این ویروس دوملیتی را بیشتر بشناسید
در منابع معتبر راجع به تاریخچه شناسایی این بیماری آمده است که این بیماری برای اولین‌بار توسط جرجانی، پزشک و دانشمند معروف ایرانی در کتاب «گنجینه خوارزمشاه» که حدود سال 1110 میلادی به‌عنوان اولین سند مکتوب که به زبان فارسی نوشته شده، به تفصیل توصیف شده است. در این کتاب شرح یک بیماری خونریزی دهنده در تاجیکستان فعلی آمده است، علایم بیماری شامل خون در ادرار، خونریزی از مقعد، استفراغ خونی، خلط خونی، خونریزی در حفره شکم و خونریزی از لثه‌ها بوده و شپش یا کنه که به‌طور طبیعی انگل پرندگان است به‌عنوان عامل اصلی بیماری معرفی شده است. منابع پزشکی بین‌المللی مطرح می‌کنند که در سال 1944 و در خلال جنگ جهانی دوم، این بیماری در شبه جزیره «کریمه» شایع و باعث مرگ بیش از 200 نفر از روستاییان و سربازان شد. این بیماری در سال 1956 در منطقه «کنگو» کشور زئیر نیز همه‌گیر شد. در سال 1969 بود که مشخص شد عامل ایجادکننده تب خونریزی دهنده کریمه، مشابه عامل بیماری است که در سال 1956 در کنگو شناخته شده بود و با ادغام نام دو محل یک نام واحد «کریمه کنگو» برای بیماری ویروسی به دست آمد.
چه کسانی بیشتر در خطرند؟
عباس عباسی می گوید: چوپانان، قصاب‌ها، دامداران، کارگران کشتارگاه‌های دامی، کشتار کننده‌های غیرمجاز دام، افرادی که دام‌های اهلی را در مجاورت منزل خود نگهداری می‌کنند و پرستاران و کادرهای درمانی بیمارستانی جزو افرادی هستند که بیشتر درمعرض ابتلا به بیماری قرار دارند. لازم است افرادی که در کشتارگاه‌ها کار می‌کنند، بدانند که ضروری است هنگام انجام عمل ذبح و انتقال لاشه به سرخانه از دستکش، چکمه و روپوش استفاده کنند، درواقع رعایت بهداشت فردی تنها راه پیشگیری از ابتلا به بیماری است. کادر بهداشتی و درمانی هم که با بیماران سروکار دارند باید بهداشت و حفاظت فردی را طبق دستورالعمل رعایت کنند.
راه‌های پیشگیری
وی معتقد است: مبارزه با انگل‌های خارجی (کنه‌ها) از طریق سمپاشی، آموزش دامداران و کارکنان درمعرض خطر، استفاده از پوشش‌های مناسب، بالا بردن امنیت فردی، سرد کردن لاشه دام به مدت ۲۴ساعت در یخچال با درجه صفر تا ۴درجه، برخورد نداشتن افراد با ترشحات دام بیمار، خودداری از کشتار غیرمجاز در معابر عمومی و خارج از کشتارگاه، تهیه گوشت از محل‌های مجاز و دارای مهر و برچسب دامپزشکی همچنین افزایش مراقبت‌های قرنطینه‌ای در مبادی ورودی دام به کشور از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری از ابتلا و توسعه بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو هستند.
جای نگرانی نیست
وی اضافه می کند: اگرچه شیوع این بیماری سریع و جزء بیماری‌های کشنده به‌حساب می‌آید، اما تشخیص زودهنگام تب کریمه کنگو قابل درمان است. از طرف دیگر، زیرساخت‌های سیستم بهداشتی ایران هم قابلیت کنترل و درمان این بیماری ویروسی را دارند و نباید نگرانی خیلی بالایی از آن داشت. با این حال رعایت نکات بهداشتی خاص برای مصرف‌کنندگان نهایی و تهیه بهداشتی گوشت از جمله موارد مهم پیشگیری به‌حساب می‌آید.
هشدارهای جدی
دکتر گویا می گوید: بیمار مشکوک به CCHF باید ایزوله شود و با افراد خانواده و پرسنل بیمارستانی در تماس نباشد. تمام وسایل بیمارستانی مانند ماسک، دستکش، روپوش، پیش‌بند، لوله‌های خون، سرنگ‌های استفاده شده و هر وسیله‌ای که با ترشحات بیمار در تماس بوده، باید سوزانده شود. با شروع فصل گرما، سمپاشی منازل و اصطبل‌ها به‌منظور کاهش کنه‌ها ضروری است، در غیر این صورت شما درمعرض ابتلا هستید!
مصرف مواد ضدعفونی با هدف گندزدایی توالت‌ها، محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار ضروری است.
