یکی از بیماری‌هایی که این روزها مبتلایان زیادی دارد و مصرف هر نوع خوراکی می‌تواند بر آن تاثیر داشته باشد، کولیت روده است. به همین دلیل است که در این بیماری بسیاری از افراد با آنچه باید بخورند و آنچه باید از آن پرهیز کنند، درگیر هستند. بیماری سیر مداوم و مزمنی دارد و مبتلایان باید تحت‌نظر پزشک باشند و دوره درمان را تکمیل کنند. با کاهش یا قطع علایم، درمان نباید قطع شود زیرا ممکن است بیماری به مدت طولانی خاموش باشد. در این میان بسیاری از مردم ادعا می‌کنند که کولیت را می‌توان با رژیم غذایی درمان کرد. متاسفانه هیچ رژیم غذایی یا قرصی نیست که این بیماری را به‌طور کامل درمان کند. با این حال ثابت شده که تغییر در رژیم غذایی علایم و درد و ناراحتی آن را
کاهش می‌دهد.
فیبر را کم کنید
دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه می گوید:مهم‌ترین توصیه درمانی به فردی که دچار التهاب کولون شده این است که رژیم غذایی بدون باقی‌مانده یا کم فیبر داشته باشد چون اگر فیبر غذایی زیاد باشد باعث افزایش حرکات دودی دستگاه گوارش می‌شود. افزایش حرکات دودی هم می‌تواند به‌طور مستقیم آسیب و التهاب به وجود آمده در دستگاه گوارش را بیشتر کند. همچنین از مصرف غذاهای محرک مانند ادویه‌ها، غذاهای سرخ شده، غذاهای دودی، غذاهایی که باقی‌مانده سمی دارند مانند نگهدارنده‌ها و غذاهای کنسروی تا جایی که امکان دارد باید در برنامه غذایی خودداری شود. غذاها باید تازه و سالم باشند و ترجیحا غذاهایی نباشند که چند بار حرارت دیده و گرم شده‌اند. نکته مهم در رفتار غذا خوردن است. معمولا توصیه می‌شود در هر وعده غذایی مقدار غذا کم شود و به دفعات غذا مصرف شود. همین‌طور مقدار پروتئین در غذا افزایش پیدا کند چون به حرکات دستگاه گوارش کمک کرده و التهاب به وجود آمده را ترمیم می‌بخشد. درمان اصلی کولیت روده در واقع درمان پزشکی است و علت اصلی ایجاد کولیت باید تشخیص داده شود، چون ممکن است این بیماری بر اثر واکنش‌های خودایمنی ایجاد شده باشد یا علت آن هورمونی یا آسیب فیزیکی باشد. بنابراین تشخیص اولیه با متخصص گوارش است تا علت ایجاد آن مشخص شود. بعد از تشخیص علت کلیات رژیم غذایی هم باید رعایت شود. به عنوان مثال اگر علت التهاب خودایمنی باشد متخصص داروهایی که ایمنی را تقویت می‌کنند تجویز خواهد کرد تا واکنش آنتی‌ژن آنتی‌بادی التهاب را تحریک نکند. درمان پزشکی باید در این بیماری حتما وجود داشته باشد و درمان تغذیه‌ای در اصل یک درمان کمکی به حساب می‌آید.
کولیت روده چیست؟
کولین اولسراتیو یک نوع بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون است که کولون یا روده بزرگ را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. براساس مطالعات اخیر بیماری التهابی روده در سراسر جهان 2میلیون مبتلا دارد. کولیت اولسراتیو باعث التهاب و زخم در پوشش داخلی روده بزرگ می‌شود. این التهاب از راست روده آغاز می‌شود اما می‌تواند در سراسر روده بزرگ گسترش پیدا کند.
چه علایمی دارد؟
یکی از علل ایجاد این بیماری تنش‌های محیطی است. تنش‌های محیطی باعث تغییراتی در باکتری‌های روده و شیوع عملکرد سیستم ایمنی در پاسخ به باکتری‌ها می‌شود، درنتیجه حملات سیستم ایمنی مخاط روده دچار التهاب شده و علایم زیر را نشان می‌دهد:
– درد شکم
– کاهش اشتها
– خستگی
– حرکات روده و نیاز فوری به دستشویی
– کاهش وزن
– تب
– کم خونی
علاوه بر این، برخی عوامل محیطی نیز به شروع بیماری منجر می‌شود. در این میان برخی داروها و استرس باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد استفاده بیش از حد از قند و شیرین‌کننده‌های مصنوعی به کولیت معده منجر می‌شود.
تحقیقات دیگر ارتباط قوی بین پروتئین حیوانی و خطر بیماری التهابی روده را نشان می‌دهد. به‌طور کلی ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی می‌تواند منجر به افزایش خطر کولیت اولسراتیو شود.
چه بخورید؟
در طول بیماری کولیت اولسراتیو نیاز به رژیم غذایی مناسب به منظور مدیریت بیماری با هدف جلوگیری از عود و القای بهبود در سریع‌ترین زمان ممکن است. علاوه بر این، تغییر در رژیم غذایی خاص ممکن است زمان عود بیماری را کوتاه‌تر کند. آنچه بدون شک باید از آن اجتناب کنید غذاهای چرب، کافئین و الکل است چون ممکن است اسهال ایجاد کند.
