زانو بزرگ‌ترین و شاید یکی از حساس‌ترین مفاصل بدن باشد. مفصلی که با یک حرکت نابه‌جا، ضربه ناگهانی یا رژیم غذایی نامناسب، می‌تواند کارایی‌اش را از دست بدهد و زمینه را برای خانه‌نشین شدن صاحبش فراهم کند.
به شناسنامه‌تان نگاه کنید
با بالا رفتن سن، مفصل زانو هم آسیب‌پذیرتر می‌شود. اما زمانی که افزایش سن با بیماری‌هایی مثل پوکی استخوان یا آرتریت همراه می‌شود، احتمال تخریب این مفصل بالا می‌روند و زانودرد و مشکلات هنگام راه رفتن و نشست و برخاست، همراه همیشگی فرد می‌شود.
مراقب آسیب‌های ناگهانی باشید
صدمات ناگهانی، از شایع‌ترین دلایل آسیب دیدن زانوها هستند. وارد شدن ضربه مستقیم به زانو، پیچش غیرطبیعی، سقوط روی زانو، خم شدن غیرطبیعی و فشار آمدن به این مفصل و مواردی از این دست، احتمال ایجاد آسیب مزمن و مقاوم به درمان را بالا می‌برند. در چنین مواردی ممکن است در زانو یا ساق پایتان احساس بی‌حسی، ضعف یا سردی کنید و هنگام راه رفتن یا حرکت دادن این مفصل، صدایی را از زانوهایتان بشنوید. حال اگر این آسیب‌ها با کشیدگی، دررفتگی یا آسیب‌دیدگی رباط‌ها و تاندون‌ها که از زانو حمایت می‌کنند همراه شود، جبران آن دشوارتر می‌شود. گذشته از این پارگی مینیسک و آسیب‌دیدگی رباط‌ها، می‌تواند فرد را به درمان‌های تهاجمی نیازمند کند.
شاید کارتان آسیب‌زاست
سلامت زانویی که مستعد آسیب‌دیدگی است، با فعالیت‌هایی مثل بالا رفتن از پله، دوچرخه‌سواری، دویدن و پریدن بیشتر تهدید می‌شود. گرچه بیماری‌هایی مثل پوکی استخوان و آرتریت، التهاب تاندون‌ها، ایجاد کیست پشت زانوها، در کنار آسیب‌های ناگهانی می‌توانند به زانوها آسیب بزنند، اما بدون تردید بیش‌ازاندازه کار کشیدن از مفصل زانو، احتمال تخریب آن را تقویت می‌کند. به همین دلیل کسانی که سال‌ها مجبور به بالا رفتن از پله‌ها هستند، یا به خاطر رشته ورزشی یا کار خاصی از این مفصل زیاد کار می‌کشند، زودتر از دیگران دچار آسیب می‌شوند.
کارهای نظافتی: اگر تمیز کردن خانه یا محیط‌های عمومی کار هرروز شماست، احتمالا دچار آسیب‌دیدگی‌های زودرس زانو می‌شوید. آماس کاسه زانو از مشکلات شایع افرادی است که به خاطر تمیز کردن سطوح فشار زیادی را به زانوهایشان تحمیل می‌کنند. بدون تردید اگر هنگام انجام دادن کارها وزن بدن روی زانوی خم‌شده تحمیل شود، احتمال آسیب‌دیدگی بالا می‌رود.
نجاری و ساخت‌وساز: پیمانکاران حوزه ساخت‌وساز و کسانی که کارهای نجاری انجام می‌دهند، به خاطر اندازه‌گیری و ساخت سازه‌ها مدام زانوهایشان را خم می‌کنند و فشار زیادی را به این مفاصل وارد می‌کنند. به همین دلیل این افراد حتی در صورت پوک نبودن استخوان‌هایشان زودتر به چنین آسیبی دچار می‌شوند.
