خوب است بدانید بیماری‌های التهابی روده بسیار شایع بوده و در بررسی 17 تا 18 استان کشور مشخص شده است استان‌ها و شهرهای تهران، رشت، مازندران، گیلان، شیراز و خراسان بیشترین آمار مبتلایان به التهاب روده را دارند.
به همین دلیل بر آن شدیم در گفت‌وگویی با دکتر همایون واحدی، فوق‌تخصص گوارش درباره این دسته از بیماری‌های روده که در فصول گرم شیوع بیشتری دارد، اطلاعات خود را افزایش دهیم.
چرا روده دچار التهاب می‌شود؟
علت اصلی بروز بیماری التهاب روده ناشناخته است، اما می‌توان عوامل خطر و دلایل بروز آن را این طور توضیح داد که از زمان بیشتر شدن مهاجرت از روستاها به شهر و افزایش شهرنشینی و به دنبال آن بهبود سطح بهداشت عمومی و فردی، انجام منظم واکسیناسیون، تغییر رژیم غذایی افراد و مصرف بیشتر غذاهای پرچرب، پر پروتئین، کم فیبر، کاهش تحرک بدنی و شیوع چاقی در جمعیت در بروز بیماری موثرند.
همچنین به دلیل بهبود امکانات زندگی استفاده از یخچال‌های خانگی به صورت گسترده رواج پیدا کرد. باکتری‌هایی که محیط مناسب حیاتشان حدود دمای 4 درجه سانتی گراد است رشد بیشتر و بهتری در یخچال‌ها دارند که ممکن است در بروز بیماری نقش داشته باشند. البته آب و هوا از جمله آلودگی و گردوخاک نیز در بروز عوامل مساعدکننده این بیماری نقش دارند و از بحث ژنتیک نیز در این زمینه نباید غافل ماند.
اسهال مزمن و طولانی، علامت خطر
بیماری التهابی روده خود را با علائم اسهال (همراه یا بدون خون)، خونریزی از مقعد، درد شکمی، کاهش وزن و تب خود را نشان می‌دهد.
در واقع اسهال مزمن و طولانی مدت، خونریزی در مدفوع و گاهی تکرر مدفوع و دل پیچه از نشانه‌های بارز ابتلا به بیماری التهاب روده است. همچنین بیماری‌هایی همچون التهاب کبد و کبد چرب، زردی و تنگی مجاری صفراوی نیز می‌تواند از عوارض بیماری‌های التهاب روده باشد و در برخی افراد حتی قرمزی چشم و زخم‌های پوستی نیزمی‌تواند نشانه‌های ابتلا به این بیماری باشد.
سبک زندگی غلط و التهاب روده‌ها
البته ارتباطی میان تغییر نوع و میزان باکتری‌های مفیدی که باید در روده هر فردی برای هضم غذا باشد در بروز بیماری وجود دارد. افزایش برخی عادات بد اجتماعی نظیر استعمال دخانیات و مواد مخدر و همچنین مصرف نوشیدنی‌های الکلی با بروز بیماری بی‌ارتباط نیستند. ناگفته نماند یکی از عوامل ایجاد بیماری می‌تواند نوع زایمان مادر باردار باشد مثل سزارین که احتمال بروز بیماری را بیشتر میکند. یکی از فاکتورهای حفاظتی در برابر بیماری، تغذیه نوزاد با شیر مادر به مدت دو سال کامل است.
التهاب روده، یک بیماری خود ایمنی
اختلال در سیستم عملکرد ایمنی بدن نیز می‌تواند سبب بروز التهاب روده شود .
در واقع بیماری‌های التهابی روده، گروهی از بیماری‌های خودایمنی هستند که شامل دو بیماری کرون ( کرون روده باریک یا کرون روده بزرگ یا هردو) و کولیت اولسروز (التهاب و زخم در روده بزرگ) می‌شوند.
مصرف خودسرانه داروها و آسیب دیدگی روده‌ها
مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری (OCP) ، داروهای مسکن بخصوص از دسته داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) و کمبود سطح ویتامین Dکه در کشور بسیار شایع است، می‌تواند در ایجاد بیماری نقش داشته باشد.
مصرف بی‌دلیل و بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها نیز در دو سال اول تولد هر فردی می‌تواند باکتری‌های دستگاه گوارش را برای همیشه دچار تغییرات دائمی کند که در ایجاد بیماری می‌تواند موثر باشد.
از تشخیص تا درمان بیماری التهابی روده
تشخیص بیماری به کمک گرفتن تاریخچه از بیمار، معاینه فیزیکی، تست‌های آزمایشگاهی و روشهای متعدد تصویر برداری (مثل ام‌آرآی شکم) و کولونوسکوپی همراه با نمونه برداری انجام می‌شود. از طریق دارو می‌توان این بیماری را کنترل کرد، البته به شرطی که بیماران نسبت به این بیماری آگاهی داشته باشند و توصیه‌های پزشک را مدنظر قرار دهند. همچنین هرچه زودتر این بیماری درمان شود عوارض ناشی از آن نیز کمتر خواهد شد.
درمان در بیماران بیماری‌های التهابی روده بر‌اساس تشخیص پزشک معالج ممکن است در تمام طول عمر بیمار ادامه یابد. پس هرگز نباید بدون نظر پزشک تعداد قرص‌های مصرفی به هر دلیلی کم یا زیاد شود و همچنین قطع یا تغییر نوع دارو با نظر پزشک صورت می‌گیرد. دسته‌های متعدد دارویی در درمان بیماری موثر هستند که پزشک بر‌اساس شدت بیماری، علائم و نیاز بیمار درمان را انتخاب میکند. جراحی نیز در برخی موارد خاص و با تشخیص پزشک معالج توصیه می‌شود.
نگذارید بیماری‌تان عود کند
درمان بموقع و کامل بیماری می‌تواند تا حدود زیادی از عوارض بیماری جلوگیری کند و افراد مبتلا باید به یاد داشته باشند هرگز داروی خود را به دلیل بهبود علائم کم یا قطع نکنند.
بیماری، دوره عود و خاموشی دارد که پزشک معالج با درمان موثر بیماری را کنترل میکند.
مصرف سیگار و نوشیدنی‌های الکلی در عود بیماری موثر هستند.
رژیم غذایی خاصی برای این بیماران وجود ندارد، اما در هر بیمار بر اساس شرایط بیمار ممکن است پزشک معالج برای کاهش علائم، توصیه‌های غذایی داشته باشد.