خانواده‌های دارای فرزندان دوقلو و چندقلو معمولا در تامین هزینه‌های پوشک، خوراک پوشاک در ادوار مختلف زمانی به ویژه در دوران شیرخوارگی و کودکی آنها دچار مشکل هستند. تولد دو، سه، چهار یا پنج نوزاد شبیه هم که همزمان ساکت می‌شوند، گریه می‌کنند، شیر می‌خواهند یا جایشان را خیس کرده‌اند برای آدم‌های خارج از خانواده، جذاب و نمکی است، اما زن و مردی جوان که یکباره صاحب خانواده‌ای بزرگ شده‌اند، بیشتر از آنکه حرکات کپی شده چندقلوهای خود را ببینند دست‌تنهایی‌های چندقلوداری و مراقبت از این نوزادان را می‌بینند. یکی از نمونه‌‌های مشکلات والدین فرزندان دوقلو یا چندقلو مشکلات پدری دارای فرزندان سه‌قلوست. او 70 نامه به مراجع مختلف دولتی ارسال کرد و حتی با پیدا کردن یک واسطه، نامه‌اش را به دست رئیس‌جمهور دولت دهم رساند که البته همه این 71 نامه بی‌جواب ماند.
مشکل او اقتصادی بود و حقوق کارمندی کفاف مخارج خانواده پنج‌نفره او را نمی‌داد. یارانه فرزندان او که در حدود 130هزار و 500 تومان می شد نیز پرداخت نمی شد تا شاید لااقل هزینه شیرخشک این سه نوزاد را تامین کند. مشکلات این خانواده و صدها خانواده دیگر مثل آنها تاکنون حل نشده است. افزوده شدن هر عضو جدید به خانواده اولین معنایش اضافه شدن به هزینه‌های زندگی است و هر قدر کیفیت زندگی در یک خانواده مهم باشد، هزینه‌ها بالاتر می‌رود. از وقتی که هدفمندی یارانه‌ها در کشور اجرا شد این یارانه به ظاهر اندک در بسیاری از خانوادهها جایگاهی حیاتی پیدا کرد تا آنجا که سرپرستان خانوار زیادی حساب دخل و خرج خانواده خود را با احتساب مبالغ یارانه نگه می‌داشتند، این مبلغ به ظاهر ناچیز برای خانوارهای دارای فرزندان دوقلو و چند قول به مراتب مهم‌تر است. طبق جدیدترین آمارهای ثبت احوال کشور، به‌طور متوسط در هر شبانه‌روز بیش از 3800 نفر در کشور به دنیا می‌آیند، یعنی هر ساعت 162 نفر از آن 3800 نفر، 54 نفرشان دوقلو و چندقلو هستند. دانشمندان با تحقیقات مختلف به این نتیجه رسید‌ه‌اند که عواملی مانند داشتن سابقه خانوادگی تولد چندقلو در خانواده مادری، داشتن سابقه بیش از یک بارداری در گذشته «به ویژه یک بارداری چند قلو»، رژیم غذایی یا اضافه وزن و بلندی قد مادر، زایمان در سنین بالا، مصرف داروهای درمان‌کننده ناباروری و استفاده از روش‌های کمک باروری (ART) به میزان زیادی امکان چندقلوزایی مادران را افزایش می‌دهند.
مشکلات خانواده‌های دارای دوقلو یا چندقلو
سه‌درصد کل ولادت‌های کشور مربوط به چندقلوهاست، استان‌های تهران، خراسان‌رضوی و خوزستان در صدر دوقلوزایی قرار دارند و بیشترین چندقلوزایی‌ها در استان‌های تهران، فارس و اصفهان اتفاق می‌افتد. آمارهای استخراج شده از ثبت احوال کشور نشان می‌دهد هر سال چه تعداد خانواده به کمک‌های فوری و حمایت‌های دولتی نیاز دارند. دوقلوداری مصائب خاص خود را دارد که اگر این دو به سه، چهار، پنج، شش یا بیشتر برسد مصائب نیز ضرب در چند می‌شود، به ویژه مضیقه‌های اقتصادی و دغدغه‌های تامین معاش آنها با توجه به وضعیت اقتصادی کنونی کمرشکن است. مادران چندقلوها در کانون این مشکلات قرار دارند که از نظر جسمی و روانی شکننده می‌شوند و اگر شاغل باشند و برای تامین بخشی از هزینه‌های خانوار چاره‌ای جز ادامه شغل نداشته باشند، دشواری‌های بیشتری را تجربه می‌کنند. در کنار مادران، پدران نیز در کانون مشکلات قرار می‌گیرند، از این بابت که باید بیش از گذشته برای تامین معاش خانواده تلاش کنند و به این علت که نمی‌توانند همسر خویش را با نوزادان بی‌قرار تنها بگذارند، ناگزیرند بخشی از کار را فدای آرامش خانواده کنند. در این میان گرچه خانواده‌های زوج‌های صاحب نوزادان چندقلو نیز هر یک به سهم خود گوشه‌ای از کارها را می‌گیرند، اما نگاه‌ها همچنان به نهادهای دولتی است. نقش دولت در حمایت از این خانوادهها به این علت مهم است که مدت‌هاست سیاست‌های افزایش جمعیت و استقبال از فرزندآوری بیشتر، مورد تاکید دولت است و طبیعی است زوج‌های دارای چندقلو توقع حمایت‌های به موقع و کارساز از طرف دولت را داشته باشند.
