی از تمرین‌های ورزشی بر پایه حرکات سرعتی، قدرتی و بهبود عملکرد سامانه عصبی-عضلانی است.