چطور درمانش کنیم؟

استفاده از روشی به‌نام «حساسیت‌زدایی منظم» یکی از روش‌های کارآمد برای ازبین بردن ترس است. به این ترتیب که مثلا برای ازبین بردن ترس از تاریکی، او را به اتاقی که از آن می‌ترسد، ببرید و همراه او باشید. چراغ‌ها در اول کار روشن باشد تا او همه چیز را ببیند. از او بپرسید چه چیزی در این اتاق برایت ترسناک است؟ احتمالا پاسخ می‌دهد هیچ چیز. به او بگویید حالا چراغ را خاموش کن و دوباره روشن کن. وقتی کاملا متوجه شد که بعد از تاریک شدن هیچ چیزی تغییر نمی‌کند، می‌توانید تمرین را ادامه بدهید. به او بگویید دوباره چراغ را خاموش کن و هر وقت ترسیدی روشن کن. این کار را به دفعات انجام دهید. می‌بینید که دفعات اول فقط چند ثانیه چراغ خاموش خواهد بود و دفعات بعدی حتی چند دقیقه می‌تواند در تاریکی بماند. به این ترتیب ترس او به‌تدریج ازبین خواهد رفت. بسیار مهم است که در زمان تاریک بودن اتاق کنار فرزندتان باشید و هرگز به یکباره اتاق را ترک نکنید. حتی اگر در زمان خاموش بودن چراغ دست او را بگیرید و با او صحبت کنید بهتر خواهد بود. 

از چه حرف می‌زنیم؟

ترس احساسی است که از ابتدای کودکی در فرد به وجود می‌آید و تا حدی جنبه حفظ حیات را برعهده دارد؛ انسان‌ها به‌وسیله احساس ترس می‌توانند خود را از خطرات نجات داده و زندگی خود را حفظ کنند. بنابراین ترسی که جنبه حفظ حیات داشته باشد به خودی خود نامطلوب محسوب نمی‌شود اما زمانی که ترس بیشتر جنبه‌های زندگی را دربر بگیرد، زمان زیادی را به خود اختصاص دهد، کارآمدی فرد را کاهش دهد و ذهن او دائم درگیر ترس‌ها باشد، از انواع مخرب ترس است که باید حل شود.

علت ترس‌های کودکان چیست؟

فقط دو مورد از ترس‌های انسان فطری و ذاتی است؛ ترس از ارتفاع و ترس از صداهای بسیار بلند. باید بگوییم بقیه ترس‌ها، براثر یادگیری از محیط اتفاق می‌افتند.

به این معنا که کودک می‌بیند که دیگران از چیزی می‌ترسند پس یاد می‌گیرد که مثلا جن ترسناک است. یا وقتی می‌خواهند او را تنبیه کنند، می‌گویند که تو را می‌دهیم لولو بخورد، یا می‌گویند هیولا موجود وحشتناکی است که آدم‌ها را می‌خورد و… به‌علاوه داستان‌هایی با محتوا یا عکس ترسناک، فیلم و کارتون‌های ترسناک هم می‌تواند علل ترس‌های کودکان یا حتی کابوس‌های آنها باشد.

علائم ترس‌های کودکان چیست؟

کودکانی که از موجودات خیالی می‌ترسند معمولا ترس را بروز می‌دهند، ممکن است بیقرار باشند، هرگز برای دقایقی هم حتی در اتاق خود تنها نمی‌مانند، دائم به پدر و مادر خود می‌چسبند، ممکن است خواب‌های بد ببینند و حتی جیغ یا گریه در خواب داشته باشند و… البته همه اینها به روحیه و شخصیت کودک بستگی دارد؛ برخی کودکانی که درون‌گراتر یا خجالتی هستند یا کودکانی که ابراز احساسات و هیجانات خود را یاد نگرفته‌اند یا به هر دلیل دیگری ترس‌های خود را در درون حبس می‌کنند و ممکن است نگویند که از چیزی می‌ترسند.

این کودکان معمولا رفتارهای نشانه ترس را تا حدودی دارند اما نمی‌گویند که می‌ترسند و ممکن است با کودکان وابسته اشتباه گرفته شوند، چراکه کودکان وابسته هم تنها نمی‌مانند و به والدین خود می‌چسبند.

ترس را چطور شناسایی کنید؟

تفاوت بین کودکان وابسته و کودکانی که می‌ترسند اما ترس خود را ابراز نمی‌کنند این است که کودکان وابسته دائما به والدین خود می‌چسبند و نمی‌خواهند از آنها جدا شوند. اما کودکانی که ترس ابراز نشده دارند فقط در زمان‌های ترس از والدین خود جدا نمی‌شوند و زمانی که سرگرم بازی با همسالان یا فعالیت‌های شادی‌بخش باشند به‌راحتی می‌توانند از پدر و مادر خود جدا شوند.

به‌علاوه کودکانی که ترس ابراز نشده دارند معمولا در شرایط خاصی مثلا شب یا زمان دیدن عکس‌های ترسناک یا فیلم‌های ژانر وحشت به والدین خود می‌چسبند. 

از خودتان شروع کنید

اگر می‌خواهید ترس‌ها را در فرزند خود ازبین ببرید، می‌توانید از چند روش استفاده کنید.

قبل از هر چیز نباید خودتان یا دیگران برای تنبیه او را از موجودات خیالی بترسانید. ترس ایجاد کردن به هیچ عنوان شیوه تربیتی مناسبی نیست و نتیجه‌ای جز اختلال در کودک‌تان ایجاد نخواهد کرد. به‌علاوه به اطرافیان‌تان هم به هیچ عنوان اجازه ندهید فرزندتان را بترسانند و با او از هیولا و دیو و جن و… صحبت کنند.

از طنز کمک بگیرید

اگر فرزندتان از موجودات خیالی می‌ترسد با او صحبت کنید و شناخت‌های او را تغییر دهید. به او بگویید که این موجودات در دنیای واقعی وجود خارجی ندارند. حتی اگر دیگران یا حتی همسالان کودک‌تان راجع به این موضوعات ترسناک برای فرزندتان گفتند، صحبت‌های آنها را خنثی کنید و توضیح دهید که این حرف‌ها خرافات است. درباره این موضوع با فرزندتان با زبان طنز صحبت کنید و به این موجودات بخندید. حتی به آنها توضیح دهید که قدیمی‌ها به دلایل مختلفی کودکان خود را گول می‌زدند و اینها فقط برای گول زدن و ترساندن بوده و حقیقت ندارد.

غیرمستقیم عمل کنید

استفاده از روش غیرمستقیم هم می‌تواند بسیار موثر باشد به این ترتیب که با همسرتان درباره غیرواقعی بودن این موجودات صحبت کنید. عقاید خودتان را درباره خرافاتی بودن موجودات خیالی بگویید یا اگر فیلمی دیدید یا کتابی خواندید که حاوی چنین محتوایی بود با همسرتان راجع به بی‌ارزش بودن آن صحبت کنید. فرزندتان صحبت‌های شما را می‌شنود و به این باور می‌رسد که این موضوعات باورناپذیر هستند و نباید به آنها اهمیتی بدهد.

منبع: سیب سبز

کودک ترسو را چگونه شجاع کنیم؟