برنزگی چطور اتفاق می‌افتد؟

برنزگی عبارت است از واکنش طبیعی پوست نسبت به اشعه ماوراءبنفش ساطع شده از خورشید یا لامپ‌های سولاریوم و تولید عنصر ملانین در سلول‌های پوست که درنهایت منجر به تیره شدن رنگ سطح پوست می‌شود. عامل اصلی برنزه شدن پوست، اشعه ماوراءبنفش خورشید یا همان UV است که به 3 جزء UVA، UVB و UVC  تقسیم می‌شود. این اشعه با وجود فایده‌هایی مثل تولید ویتامینD  در بدن می‌تواند بسیار مضر باشد. بنابراین مانند یک شمشیر دولبه است. در دهه 70 در ایالات‌متحده و اروپا گروه‌های مختلف از هر رده سنی، خودشان را زیر آفتاب کباب می‌کردند، بدون اینکه بدانند برنزه شدن می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به سرطان در 10 تا 20 سال بعدی عمرشان باشد. اما حالا مضرات این کار به وضوح مشخص شده است.

چه عوارضی دارد؟

یک قسمت از اشعه UV می‌تواند سرطان پوست ایجاد کند. UVB که بین 290 تا 320 نانومتر طول موج دارد، در صورت تماس مکرر با پوست این تاثیر را می‌گذارد. UVA هم که طول موجش بین 320 تا 400 نانومتر است، خاصیت انعطاف‌پذیری پوست را از بین می‌برد و باعث پیری پوست می‌شود.  UVA، سریع‌تر باعث تغییر رنگ پوست می‌شود، به‌طوری که در عرض یکی، دو ساعت تماس با آن، رنگدانه‌های پوست زیاد می‌شود و قهوه‌ای شدن اولیه پوست، ناشی از همین اثر است. اما تاثیر UVB دیرتر مشخص می‌شود، اگر میزان اشعه زیاد باشد، UVB  هم رنگدانه‌های پوست را با دو، سه روز تاخیر تحریک می‌کند. تاثیر این اشعه و دوامش هم بیشتر است و از همین مکانیسم است که در سالن‌های سولاریوم برای تحریک رنگدانه‌های پوست استفاده می‌شود.

سولاریوم از آفتاب کم‌خطرتر نیست!

سولاریوم دستگاهی است که در آن اشعه ماوراءبنفش UVB حدود 5درصد و UVA هم 5درصد توسط لامپ‌های فلورسنت مخصوص که نوری شبیه نور آفتاب دارند تابانده می‌شود تا پوست برنزه شود. با آنکه ادعا می‌شود دستگاه‌های سولاریوم کم‌خطرتر از تابش مستقیم آفتاب است، ولی از اشعه ماوراءبنفش استفاده می‌شود. سازمان جهانی بهداشت به خانم‌ها توصیه می‌کند هنگام برنزه کردن از لوازم آرایشی استفاده نکنند، چون ممکن است اشعه ماوراءبنفش برای‌شان ایجاد حساسیت کند.

چه کسانی نباید برنزه کنند

به‌دلیل مضر بودن این اشعه و استفاده بی‌رویه بعضی افراد از آن، سازمان جهانی بهداشت قوانینی برای کنترل این پدیده تعریف کرده و به چند گروه درباره برنزه کردن پوست‌شان هشدار داده است:

یک افرادی که دارای پوست شماره یک و دو هستند، یعنی کسانی که معمولا موهای بور و چشم‌های روشن دارند و اشعه ماوراءبنفش، به پوست آنها بیشتر از بقیه آسیب می‌رساند.

دومین گروه، افراد زیر 18سال هستند که نباید از دستگاه‌های سولاریوم استفاده کنند یا حمام آفتاب بگیرند، زیرا خطر سرطان پوست در سنین بالاتر در آنان بالا می‌رود.

کسانی که کک و مک و خال‌های زیاد، زخم‌های پوستی یا سابقه آفتاب سوختگی در بچگی و در هر مرحله‌ای از زندگی‌شان داشته‌اند.

افرادی که داروی خاصی مصرف می‌کنند، باید قبل از برنزه کردن با پزشک معالج‌شان مشورت کنند.

سالم و بی‌خطر نیست!

سازمان استاندارد جهانی یک رهنمود کاربردی در مورد استفاده از سولاریوم منتشر کرده است. باتوجه به استانداردهای این سازمان تمام مراکزی که خدمات سولاریوم ارائه می‌دهند به هیچ عنوان اجازه ندارند در تبلیغات خود از واژه‌های «سالم و بی‌خطر» استفاده کنند. استفاده از سولاریوم برای کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع اعلام شده همچنین برای نوجوانان زیر ۱۸سال نیز وجود رضایتنامه کتبی از سوی والدین الزامی است. از سوی دیگر به مراجعان توصیه شده از مصرف دستگاه‌هایی که زیر نظر مستقیم یک متصدی مجزا نیستند، خودداری کنند.

فقط پوست در خطر نیست!

