درمان انواع ترس‌ بافناوری واقعیت مجازی

مدیر گروه توانبخشی شناختی پژوهشکده علوم شناختی، از ورود تکنولوژی واقعیت مجازی در درمان اختلالات روانپزشکی و اختلالات عصبی خبر داد و گفت: این حوزه پیشتر در حد بازی و سرگرمی در شهربازی‎ها مورد استفاده قرار می‌گرفت ولی این فناوری دارای کاربردهای درمانی به ویژه در درمان‌ انواع ترس‌های مرضی است و در توانبخشی شناختی و حرکتی نیز از آن استفاده می‌شود.
پیمان حسنی ابهریان با تاکید بر اینکه از یک ماه قبل استفاده از فناوری‌های مربوط به واقعیت مجازی در بخش درمان کلینیک کاربردی شده است، اضافه کرد: این فناوری برای درمان انواع ترس‌های مرضی (فوبیا) مورد استفاده قرار می‌گیرد که این ترس‌ها می‌توانند ترس از حیوانات، ارتفاع، فضاهای بسته، خون، لباس سفید یا سایر موارد مشابه باشند.
وی افزود: در ایران برای نمونه، ترس از حیوانات بیشتر در زمینه ترس از سوسک، سگ و گربه است در حالی که در جوامع غربی این فوبیاها بیشتر مربوط به ترس از کنه، عنکبوت و بندپایان می‌شود که این مساله نیاز به طراحی نرم افزارهای خاص و بومی را در این حوزه مطرح می‌کند که خود یکی از اولویت‌های پژوهشی و ابزارسازی این مرکز است.
ابهریان با بیان اینکه در دنیا نرم افزارهای زیادی برای غلبه بر انواع فوبیا وجود دارد که نیاز به بومی سازی دارند، ادامه داد: در این راستا همکاری‌هایی را با برخی از شرکت‌های فعال در این حوزه در زمینه طراحی ابزارهایی منطبق با فرهنگ ایرانی آغاز کرده‌ایم و با راه اندازی بخش واقعیت مجازی در کلینیک مغز و شناخت، این همکاری‌ها توسعه یافته است.
این محقق یکی از روش‌های درمان ترس‌های مرضی را «حساسیت‌زدایی» نام برد و گفت: به عنوان نمونه برای معالجه فردی که ترس از ارتفاع دارد، به جای حساسیت زدایی پرهزینه و زمانگیر در دنیای واقعی می‌توان از تکنولوژی موثر و مقرون به صرفه واقعیت مجازی استفاده کرد تا در کنار ارائه مشاوره مناسب، حساسیت وی به سادگی برطرف شود.
ابهریان روش‌های سنتی را در این حوزه پرهزینه و زمان بر توصیف و اضافه کرد: واقعیت مجازی در این زمینه به کمک ما می‌آید و این امکان را فراهم می‌کند که شرایط شبه طبیعی را در فضای سه بعدی ایجاد کنیم و در این فضا از طریق مواجهه تدریجی فرد با موقعیت ترسناک، وی را مورد حساسیت زدایی قرار دهیم به گونه‌ای که مثلا اگر ترس از سوسک دارد، در این فضا ابتدا این حشره را در زیر یک لیوان مشاهده می‌کند، مرحله بعد چندین حشره،‌ در مرحله دیگر سوسک را به صورت رها شده می‌بیند و در مرحله آخر این فرد احساس می‌کند که این حشره از بدن آنها بالا می‌روند.
به گفته وی زمانی که فرد آمادگی لازم را به دست آورد از مرحله‌ای به مرحله بالاتر می‌رود و زمانی به مرحله آخر می‌رسد که هیچ ترسی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه همزمان با انجام این مراحل علایم فیزیولوژی فرد مانند میزان تنفس، فشار خون، ضربان قلب و ‌رطوبت یا حرارت سطح بدن اندازه گیری می‌شود، ‌گفت: در حال حاضر این تحقیق در مرحله طراحی ابزار است و به زودی پس از معتبرسازی ابزارها مورد استفاده گسترده در این حوزه قرار می گیرد.
مدیر گروه توانبخشی شناختی پژوهشکده علوم شناختی، افزود: این کلینیک با هدف یادشده، به تازگی توسط پژوهشکده علوم شناختی و دانشگاه علوم پزشکی ایران، برای نخستین بار در ایران و منطقه تاسیس شده و فعالیت خود را آغاز کرده است.
ابهریان اجرای برنامه تحریک مغزی را از دیگر فعالیت‌های این کلینیک نام برد و آن را یکی از روش‌های نوین در حوزه توانبخشی عصبی- شناختی دانست که اگر به درستی مورد استفاده قرار گیرد، روش مناسبی در درمان بسیاری از اختلالات شناختی و روانشناختی خواهد بود.
وی افزود: رویکرد ما در بخش‎های گوناگون تشخیصی و درمانی این مرکز، یک رویکرد معطوف به شناخت و توانبخشی شناختی است و این اقدامات این مرکز را از سایر مراکز ارایه خدمات روانشناختی، روانپزشکی و مغز و اعصاب متمایز کرده است.
ابهریان مشاوره و روان درمانی، توانمندسازی و توانبخشی شناختی و تحریک الکتریکی مغز، آزمایشگاه عصب- روانشناختی، آزمایشگاه الکتروفیزیولوژی، کاردرمانی و گفتاردرمانی شناختی را از بخش‌های بالینی فعال این کلینیک نام برد.
وی با تاکید بر اینکه در اغلب بیماری‌های روانپزشکی عامل شناختی دخالت دارد، اضافه کرد: اختلالاتی مانند بیش فعالی، نقص توجه و طیف اتیسم ناشی از مشکلات شناختی هستند که با استفاده از تکنیک‌ها و تکنولوژی‌های حوزه توانبخشی شناختی قابل درمان یا کنترل هستند.