خوردن حداکثر 10 گرم فیبر در روز ممکن است خطر انسداد روده را کاهش داده و تحریک آن را کاهش دهد. به‌تدریج که فرد بهبود پیدا می‌کند فیبر غذایی را می‌توان افزایش داد. بسته به میزانی که فرد می‌تواند تحمل کند روزانه 25 تا 30 گرم فیبر کفایت می‌کند.
افراد مبتلا به کولیت به شدت در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند بنابراین تا می‌توانند باید لبنیات را در برنامه غذایی روزانه‌شان قرار دهند. تغییر در رژیم غذایی در زمان عود بیماری می‌تواند کمک کند داروها نیز به بهبود بیشتر کمک کند.
60 درصد از بیماران دچار بیماری کولیت از گزینه حذف برخی مواد غذایی برای از بین بردن علایم کولیت استفاده می‌کنند، در حالی که باید در این مورد حتما با متخصص تغذیه مشورت کنند.
کربوهیدرات مخصوص بخرید
غلات و کربوهیدراتی که مصرف می‌شود غلات ترکیبی است. برای پیشگیری از بروز این بیماری غلات کامل یا غلات با سبوس کامل توصیه می‌شود. اما برای درمان باید غلات تصفیه شده باشند یعنی هرقدر مقدار فیبر در برنامه غذایی چه از نظر میوه‌ها، سبزی‌ها و صیفی‌ها و چه از طریق غلات کمتر دریافت شود، کولون کمتر تحریک شده و آسیب‌پذیری احتمالی به دستگاه گوارش تحتانی هم کمتر خواهد شد. در بیماری کولیت باید مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده و استفاده از شکر و لاکتوز محدود شود.
اعتقاد بر این است که این مواد غذایی در روده هضم نمی‌شود؛ جایی که باکتری‌های روده تغییر کرده و باعث ناراحتی می‌شود. مواد غذایی مجاز در رژیم غذایی شامل میوه و سبزیجات، گوشت، حبوبات خاص، عسل و فرآورده‌های لبنی بدون لاکتوز است.
فیبر محلول بخورید
دو نوع فیبر وجود دارد، فیبر محلول و فیبر نامحلول. پکتین موجود در سیب و گلابی فیبر محلول بوده و فرد مبتلا به کولیت می‌تواند آن را مصرف کند، بنابراین در مصرف میوه و سبزیجات باید به این نکته دقت شود. پوست ضخیم میوه‌ها باید کنده شده و تفت داده شود و به صورت پوره میوه یا کمپوت و البته بدون شکر زیاد مصرف شود تا التهاب کولون کاهش پیدا کند. در صورتی که تشخیص داده شود بیمار نمی‌تواند از فیبر محلول هم استفاده کند متخصص معمولا مولتی‌ویتامین تجویز می‌کند. ممکن است پزشک با تجویز مکمل‌های تغذیه‌ای، کمبودهای تغذیه‌ای بیمار را جبران کند. این مکمل‌ها اغلب سرشار از روی، مس، کروم و سلنیوم هستند.
نوشیدنی‌های ممنوعه را بشناسید
مهم است که بیمار مبتلا به کولیت روده بدنش دهیدراته نشود، به‌همین دلیل نوشیدنی‌ها در این میان اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. در این بیماران توصیه می‌شود در فواصل زمانی منظم آب مصرف شود. از آنجا که اولین نشانه‌های کم‌آبی خشکی مخاط دهان و لب است، کمترین خشکی دهان را باید با نوشیدن آب پاسخ داد. نوشیدنی‌هایی مانند چای، قهوه و نسکافه ممکن است احتمال یبوست و ترشح اسید معده را افزایش دهند. افزایش ترشح اسید معده گرچه در روده کوچک توسط عملکرد بافری روده کوچک تجزیه می‌شود اما به‌طور کلی اصلا نباید باعث تحریک ترشح اسید معده شد. این افراد قند ساده نیز نباید مصرف کنند. نوشیدنی‌های کولا‌دار و آبمیوه‌های شیرین به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، بنابراین بهترین نوشیدنی آب است که در فواصل زمانی منظم باید مصرف شود.
رژیم کم‌چربی بگیرید
رژیم‌های کم‌چربی نیز برای بیماران مبتلا به کولیت کمک‌کننده است. به‌طور کلی کاهش دریافت چربی، تخلیه مواد غذایی را از معده آسان و سریع‌تر کرده، مشکلات سوءجذب را در روده کاهش می‌دهد و در نتیجه از بروز اسهال جلوگیری می‌کند، بهترین رژیم غذایی برای این بیماران یک رژیم غذایی با کاهش حجم غذا و افزایش تعداد وعده‌های غذایی البته با حجم کم است. این افراد باید غذا را به خوبی بجوند و از قورت دادن غذا جدا خودداری کنند.
دور این خوراکی ها خط بکشید
برخی حبوبات که نفاخ هستند باید پیش از مصرف حتما خیس خورده باشند. از این رو بیمارانی که پس از مصرف حبوبات و سبزی‌هایی مانند تربچه، خانواده کلم، نخودفرنگی، کلم بروکلی و… احساس نفخ می‌کنند، برای جلوگیری از تولید گاز 24 ساعت قبل از مصرف حبوبات، حتما باید آنها را خیس کرده یا پوست آنها را جدا کنند.
منبع: مجله سیب سبز