بنایی و لوله‌کشی: بناها، کاشی‌کارها و سنگ‌تراش‌ها، نه‌تنها ساعت‌های طولانی وزن بدن را روی زانوهای خم‌شده می‌اندازند، بلکه احتمالا در حمل مصالح هم از زانوهایشان به‌عنوان تکیه‌گاه استفاده می‌کنند و احتمال آسیب‌دیدگی را افزایش می‌دهند.
باغبانی: باغبان‌ها و کسانی که ساعت‌های طولانی مشغول کندن علف‌های هرز و رسیدگی به باغچه‌ها هستند، به زانوهایشان فشار زیادی را وارد می‌کنند.
مکانیکی: مکانیک‌ها برای هم‌ارتفاع کردن بدنشان با خودرو، مجبور به نشستن روی زانوهای خود هستند. قرار گرفتن مکرر در این موقعیت، می‌تواند احتمال آسیب دیدن زانوهای آنها را افزایش دهد.
معدن‌کاری: کارگران معدن نه‌تنها ساعت‌ها در روز روی زانوهایشان می‌نشینند، بلکه در این حالت با وسایل سنگینی مثل تیشه و بیل کار می‌کنند و به همین دلیل بیش از مشاغل دیگر به زانوهایشان آسیب می‌زنند.
ورزش حرفه‌ای: محققان ثابت کرده‌اند که ورزش کردن در سطح حرفه‌ای می‌تواند برای بدن آسیب‌زا باشد. ساعات طولانی تمرین، آسیب دیدن در جریان مسابقات و مسائلی از این دست می‌تواند به سلامت ورزشکاران حرفه‌ای آسیبی جدی وارد کند. سقوط بر روی زانو، آسیب دیدن این مفصل در اثر حرکات کششی شدید، آسیب‌دیدگی بر اثر ضربه در رقابت‌ها و مسائلی از این دست می‌تواند به زانوی ورزشکاران صدمه جدی وارد کند.
چه باید کرد؟
بیش‌ازحد استراحت نکنید. کم‌تحرکی به بهانه استراحت می‌تواند عضلات شما را ضعیف کند و درد مفاصلتان را شدت بخشد. برای آرام کردن این درد، در درجه اول باید از فعالیت‌های آسیب‌زای قبلی پرهیز کنید و در درجه دوم حرکات ورزشی- درمانی را زیر نظر پزشکتان انجام دهید. در صورتی که پزشکتان راه رفتن در آب، شنا کردن، و ایروبیک را ممنوع نکرده، می‌توانید از این تمرینات برای تقویت عضلات و کاهش آسیب زانوهایتان کمک بگیرید.
مراقب سقوط باشید. زانوی دردناک و بی‌ثبات احتمال زمین خوردن شما را بیشتر می‌کند. پس بیش‌ازپیش مراقب راه رفتنتان باشید تا مبادا با یک سقوط دردناک، مشکلتان چند برابر شود. گذشته از این، از انجام تمرینات ورزشی آسیب‌زننده‌ای که به زانوهایتان فشار بیشتری وارد می‌کنند پرهیز کنید.
وزن کم کنید. وزن بالا آفتی جدی برای سلامت زانوهاست. برای اینکه فشار کمتری به این مفصل وارد شود، وزنتان را کم کنید. خوردن سبزی‌های کم‌کالری به جای غذاهای سنتی و پرچرب می‌تواند به شما در رسیدن به این هدف کمک کند. خجالت نکشید. اگر پزشکتان استفاده از عصا و تجهیزاتی مثل زانوبند را توصیه کرده، بدون خجالت از آنها استفاده کنید. نگذارید طولانی شدن دوره این مشکل، درمان آن را سخت‌تر کند. کفش مناسب بپوشید. برای خرید کفش، بیشتر از قبل هزینه کنید. کفش‌های بیش‌ازاندازه تخت، کفش‌های پاشنه‌دار و خلاصه گزینه‌هایی که کفی نامناسبی دارند می‌توانند سرعت تخریب مفصل زانو را افزایش دهند.