از کودکی به خاطر داریم که وقتی هوا گرم می‌شد، همیشه مادران‌مان نگران این بودند که بیمار نشویم اما در آخر باز هم اسهال و استفراغ سراغ‌مان می‌آمد. انگار که بیماری‌های گوارشی بخشی از برنامه تابستان‌مان بود و سالی یک‌بار به آن مبتلا می‌شدیم. این روزها اگرچه سطح بهداشت و آگاهی مردم افزایش یافته، اما هنوز هم بیماری‌های گوارشی در تابستان افراد زیادی را مبتلا می‌کند. لازم است راجع به این بیماری‌ها این مطلب را بخوانید تا علت دقیق بروز آنها را بدانید و بتوانید ازابتلای به آن پیشگیری یا آن را درمان کنید. همه چیز را از زبان دکتر محسن ابراهیم‌زاده، متخصص بیماری‌های عفونی بخوانید.
چند نوع عفونت تابستانی وجود دارد؟
عفونت‌های گوارشی از بیماری‌های شایع در فصل تابستان است که بیشتر کودکان را مبتلا می‌کند، اما بزرگسالان هم از این بیماری مصون نیستند. به‌طور عمده دو نوع عفونت گوارشی در تابستان سراغ افراد می‌آید؛ عفونت‌های ویروسی گوارشی و عفونت‌های انگلی گوارشی. 90درصد این بیماری‌ها از نوع ویروسی هستند و فقط موارد کمی از مراجعان به عفونت‌های انگلی مبتلا می‌شوند. این دو نوع عفونت از نظر علایم تا حدودی شبیه هم هستند اما علت ایجاد آنها و درمان‌شان متفاوت است.
ازجمله علائم عفونت‌های انگلی گوارشی که در فصل تابستان سراغ افراد می‌آید، می‌توان از اسهال بلغمی که همراه با مایعات لزج طور است (که به آن موکوس می‌گویند)، تب بالا (یا تبی که بیشتر از 48ساعت به طول بینجامد)، دفعات مدفوع زیاد با مقدار کم و استفراغ نام برد
علایم عفونت‌های ویروسی
عفونت‌های ویروسی بر اثر ابتلا به ویروس‌هایی که معمولا در سبزیجاتی که خوب شسته نشده و ضدعفونی نشده‌اند، به وجود می‌آید. علامت شایع این نوع عفونت، اسهال است اما ممکن است در 24 ساعت باعث ابتلا به تب شوند که معمولا بعد از 24 ساعت رو به بهبود می‌رود. اگر استفراغ هم وجود داشته باشد باید داروهای ضداستفراغ هم استفاده شود. نکته مهم در این نوع عفونت‌ها این است که حال عمومی بیمار چندان بد نیست و فقط ممکن است اسهال و استفراغ وجود داشته باشد یا تب حداکثر 72ساعت یا گاهی اوقات تا 96ساعت هم طول بکشد.
چطور درمان می‌شود
نکته‌ای که درباره درمان عفونت‌های ویروسی وجود دارد این است که باید دوره آن بگذرد و به هیچ عنوان درمان پیشنهادی از نوع داروهای آنتی‌بیوتیکی نیست.
یعنی بیمار پس از دو تا سه روز خود به خود رو به بهبود می‌رود و فقط لازم است به تامین مایعات بدن و استراحت توجه داشته باشد.
مهم‌ترین نکته مصرف مایعاتی است که تامین‌کننده پتاسیم و کلر سدیم باشد که از طریق مدفوع و استفراغ دفع شده است. سرم‌ها می‌توانند گزینه مناسبی برای این مورد باشند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
در چند مورد است که درباره عفونت‌های ویروسی حتما باید به پزشک مراجعه شود؛ زمانی که آب زیادی از دست داده باشید، وجود خون در مدفوع، تب بیش از 96ساعت طول کشیده باشد یا استفراغ بسیار شدید داشته باشید.
در این موارد حتما باید تحت‌نظر پزشک باشید تا هرچه زودتر مشکل‌تان حل شود.
عفونت انگلی را جدی بگیرید
نوع دیگر عفونت‌های گوارشی در تابستان از نوع عفونت‌های انگلی است که از طریق ورود انگل‌ها به بدن ایجاد می‌شود. مهم‌ترین این انگل‌ها «آمیب» است که باعث بیماری می‌شود. این عفونت‌ها به‌شدت مشکل‌زا هستند و حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
چه علایمی دارد؟
ازجمله علایم عفونت‌های انگلی گوارشی که در فصل تابستان سراغ افراد می‌آید، می‌توان از اسهال بلغمی که همراه با مایعات لزج طور است (که به آن موکوس می‌گویند)، تب بالا (یا تبی که بیشتر از 48ساعت به طول بینجامد)، دفعات مدفوع زیاد با مقدار کم و استفراغ نام برد.
حتما باید درمان دارویی انجام شود؟
از آنجا که انگل‌ها به جدار روده حمله کرده و جدار روده را تخریب می‌کند حتما باید اقدامات درمانی دارویی درباره این نوع از عفونت‌ها انجام شود. اگر فرد مبتلا برای درمان دارویی اقدام نکند حتی ممکن است منجر به عواقب شدیدتری مثل سوراخ شدن جدار روده شود. پزشک در درجه اول برای درمان این بیماری آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند که حتما باید سر وقت مصرف شود. به‌علاوه دفع آب بدن باید مورد بررسی قرار گیرد و اگر لازم است تزریق سرم هم انجام شود.