مراقبان بیمار در مواجهه با تماس پوستی یا پوستی مخاطی با خون، مایعات بدن یا فضولات بیمار فورا سطح آلوده را با آب و صابون بشویند. کارکنان بهداشتی و درمانی و افرادی که با خون، ترشحات بدن یا بافت‌های آلوده بیماران تماس داشته‌اند باید مرتب و حداقل تا 14روز پس از تماس، تحت‌نظر بوده و درجه حرارت بدن آنها هر روز کنترل شود و در صورت ظهور علایم بالینی بلافاصله درمان برای آنان شروع شود.
توصیه به خانم های خانه‌دار
- چنانچه گوشت از منبع نامطمئن تهیه شود، احتمال ابتلا به بیماری افزایش پیدا می‌کند.
- ذبح کنار خیابانی و خرید آن، خطرناک است. این گوشت‌ها مورد تایید سازمان دامپزشکی نبوده و ممکن است آلوده باشد.
- گوشت موردنیاز فقط از مراکز مورد تایید سازمان دامپزشکی و مراکز معتبر خریداری شود.
- بیماری تب کریمه کنگو با گرمای هوا رابطه مستقیم دارد، فصل تابستان و بهار زمینه‌ساز بیشترین ابتلا به این بیماری است. از این رو توجه به شیوه نگهداری گوشت در این ایام بسیار مهم است.
- بیماری از طریق گوشت پخته شده انتقال پیدا نمی‌کند و در کشور ما کمتر مشاهده می‌شود که افراد تمایلی به مصرف گوشت خام داشته باشند. در هر صورت لازم است از مصرف گوشت خام خودداری کرد.
- قبل از تماس با گوشت تازه خریداری شده بهتر است 24 ساعت آن را درون یخچال با دمای بین صفر تا 4 درجه نگهداری کنید.
- هنگام خرد کردن و شست‌وشوی گوشت از دستکش استفاده کنید.
نشانه‌شناسی بیماری
این بیماری از ورود تا ظهور چهار مرحله دارد که دانستن آن قطعا نجات‌بخش خواهد بود.
دوره کمون: یا دوره نهفته، بستگی به راه ورود ویروس دارد. پس از گزش کنه، دوره کمون معمولا 5 تا 6 روزه بوده و حداکثر به 9 روز می‌رسد. دوره کمون در شیوه ابتلا از طریق تماس با بافت‌ها یا خون آلوده، حداکثر 13 روز است.
قبل از خونریزی: شروع علایم ناگهانی حدود یک تا 7 روز طول می‌کشد. در این زمان بیمار دچار سردرد شدید، تب، لرز، درد عضلانی به‌خصوص در پشت و پاها، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم، ترس یا حساسیت به نور می‌شود. ممکن است حالت تهوع، استفراغ بدون ارتباط با غذا خوردن و گلودرد و احتقان بین 3 تا 16 روز وجود داشته باشد که گاهی با اسهال و درد شکم و کاهش اشتها همراه می‌شود. در مرجع تخصصی «راهنمای کشوری مبارزه با تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو»، تب بیماری معمولا 12روز طول می‌کشد. تورم و قرمزی صورت، گردن و قفسه سینه، پرخونی خفیف حلق و ضایعات نقطه‌ای در کام نرم و سخت شایع هستند. همچنین تغییرات قلبی عروقی شامل کاهش ضربان قلب و کاهش فشارخون نیز مشاهده می‌شود.
مرحله خونریزی‌دهنده: مرحله کوتاهی است که به سرعت ایجاد می‌شود و معمولا به‌طور متوسط 4روز طول می‌کشد. خونریزی در مخاط‌ها و پوست به‌خصوص در قسمت‌های بالایی بدن، زیر بغل و خط سینه در زنان دیده می‌شود. خونریزی از بینی، لثه و خونریزی از رحم و گاهی خلط خونی، خونریزی در ملتحمه و گوش‌ها نیز دیده می‌شود. برخی موارد خونریزی از بینی، استفراغ خونی، ملنا و خونریزی رحم آن‌قدر شدید است که بیمار نیاز به تزریق خون دارد.
پایان راه
مرگ به‌دلیل از دست دادن خون، خونریزی مغزی، کمبود مایعات به‌دلیل اسهال یا ادم ریوی ایجاد می‌شود. در علایم بالینی فوت شدگان از این بیماری به‌دلیل خونریزی به شدت‌های مختلف در همه اعضا و بافت‌ها، داخل معده و روده‌ها دیده می‌شود. به‌دلیل انتقال سریع این بیماری از طریق انتقال به خاک، دفن فوت‌شدگان از این بیماری با تدابیر ایمنی بالایی انجام می‌شود.
منبع: سیب سبز