زمانی که جلوی جریان خون به کبد توسط یک بافت زخمی در کبد یا لخته خون گرفته شود، واریس مری رخ می دهد. برای یافتن راهی در اطراف محل گرفتگی برای جریان داشتن خون، خون به سمت رگ های خونی کوچک تر که نمی توانند خون زیادی را عبور دهند، می رود. این رگ های خونی کوچک ممکن است سوراخ و یا حتی پاره شوند و باعث خونریزی مرگبار واریس مری گردند.
واریس مری بعلت فشار خون بالا و بیماری های اختلال در جریان خون کبد بوجود می آید. فشار خون بالا از عوارض شایع بیماری هایی مانند سیروز و هپاتیت مزمن است . علائم آن شامل خونریزی دستگاه گوارش، تشنگی، سبکی سر و گیجی ناشی از سموم کبد آسیب دیده است
راه های تشخیص واریس مری
۱- آندوسکوپی مری برای مشاهده سیاهرگ های متسع مری و تعیین اندازه آن ها و بررسی نقاط قرمز رنگ روی آن ها.
۲- سی تی اسکن و ام آر آی برای بررسی کبد و جریان خون در سیاهرگ باب.
۳- آندوسکوپی با کپسول: افرادی که نمی توانند آندوسکوپی معمولی را انجام دهند، یک کپسول حاوی دوربینی کوچک را قورت می دهند. دوربین این کپسول حین عبور از مری، تصاویری از آن می گیرد. البته برای تأیید این روش، آزمایشات بیشتری باید انجام شود.
درمان واریس مری
اولین هدف از درمان واریس مری، جلوگیری از خونریزی است. خونریزی واریس مری، خطر مرگ را در پی دارد. اگر خونریزی اتفاق بیفتد، راه هایی برای توقف آن وجود دارد.
۱- راه های جلوگیری از خونریزی واریس مری
کاهش فشار خون در سیاهرگ (ورید) باب، خطر خونریزی واریس مری را کم می کند. این درمان ها عبارتند از:
– داروهای کاهش دهنده فشار خون در سیاهرگ باب
– استفاده از نوار لاستیکی برای بستن سیاهرگ های دچار خونریزی
تجمع چربی اضافی در بدن باعث آسیب کبد می شود. چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض سیروز کبدی می شود. لذا اگر چاق هستید، سعی کنید وزن خود را کم کنید
۲- راه های توقف خونریزی واریس مری
– استفاده از نوارهای لاستیکی برای بستن سیاهرگ های خونریزی کننده
– داروهای کند کننده جریان خون به سیاهرگ باب
– منحرف کردن جریان خون از ورید باب به سمت دیگر: پزشک با قرار دادن لوله ای کوچک به نام شانت بین وریدباب و سیاهرگ کبدی، این عمل را انجام می دهد. با این کار فشار خون سیاهرگ باب کم می شود و خونریزی واریس مری متوقف می گردد.
البته این روش درمانی عوارض مانند نارسایی کبد و آشفتگی ذهنی را به همراه دارد. لذا از این روش زمانی استفاده می شود که سایر روش های درمانی موثر نباشند، و یا در افرادی که منتظر پیوند کبد هستند، به عنوان درمان موقتی به کار می رود.
– پیوند کبد: افرادی که بیماری شدید کبدی دارند و یا کسانی که مکررا دچار خونریزی واریس مری می شوند، می توانند کبد بیمار خود را با یک کبد سالم (از یک فرد دیگر) جایگزین کنند، یعنی پیوند کبد شوند.
– خونریزی مجدد: بیشتر افرادی که یک بار دچار خونریزی واریس مری می شوند، مجدداً دچار آن خواهند شد. لذا استفاده از داروهای جلوگیری کننده از خونریزی مثل بتابلوکرها و بستن رگ خونریزی کننده برای جلوگیری از خونریزی های بعدی مفید است.
جلوگیری از واریس مری
در حال حاضر، روشی برای جلوگیری از ابتلا به واریس مری در بیماران مبتلا به سیروز کبدی وجود ندارد.
هرچند داروهایی برای جلوگیری از خونریزی واریس مری وجود دارند، ولی نمی توانند مانع از بروز واریس مری می شوند.
اگر دچار بیماری کبدی هستید، از پزشک خود راه های جلوگیری از ایجاد عوارض آن مثل واریس مری را سئوال کنید.
توصیه های زیر به حفظ کبد در بیماری کبدی مثل سیروز کمک می کنند:
۱- الکل ننوشید. بیماران مبتلا به ناراحتی کبد نباید الکل بنوشند، زیرا الکل در کبد فرآیند می شود. نوشیدن الکل فشار زیادی به کبد وارد می کند.
۲- رژیم غذایی سالمی داشته باشید. سبزی و میوه فراوانی بخورید. مصرف غذاهای چرب و سرخ شده را کاهش دهید. نان و غلات سبوس دار بخورید و مواد غذایی پروتئینی بخورید.
۳- وزن سالم خود را حفظ کنید. تجمع چربی اضافی در بدن باعث آسیب کبد می شود. چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض سیروز کبدی می شود. لذا اگر چاق هستید، سعی کنید وزن خود را کم کنید.
۴- از محصولات شیمیایی به میزان کم و با دقت استفاده کنید.
دستورالعمل نوشته شده روی محصولات شیمیایی مثل مواد تمیز کننده و اسپری های حشره کش را به دقت بخوانید و به آن ها عمل کنید. اگر با مواد شیمیایی سر و کار دارید، موارد ایمنی را به دقت اجرا کنید.
کبد، سموم را از بدن دور می کند و آن ها را فرآیند می کند. لذا با کاهش مقدار این سموم در بدن، به کبدتان استراحت بدهید.
۵- خطر ابتلا به بیماری هپاتیت را کاهش دهید. استفاده از سوزن (سرنگ) های مشترک برای تزریق (مثل معتادان تزریقی) و روابط جنسی غیرمشروع و غیرقانونی باعث افزایش خطر ابتلا به هپاتیت های B و C می شود. از پزشک در باره تزریق واکسن های هپاتیت B و هپاتیت A سئوال کنید.
منبع سیمرغ