چرا کتاب؟
حکیمه قادری، روانشناس می‌گوید: علاوه بر هوش کلامی، قصه‌گویی در پرورش هوش هیجانی کودک نیز تاثیر بسزایی دارد. هوش هیجانی در کودک مانند یک صفحه سفید است که شما آن را پرورش می‌دهید تا بتواند در ارتباط بین فردی و درون فردی مهارت پیدا کند. هوش هیجانی بیشتر محصول محیط و البته نحوه عملکرد والدین با کودک است. یکی از روش‌های افزایش هوش هیجانی خواندن کتاب قصه است. توصیه میشود هنگامی که کتاب قصه را برای نوزاد می‌خوانید با توجه به شرایط سنی او کتاب را تصویری‌تر در نظر بگیرید اما خیلی شلوغ نباشد، رنگ‌های اصلی را داشته باشد و البته کوتاه باشد تا کودک بتواند از شکل‌هایش داستان را حدس بزند. والدینی که داستان می‌گویند باید هیجان‌شان را مناسب داستان کنند مثلا صدایی که برای موش در می‌آورید همان صدایی نباشد که برای خرس هم در می‌آورید. بنابراین تن صدای مناسب و مشخص با داستان و استفاده از حرکت چهره و دست موجب پرورش هوش هیجانی کودک میشود و چون بر نیمکره راست مغز اثر دارد به‌طور کلی بر ضریب هوشی نیز موثر است. هرچه سن کودک کمتر باشد دادن عادت‌های خوب به او راحت‌تر است و هرچه دیرتر اقدام کنید سخت‌تر. به‌طور مثال اغلب کودکان در ماه‌های اول عادت‌های غذایی و خواب‌شان مشخص میشود و بهتر است کتاب خواندن هم یک عادت خوب در کودک شود. اگر به‌طور مثال از دو سالگی این عادت را شروع کنید چون در سنی است که کنجکاو است، ممکن است شیطنت و دویدن را به کتاب خواندن ترجیح دهد.
از کجا شروع کنیم؟
براساس تحقیقات انجام شده، در سنین سه تا چهار سالگی مهارت خواندن در کودکی که از دوران نوزادی هر روز برایش کتاب خوانده می‌شد، یک سال جلوتر از آنهایی بود که دو بار در هفته برای‌شان کتاب خوانده می‌شد. نوزادان از صدای والدین لذت می‌برند و از زمانی که برای آنها صرف می‌کنید، خوش‌شان میآید. اشتراک‌گذاری کتاب با کودکان قوی‌ترین چیزی است که باعث ایجاد علاقه به آن و عشق به سوادآموزی است، به‌همین دلیل هر پدر و مادری باید مزایای خواندن برای فرزندش را از همان روزهای اول بداند.
تقویت مهارت کلامی با کتاب
همین که نوزاد می‌تواند بنشیند و نگاه کند، می‌توان کتاب خواندن را برایش آغاز کرد. مهم‌ترین نکته این است که این کار روش یادگیری و شنیدن کلمات جدید را فراهم می‌کند. انجام این کار از همان ماه‌های اولیه تولد نوزاد فونداسیون مهارت کلامی را ایجاد می‌کند. به‌طور کلی ارتباط معناداری بین دفعاتی که برای کودک کتاب می‌خوانید و مهارت سوادآموزی او در آینده وجود دارد. البته خواندن صرف مهم نیست، بلکه خواندن به ایجاد مکالمه میان والدین و فرزندان کمک می‌کند و کلیدی برای مغز به منظور یادگیری خواندن و صحبت کردن است.
ماجراجویی کنید
همان‌طور که کودک بزرگ میشود، والدین باید به‌دنبال کتاب‌هایی باشند که توجه او را جلب کند. اوایل ممکن است او به کتاب‌های به رنگ روشن یا رنگ‌های متضاد تمایل نشان دهد. در حدود 3 یا 4ماهگی نوزاد حس‌های خودش را پیدا می‌کند و اینکه چطور با جهان اطرافش ارتباط بگیرد. او لبخند زدن و برقراری ارتباط را می‌آموزد و از طریق لمس شروع به کاوش در جهان می‌کند، به‌همین دلیل توصیه میشود کتاب‌هایی که در این سنین برای کودک خوانده میشود بافت و پارچه برجسته داشته باشد تا نوزاد بتواند آن را لمس کند. بچه‌ها در این سن به شدت به صدا پاسخ میدهند برای همین می‌توانید از کتاب‌های صوتی استفاده کنید که صدای بوق دارند یا با موسیقی همراه هستند.
نکاتی درخصوص کتاب خواندن برای نوزاد
انگشت‌تان را زیر کلماتی که می‌خوانید بکشید.
تصاویری را که کودک‌تان لمس می‌کند برایش توصیف کنید.
نزدیک به نوزاد بنشینید به این ترتیب می‌توانید چشمان او را ببینید که به چه چیزی نگاه می‌کند.
کتاب را با روش مکالمه بخوانید. یعنی با نوزادتان گفت‌وگو کنید و بپرسید و جواب دهید.
در مورد بچه‌های کمی بزرگ‌تر از آنها بپرسید که حدس می‌زنند در ادامه داستان چه اتفاقی خواهد افتاد.
در مورد بچه‌های کمی بزرگ‌تر از آنها سوال کنید که از چه بخشی از کتاب بیشتر خوش‌شان آمده است.
نوازش نوزاد حین خواندن به او حس امنیت، گرما و ارتباط می‌‌دهد، بنابراین حتما این کار را انجام دهید.
با احساس خواندن و بالا و پایین رفتن صدا و… ازجمله مواردی است که باید رعایت کنید.
نگران دنبال کردن دقیق متن نباشید. جاهایی تامل کرده و سوال کنید مثلا گربه کوچولو کجاست؟ آها اونجاست! چه گربه بامزه‌ای و… بدون شک نوزاد شما نمی‌تواند به این سوالات پاسخ دهد اما زمینه‌ای فراهم می‌کند که بعدها این کار را انجام دهد.
نسخهای برای تقویت رابطه عاطفیتان با کودک
به چند دلیل کتاب خواندن برای کودکان از 6 ماهگی مفید است
یکی از آنها به رفتاردرمانی خود والدین مربوط میشود و اینکه والدین خودشان را تربیت کرده و آماده می‌کنند تا برای فرزندشان هر روز کتاب بخوانند نه اینکه تازه از یک سالگی شروع به این کار کنند، چون تا خودشان را نسبت به این عادت شرطی کنند کودک دست‌کم دو ساله شده است، به‌همین دلیل به والدین گفته میشود از 6 ماهگی شروع به کتاب خواندن برای نوزاد کنند که خودشان به این سیستم عادت کنند. نکته دوم این است که خواندن کتاب برای کودکان توسط والدین در پرورش هوش کلامی آنها کمک زیادی می‌کند. صدای پدر و مادر جزء صداهای محبوب کودکان است و آنها ارتباط بیشتری با آن می‌گیرند چون اثر شناختی و هیجانی بیشتری دارد. بنابراین در یادگیری آنها و شناخت آواها اثر بهتری دارد. از سوی دیگر می‌توان به اثر عاطفی کتاب خواندن برای نوزاد اشاره کرد. زمانی که والدین وقت دیگری غیر از زمانی که برای تامین نیازهای فیزیولوژیک کودک می‌گذارند به این ترتیب نیاز بالاتری را پاسخ میدهند، زیرا کنار او هستند و برای او قصه می‌گویند و این ارتباط عاطفی والدین با کودک را محکم‌تر می‌کند زیرا خارج از نیازهای اولیه کودک است.
منبع: سیب سبز