مالت چیست؟
تب مالت یا بروسلوز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک انسان و دام است که از سال 1940 و در دنیا شناخته و کنترل شده است.
عامل ایجاد این بیماری باکتری بروسلا است که طیف وسیعی از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می‌کند. مهم‌ترین راه ورود میکروب عامل بروز تب مالت به بدن حیوان از طریق دستگاه گوارش است که به‌وسیله علوفه آلوده و زباله به حیوان سرایت می‌کند و سبب شیوع بیماری می‌شود.
این بیماری به علت ایجاد سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی دام‌های از منظر دامپزشکی همچنین به علت ابتلای انسان به بیماری تب مالت، از نظر بهداشت انسانی مورد توجه قرار می‌گیرد.
کجاها پیدا می شود؟
بروسلا یا عامل اصلی بیماری مالت، دوره زندگی طولانی و متفاوتی دارد. بروسلا در ادرار ۶روز، در گرد و خاک ۶هفته، در آب و خاک تا ۱۰هفته، در کره حیوانی تا ۴ماه ، در مدفوع حیوانات در هوای آزاد ۱۰۰روز و در دمای ۸درجه سانتی‌‌گراد بیش از یک‌سال باقی می‌ماند. این باکتری به علت وجود اسیدلاکتیک در ماست قادر به زندگی نیست و در دمای ۶۰درجه به مدت ۱۰دقیقه نابود می‌شود.
چگونه منتقل می‌شود؟
راه انتقال این بیماری در هر دو صورت به دام آلوده منتهی می‌شود. تماس افراد با دام مبتلا یا مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه. به‌همین دلیل است که می‌توان مدعی بود رعایت اصول اولیه بهداشت فردی از ابتلا به این بیماری جلوگیری می‌کند. شایع‌ترین علت ابتلا به این بیماری، مصرف محصولات لبنی آلوده به باکتری است که به‌دلیل رعایت نکردن اصول بهداشت مواد غذایی در روند تولید و عرضه شیرخام، پنیرهای محلی و بستنی‌های سنتی به‌شدت در مناطق روستایی گسترش یافته است.
در کدام مناطق بیشتر است؟
این بیماری گستره مشخصی از نظر پراکندگی داشته و در واقع با میزان سلامت و رعایت نکات بهداشتی بین دام‌ها و انسان‌ها ارتباط دارد. تب مالت در ایالات‌متحده کمیاب است و سایر مناطق جهان شیوع بالاتری از این بیماری دارند، به‌ویژه مناطق اطراف دریای مدیترانه، اروپای شرقی، آمریکای‌لاتین، آسیا، آفریقا و خاورمیانه.
به‌همین دلیل گردشگران قبل از سفر به این مناطق با عوامل ایجادکننده این بیماری آشنا شده و توصیه‌های بهداشتی لازم را می‌آموزند.
از ابتلا تا بروز
بیماری تب مالت یکی از انواع بیماری‌های مزمنی است که از زمان ابتلا تا بروز دوره نهفتگی متفاوتی دارد که اغلب بین یک تا سه هفته است، ولی گاهی تا ۶ ماه نیز طول می‌کشد. براساس شدت بیماری، علایم به سه شکل حاد، متوسط و مزمن بروز می‌کند.
شکل حاد: بیمار دچار لرز ناگهانی، درد عمومی بدن به‌خصوص درد پشت و تعریق شدید می‌شود. اشتهای خود را از دست داده و دچار ضعف و سستی می‌شود، ضمنا از شروع علایم بیش از ۳ ماه نمی‌گذرد.
شکل متوسط: آغاز آن بی‌سروصداست. شکایت اصلی بیمار از ضعف و خستگی است. از آغاز بیماری نیز ۳ تا ۱۲ ماه می‌گذرد.
شکل مزمن: اگر از زمان تشخیص بیماری بیش از یک سال بگذرد و فرد هنوز مبتلا باشد به آن بیمار مزمن گفته می‌شود. افرادی که دچار تب، بی‌اشتهایی، درد عضلانی و تعریق شبانه بوده و سابقه تماس با دام‌های آلوده یا مشکوک به تب مالت را عنوان کنند یا از فرآورده‌های لبنی آلوده استفاده کرده باشند، لازم است برای انجام آزمایش به پزشک مراجعه کنند.
راه‌های پیشگیری
راه‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار ساده است که بهداشت فردی و اطمینان از سلامت مواد غذایی مصرفی مهم‌ترین آنهاست. بر این اساس توصیه می‌شود افرادی که با دام یا گوشت و پوست حیوان در تماس هستند، از عینک و دستکش استفاده کنند تا ترشحات حیوان آلوده به مخاط چشم و مسیرهای تنفسی آنها وارد نشود. شیوه دیگر پیشگیری از تب مالت، آن است که از مصرف محصولات دامی و لبنی غیرپاستوریزه خودداری کرد. برای مثال شایع‌ترین علت بیماری در مسافران و گردشگران مناطق روستایی استفاده از شیر و پنیر محلی است که به صورت خام عرضه می‌شود. پنیر باید 90 روز در آب و نمک بماند و شیر نیز باید حتما پس از جوشانده شدن به مدت 20 دقیقه مصرف شود. به‌همین دلیل موثرترین راه پیشگیری از بیماری استفاده از محصولات لبنی پاستوریزه است، زیرا میکروب با جوشاندن ازبین می‌رود و برخلاف انواع دیگر بیماری‌ها فریز کردن موادغذایی این میکروب را نابود نمی‌کند. علاوه بر این واکسیناسیون دام‌ها و کنترل بیماری در دام یک راه موثر دیگر برای کنترل میکروب مالت است. گرچه نوعی واکسن برای افراد شاغل در صنایع دامپزشکی تولید شده است، ولی این واکسن هر دو سال یک‌بار باید تکرار شود و در تمام کشورها هم اجازه مصرف ندارد ولی در حقیقت هیچ‌گونه واکسنی که کاملا مورد تایید بوده و به مدت طولانی باعث ایمنی فرد شود، وجود ندارد.
درمان بیماری تب مالت با داروهای آنتی‌بیوتیک موجود به‌خوبی انجام می‌شود. نکته مهم در درمان دارویی این بیماری، اتمام دوره 6هفته‌ای آنتی‌بیوتیک‌هاست که در صورت به پایان نرساندن این دوره احتمال عود مجدد بیماری وجود دارد.
انتقال انسانی
انتقال این بیماری از طریق انتقال شخصی به شخص دیگر بی‌نهایت کم است فقط در صورت شیردهی مادر مبتلا به مالت امکان آلوده شدن نوزاد وجود دارد. در مواردی هم انتقال از طریق رابطه زناشویی با فرد مبتلا گزارش شده است. در صورت آگاهی از ابتلا به بیماری پس از طی سه روز از دوره درمان دارویی امکان انتقال وجود ندارد.
راه‌های پیشگیری در سفر
خودداری از مصرف مواد لبنی مشکوک مانند شیرخام، پنیر تازه، بستنی‌های سنتی، خامه و سرشیر غیرپاستوریزه
استفاده از شیر و فرآورده‌های لبنی به‌‌صورت پاستوریزه یا جوشاندن شیر به مدت 20دقیقه قبل از مصرف
استفاده از ماسک تنفسی هنگام کار با فضولات حیوانی یا ورود به اصطبل
دور نگه داشتن حیوانات از محل زندگی انسان
استفاده از دستکش، کلاه، ماسک، عینک و روپوش مناسب مخصوصا دامپزشکان، دامداران و پرسنل‌کشتارگاه‌ها.
منبع: مجله سیب سبز