این خوراکی‌ها را حذف کنید!
کسی که به هر دو نوع عفونت‌های ویروسی یا انگلی گوارشی مبتلا شده، بهتر است حداقل چند روز از مصرف میوه‌ها خصوصا میوه خام پرهیز کند، چون نفخ شکم را بیشتر می‌کنند. به‌علاوه بزرگسالان مبتلا به عفونت‌های گوارشی، نباید از شیر استفاده کنند اما کودکان اگر شیر استاندارد و پاستوریزه باشد، اشکالی ندارد که شیر مصرف کنند. به‌علاوه حداقل برای چند روز ابتدای بیماری غذاهای فست‌فود و سرخ شده را حذف کنید.
این خوراکی‌ها را اضافه کنید!
استفاده از برخی مواد غذایی در بهبود عفونت‌های گوارشی موثر است. در 48ساعت اول غذاهای بخارپز استفاده کنید و مصرف برنج خصوصا کته (نه به صورت پلو چون آب برنج به خودی خود می‌تواند باعث بهبود شود) به‌همراه ماست (توجه کنید که ماست مانده نباشد) می‌تواند مفید باشد. استفاده از ران مرغ هم توصیه می‌شود. گفتیم که مصرف میوه‌ها ممنوع است اما در این مورد استثنا وجود دارد و آن دو نوع میوه سیب و موز است که می‌تواند برای بهبود مفید باشد.
چطور پیشگیری کنید؟
غذاهای مانده به‌طور کلی می‌تواند باعث مشکلات گوارشی شود بنابراین توصیه می‌کنیم از غذاهای تازه استفاده کنید.
اما برخی غذاها به‌دلیل ترکیبات آن محیط کشت موجودات باکتریایی محسوب می‌شوند و بیشتر مشکل‌ساز خواهند بود. ازجمله این غذاها انواع سالادهایی هستند که مواد پختنی در آنها وجود دارد که مهم‌ترین آن سالاد الویه است. بعد از آن غذاهایی که پخته شده اما به شکل سرد سرو می‌شوند مثل گوشت مرغ، سالاد ماکارونی و… این غذاها حتما باید قبل از خوردن دما ببینند تا هیچ میکروب یا انگلی در آنها رشد نکند. در حقیقت دمای بالا می‌تواند رشد میکروب‌ها را متوقف کند. این غذاها باید تا دمای بالای 80درجه و به حدی گرم شوند که بخار از آن بلند شود. حتما سبزیجات و میوه‌ها را به خوبی شسته و ضدعفونی کنید. هرگز به میوه‌هایی که فروشنده ادعا می‌کند شسته شده مثل توت، شاتوت، آلبالو و… که به‌صورت نوبرانه فروخته می‌شوند، اعتماد نکنید. قبل از استفاده از آب برای نوشیدن، به آشامیدنی بودن آن توجه کنید. دست‌های خود را حداقل 5 تا 6بار در روز بشویید.
چرا فصل بروز عفونت گوارشی تابستان است؟
عفونت‌های گوارشی در فصل تابستان بیشتر بروز می‌کنند که این موضوع چند علت دارد. اول اینکه به علت گرمای هوا، خوراکی‌ها و مواد غذایی بیشتر امکان فاسد شدن و رشد عوامل میکروبی داخل آنها را دارند. علت بعدی آن میوه‌هایی است که با کودهای انسانی یا حیوانی تولید می‌شوند. شاید در زمستان هم از همین کودها برای تولید استفاده شود اما میوه‌هایی که در تابستان وجود دارند پوست کندنی نیستند و معمولا با پوست خورده می‌شوند. بنابراین عوامل میکروبی و ویروسی بیشتر مشکل‌زا خواهند بود. به‌علاوه تابستان فصل مسافرت و پارک و تفریح است و استفاده از غذاهایی که امکان گرم شدن ندارند، رستوران‌های بین‌راهی، آب غیرآشامیدنی و… بیشتر از سایر مواقع است.
هر اسهال و استفراغی عفونت نیست
آفتاب و گرمازدگی می‌تواند باعث اسهال و استفراغ شود و یکی از دلایل ایجاد اسهال و استفراغ در بسیاری از کودکان همین آفتاب‌زدگی است. اما در صورتی اسهال و استفراغ به وجود می‌آید که فرد زمان طولانی در آفتاب قرار گیرد و همراه با دفع مایعات باشد. این نوع از اسهال و استفراغ زیاد رخ می‌دهد اما تفاوت آن با دیگر انواع اسهال و استفراغ که در این مطلب به آن اشاره شد این است که اسهال و استفراغ ناشی از گرمازدگی، عفونت محسوب نمی‌شود. عوامل ویروسی و میکروبی در آن دخیل نیست و فقط با استفاده از مایعات به شکل نوشیدنی یا سرم می‌توان آن را رفع کرد.
منبع: مجله سیب سبز