یک لایحه در بی‌خبری
شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 91، بسته‌ای از سیاست‌های تشویقی و حمایتی برای ترغیب ایرانیان به فرزندآوری را تصویب کرد که هدف آن رسیدن به نرخ باروری مناسب و جمعیت مطلوب بود، گرچه این تشویق‌ها و حمایت‌ها بیشتر در قالب همان مصوبه باقی ماند و اجرا نشد و به نتیجه نرسیدن این لایحه و تداوم چشم‌انتظاری خانوادهها فقط مشکلات آنها را عمیق‌تر کرد. سازمان‌های متولی حاضر به درک شرایط ویژه این خانوادهها نبودند و تورم و نیازهای روز افزون آنها نیز متوقف نمی شد. با این حال این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی یک حسن داشت و آن اینکه اجازه ارائه لوایح و پیشنهادهایی همسو با سیاست‌های افزایش جمعیت را به دولت و مجلس می‌داد که در سال 92، دولت به پیشقراولی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی لایحه «حمایت از خانواده‌های دارای چندقلو» را ارائه داد. بر اساس این لایحه قرار بود مادران این کودکان از بسته‌های مراقبت‌های بهداشتی، درمانی و تغذیه‌ای بهره‌مند شوند و اگر والدین این کودکان کارمند دولت هستند از حق اولاد خاص استفاده کنند. همچنین قرار بود زنان دارای چندقلو از تسهیلات مالی و اداری بهره ببرند و پدران این کودکان نیز بتوانند وقت بیشتری را به خانواده اختصاص دهند و بهتر از همه اینها در بخش مسکن تسهیلاتی به آنها داده شود تا دغدغه سرپناهشان رفع شود.
حمایت‌های دولت و سازمان بهزیستی
رئیس سازمان بهزیستی کشور در سال 94 از قطعی شدن کمک هزینه چندقلوها خبر داد و گفت: در مجموع برای هر کودک در این خانوادهها ماهانه ۱۵۰هزار تومان هزینه می‌شود. انوشیروان محسنی بندپی افزود: در راستای حمایت از خانواده‌های دارای فرزند سه قلو و بیشتر، تصمیم گرفته شده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور کمک هزینه‌ای به مبلغ ۵۰۰هزار ریال را برای هر فرزند در ردیف بودجه‌ای سازمان بهزیستی کشور اختصاص دهد.او با اعلام این خبر که در حال حاضر این برنامه را عملیاتی کرده‌ایم، گفت: بودجه تصمیم اخیر نیز مصوب شده و قابل هزینه‌کرد است. محسنی بندپی تاکید کرد: سازمان‌بهزیستی کمک هزینه‌هایی بابت مهدکودک، تغذیه و پرستار گرفتن به خانواده‌های دارای سه قلو و بیشتر می‌پردازد که هر کدام ارقام متفاوتی دارد و می‌توان گفت در مجموع برای هر کودک در این خانوادهها ماهانه ۱۵۰هزار تومان هزینه می‌شود. او در پایان از خدمات سازمان بهزیستی گفت که در راستای کاهش مشکلات این خانوادهها به آنها ارائه می‌شود و قول اقدامات موثرتری را برای کاهش مشکلات این خانوادهها داد.
نیاز مبرم به کمک هزینه
دبیر یک انجمن دوقلوها و چندقلوها اصلی‌ترین تقاضای این خانوادهها را دریافت کمک هزینه دانسته و گفته که هیچ‌ارگان دولتی جز سازمان بهزیستی از این خانوادهها حمایت مالی نمی‌کند و بیشتر کمک‌های این سازمان نیز به خانواده‌های دارای فرزندان زیر دو سال تعلق می‌گیرد. به گفته او خانه‌های بهداشت نیز به کودکانی که پرونده پزشکی دارند شیرخشک رایگان می‌دهند. پس با این اوصاف شکی نیست اوضاع اقتصادی بیشتر خانواده‌هایی که چندقلو دارند در وضعیت قرمز قرار دارد، خانواده‌هایی که در عمل با سیاست‌های افزایش جمعیت همراهی می‌کنند، اما نهادهای دولتی و حمایتی برای پشتیبانی از آنها و نیز ترغیب بقیه خانوادهها به فرزندآوری تلاش نمی‌کنند، در حالی که در سراسر دنیا این سیاست‌های تشویقی و ترغیبی خلأ کاهش جمعیت را پر می‌کنند و به تحکیم بنیان خانواده منجر می‌شوند.