کسانی که شیفته برنزه شدن هستند، مثل سیگاری‌ها، هرچه از مضرات اشعه ماوراءبنفش بشنوند و بخوانند، باور نمی‌کنند یا اگر هم باورشان شود، آن روز را دورتر از آن می‌بینند که بخواهند از ترسش پا روی دل‌شان بگذارند و قید تیره کردن پوست‌شان را بزنند. اما پزشکان راجع به عوارض اشعه ماوراءبنفش خورشید، با اطمینان‌تر از مضرات سیگار کشیدن حرف می‌زنند. غافل از اینکه مضرات برنزه کردن تنها مختص پوست نیست و آب مروارید چشم، پیری زودرس و ضعف سیستم ایمنی نیز از دیگر عوارض سولاریوم است. استفاده از سولاریوم بدون عینک مخصوص سبب تغییرات چشم مانند ARC EYC می‌شود که زیبایی و سلامت چشم را به مخاطره می‌اندازد.

از سال 2005 میزان سرطان پوست به‌شدت افزایش پیدا کرده است، ولی طرفداران خورشید همچنان به برنزه کردن خود مشغولند! لایه ازون در سراسر کره‌‌زمین نازک‌تر شده و حفره‌های موجود در آن که تهدیدی برای پوست به‌شمار می‌روند، همچنان در حال افزایش هستند.

چند بار سولاریوم خطرناک است؟

شاید با خودتان بگویید یکی، دو بار سولاریوم نمی‌تواند باعث ایجاد خطر شود اما اگر این کار در کوتاه‌مدت نیز عارضه دارد هرچند که هرچه دفعات تکرار تماس با UV  زیاد شود، اثر تجمع رنگدانه‌ها باعث ایجاد سرطان پوست و قبل از سرطان، باعث از بین رفتن قوام پوست می‌شود. درنتیجه پوست فرد، لطافت خود را از دست می‌دهد. کسی که این کار را انجام می‌دهد، قطعا این رنگ را برای پوستش می‌پسندد اما کسی که علاقه‌مند به برنزه کردن است، باید بداند که در سال‌های آینده حتی اگر به سرطان پوست دچار نشود نسبت به همسن و سال‌هایش پوست پیرتر و شکسته‌تری خواهد داشت.

به این باور غلط تن ندهید

اینکه سولاریوم یک راه ایمن برای تغییر رنگ پوست و تیره شدن آن است،‌ باوری کاملا اشتباه است. سولاریوم هیچ محافظتی در برابر آسیب DNA سلول‌های پوست ندارد. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که از  سولاریوم استفاده می‌کنند 20 درصد بیشتر در معرض سرطان پوست ملانوم هستند. این خطر تا 59 درصد بالاتر می‌رود زمانی که فرد پیش از 35 سالگی درمعرض آن قرار گرفته باشد. خطر ابتلا به دیگر سرطان‌های پوست نیز با قرار گرفتن در معرض سولاریوم بیشتر می‌شود.

استفاده از سولاریوم خطر ابتلا به سرطان سلول‌های سنگفرشی را 67 درصد و سرطان سلول‌های بازال پوست را تا 29 درصد افزایش می‌دهد. واقعیت این است که تابش اشعه ماوراءبنفش باعث کاهش سطح کلاژن پوست می‌شود و همین زمینه ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد. پوست برنزه شده پوست سالمی نیست بنابراین از رنگ پوست طبیعی‌تان لذت ببرید. مراقبت از پوست از پیری زودرس آن جلوگیری کرده و در نتیجه ابتلا به سرطان پوست را کاهش می‌دهد.  

دست‌کم کرم بزنید!

برای کسانی که تمایل به برنزه کردن دارند استفاده از کرم‌های برنزه‌کننده به‌مراتب بهتر است تا استفاده از سولاریوم زیرا در آن از اشعه ماوراءبنفش استفاده نمی‌شود و خطر سرطان پوست یا پیری زودرس را ندارد. استفاده از دستگاه‌های سولاریوم در جهان از استانداردهای خاصی برخوردار است اما متاسفانه این دستگاه‌ها در ایران بدون هیچ‌گونه نظارتی فعالیت می‌کنند. گرایشی که جوانان امروز به برنزه شدن دارند، زمینه ابتلا به سرطان‌های پوست و نوع خطرناک آن که به ملانوما معروف است را فراهم می‌کند. سرطان پوستی ملانوما بر اثر تماس‌های مکرر با اشعه ماوراءبنفش خورشید یا بر اثر مواجه شدن با شدت بالای اشعه که در دستگاه‌های سولاریوم به کار می‌رود، اتفاق می‌افتد. درنتیجه برنزه شدن بی‌خطر وجود ندارد و توصیه می‌شود از برنزه کردن چه به صورت سولاریوم و چه به صورت حمام آفتاب پرهیز شود. در صورتی که دل‌تان می‌خواهد پوست‌تان را برنزه کنید، بهتر است از کرم‌هایی که برای این کار تولید شده‌اند، استفاده کنید که کم‌خطرتر از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش است.  

منبع: سیب سبز

خطر سولاریوم را جدی بگیرید