با زبان بیشتر آشنا شوید
دکتر عباس انصاری، نویسنده کتاب راهنمای بالینی تشخیص از روی زبان می‌گوید: زبان ماهیچه‌ای 10 سانتی‌متری و صورتی رنگ است که نقش‌های متعددی در بدن ایفا می‌کند. از تاثیر مهم و مستقیم در بلعیدن و نرم و له کردن غذا گرفته تا کنترل و کاهش صداهای ایجاد شده در دهان و هنگام صحبت کردن تا تشخیص و انتقال طعم‌ها و مزه‌ها به کمک پرزهای چشایی و اعصاب حسی فراوان روی آن. زبان علاوه بر انجام وظایف مختلف، نشان‌دهنده اختلالات و بیماری‌هایی است که نشانه‌های ظاهری کمتری دارند و در واقع نمایش‌دهنده مشکلات عمقی و بی‌صدای بدن است، مثل ناراحتی‌های کبدی، گوارشی و بیماری‌های قارچی و عفونی. اینجاست که رنگ زبان افراد می‌تواند به‌عنوان راهنمای تشخیص بیماریها کمک‌کننده و توجه به آن حیاتی باشد.
رنگ‌شناسی زبان
رنگ زبان معمولا در صورت ابتلا به بیماریها تغییر می‌کند که مهم‌ترین این بیماریها عبارتند از:
پوشیده شدن زبان از ماده‌ای شیری رنگ یا میکوز که نشانه بیماری‌های قارچی است.
رنگ سفید و حتی مایل به سبز که نشانه مشکلات گوارشی است. زرد شدن زبان که نشانه بارز و مهمی از ناراحتی‌های کبدی است. وجود خال‌های قرمز رنگ زیر یا روی زبان علامت اولیه بیماری عفونی از نوع سرخک یا آبله‌مرغان است. رنگ پریدگی شدید زبان نشانه اولیه تشخیص کم‌خونی یا کمبود یکی از عناصر معدنی در رژیم غذایی است. رنگ مایل به بنفش یا تیرگی رنگ زبان نشانه اختلالات گردش خون و سیستم قلبی-عروقی است.
رابطه رنگ زبان و بیماری
بین همه تغییر رنگ‌ها، تغییراتی هستند که رواج بیشتری دارند و اگر همراه با نشانه‌های دیگر باشند به‌راحتی توسط متخصصان حاذق تشخیص داده می‌شوند. از نمونه‌های بسیار رایج بیماری‌شناسی از روی زبان عبارتند از:
سفیدی زبان و اختلال باکتریایی
پدیدار شدن پوشش ضخیم و سفید رنگ یا تورم روی زبان می‌تواند به معنای وجود عدم تعادل در میزان باکتری‌های مفید روده‌ای باشد. این شرایط به‌راحتی و با محدود کردن مصرف مواد غذایی فرآوری شده سرشار از قند برطرف میشود، زیرا این مواد عفونت‌های روده‌ای را زیاد میکنند. در مقابل، مصرف پروبیوتیک‌ها باید افزایش پیدا کند.
شاید افسردگی سراغ‌تان آمده
اگر روی زبانتان هاله‌ای از رنگ بنفش وجود دارد با دو احتمال روبه‌رو هستید این حالت اغلب با سرد شدن دست‌ها و پاها همراه است که می‌تواند نشانه‌ای از نارسایی جریان خون باشد. در این صورت عموما خستگی، اختلال در تمرکز و حتی افسردگی خفیف نیز بروز می‌کند. برای رفع این مشکل توصیه میشود پیاز، کلم بروکلی، سیب، لیمو، انگور، میوه‌های قرمز، چای سبز و سیاه مصرف شود. این خوراکی‌ها سرشار از فلاونوئیدها هستند که دیواره عروق را تقویت کرده و مقدار خونرسانی را افزایش می‌دهند.
شاید ویتامین بدن تان کم شده
اگر رنگ زبان به صورتی کمرنگ تغییر کند، ممکن است به علت کمبود ویتامین B باشد. درواقع، ویتامین‌های این گروه بر عملکرد اکسیژن‌رسانی هموگلوبین خون تاثیر می‌گذارند. برای رفع این مشکل حتما از غلات سبوس‌دار و میوه‌ها استفاده کنید.
مراقب اضطراب باشید
قرمز شدن بخش‌های بالایی و کناره‌های زبان به‌دلیل افزایش کورتیزول یا هورمون استرس است که در افراد عصبی و مضطرب دیده میشود. برای کاهش مقدار این هورمون انجام تمرینات آرامبخشی و پیاده‌روی سریع یا ورزش بسیار موثر است.
مشکلات گوارشی را بررسی کنید
ضعف کبد و سیستم گوارشی باعث رسوب زرد یا سفید رنگ روی زبان میشود که معمولا ناشی از استرس است. برای رفع این ناراحتی آرامش و انجام حرکات ریلکسیشن بهترین راه‌حل است. همچنین می‌توان از میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک و بدون سموم شیمیایی کمک گرفت. این خوراکی‌های طبیعی سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند. گرمای بیش از اندازه دستگاه گوارش و یبوست هم می‌تواند عامل ایجاد بار زرد رنگ روی زبان باشد. رعایت رژیم غذایی سالم و مصرف موادغذایی مانند سیر، زنجبیل، خیار و تربچه می‌تواند به روند سم‌زدایی بدن و رفع زردی زبان کمک کند. نوشیدن چای بابونه و آب آلوئه‌ورا هم تاثیر زیادی دارد.
تلخی دهان
اگر سینوزیت داشته باشید باید بدانید که پدیده‌ای عجیب در بدن‌تان رخ می‌دهد. مخاط بینی حاوی پروتئین است و به این ترتیب غذای باکتری‌های بی‌هوازی زیر زبان را فراهم می‌کند. در نتیجه باکتری‌ها رشد کرده و چندین برابر می‌شوند.
به این ترتیب دهان بد مزه و تلخ شده و بوی بدی ایجاد میشود. همچنین زمانی که کبد دچار مشکل شده یا اینکه نیاز به تمیز شدن پیدا می‌کند، مسئله تلخ شدن دهان حین بیداری از خواب نیز شروع میشود.
ترشی دهان
ممکن است بخشی از سیستم گوارش یا مری بیش از اندازه اسیدی شده و دچار التهاب شود. در این صورت گوارش غذا به کندی انجام شده و موادغذایی به سختی هضم شوند. این اسیدیته باعث تغذیه باکتری‌هایی که روی زبان هستند میشود و در نتیجه مزه دهان هنگام بیداری ترش خواهد بود.
چه باید کرد؟
بهترین روش برای مقابله با مشکل مزه‌های بد دهان در صبح، مصرف موادغذایی مناسبی است که به سم‌زدایی بدن کمک میکنند. صبح‌تان را با خوردن یک حبه سیر (به‌صورت ناشتا) آغاز کنید.
با مصرف منظم و روزانه سیر، بدن‌تان به‌طور طبیعی سم‌زدایی میشود. در گام بعدی کافی است یک نوشیدنی ساده تهیه کرده و به مدت 8 شب متوالی میل کنید. برای این کار به یک عدد چغندر، یک حبه سیر، آب نصف عدد لیموترش، کمی جعفری و یک قاشق چای‌خوری عسل نیاز دارید. ترکیبات ذکر شده را با مقداری آب در مخلوط کن بریزید تا کاملا یکدست شود. این نوشیدنی باعث سم‌زدایی از بدن شده و توکسین‌ها و باکتری‌ها را از بین می‌برد. در نتیجه مسئله تلخی دهان نیز به مرور برطرف میشود.
تغییر حالت زبان نشانه چیست؟
خشکی زبان
تغییرات رنگ و بافت زبان ناشی از بیماری یا ناراحتی جسمی نیست و می‌تواند تحت‌تاثیر داروهایی باشد که روزانه مصرف می‌کنید. مصرف بعضی داروها مانند داروهای ضدافسردگی و ادرارآور باعث تغییر در بافت زبان شده و خشکی دهان را در پی دارد.
برای رفع این مشکل می‌توان از مرطوب‌کننده‌های مناسب دهان، آدامس بدون قند، آب‌میوه‌های ترش مانند لیمو و آناناس و یخ استفاده کرد.
زبان ترک‌دار
ترک‌ها یا خطوطی که در میانه یا به سمت مرکز زبان ایجاد می‌شوند اما به نوک زبان نمی‌رسند، ممکن است به معنای شرایط ضعیف معده یا روده‌ها و قرار داشتن در‌معرض بعضی کمبودهای تغذیه‌ای باشد.
برای مقابله با این شرایط میتوانید از داروهای گوارشی بی‌نیاز از نسخه پزشک برای بهبود شرایط گوارش استفاده کنید، مثلا مواد غذایی مانند سیب‌زمینی شیرین، نعناع و جوانه ارزن هم می‌توانند به شما کمک کنند.
رد دندان روی زبان
وجود جای دندان در کناره‌های زبان نشان‌دهنده ضعف یا بزرگی طحال است که معمولا همراه با نفخ و گاز زیاد معده است.
این شرایط با افزایش مصرف سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج، کاهو، بروکلی همچنین گیاهان دارویی مانند سیر، زنجبیل و دارچین قابل درمان است.
زخم زبان
این نشانه زبانی به‌طور معمول به معنای کمبود ویتامین B6 یا نیاسین یا به کم‌خونی یا کمبود آهن اشاره دارد. برای درمان می‌توان مصرف مکمل ب-کمپلکس یا افزایش دریافت این مواد مغذی از طریق تغییر رژیم غذایی با مصرف اسفناج، ماست و میوه‌های تازه را افزایش داد.
منبع: سیب سبز
از روی زبان بفهمید چه بیماری دارید! با تطبیق این تصاویر با زبانتان!