مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می‌شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می‌آید، هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود است که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می پردازیم، تفاوت دارد.
ویژگیهای افراد با مزاج سرشتی دموی
این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند و لاغر نیستند، پوستی سرخ و سفیدرنگ دارند، موهای پرپشت دارند، نبض پر و قوی دارند، خوب می‌خوابند و تحمل بی‌خوابی را نیز دارند، پوست این اشخاص گرم و مرطوب و نرم است، نه گرمایی هستند و نه سرمایی اما به‌نسبت تحمل سرما برایشان راحت‌تر است، میل به شیرینی و ترشی دارند، همه نوع غذا را می‌توانند بخورند.
این افراد، انسانهای شجاع و جسور هستند، با اعتماد به نفس بالا، معمولاً مدیر و رهبر یک گروه یا یک جمع هستند و خوش‌اخلاق، صمیمی، خوشرو و آرام هستند اما اگر عصبانی شوند، رفتارهای مخاطره‌آمیز از خود نشان می‌دهند، معمولاً اهل ریسک کردن هستند، به‌اندازه صفراوی‌مزاج‌ها منظم و دقیق نیستند، اکثراً بی‌نظم هستند، هوش و حافظه بالایی دارند، سریع و پر‌انرژی هستند.
میل و توان جنسی بالایی دارند، استعداد ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و فشار خون بالا دارند، عروق روی دستها برجسته است، نبض آنان پر و قوی است، قدرت حرکات بدنی آنها بالاست و صدایی رسا و محکم دارند، قدرت هضم و اشتهایشان خوب است و معمولاً یبوست ندارند.
دمویها معمولاً افرادی بی‌خیال و سرزنده و اغلب بی‌حساب و کتاب‌اند.
توصیه و تدابیر ویژه افراد دموی
افراد دموی باید غذاهای خنک و سردی مثل آش انار، آش آلو، آب زرشک، خیار، مرکبات و ماست مصرف کنند تا حرارت بدن تعدیل شود؛ اگر فرد دموی همراه با غذای گرم مثل شیرینی‌جات از مواد و اغذیه سرد استفاده نکند دچار جوش و خارش بدن، گر گرفتگی، بیقراری، کهیر، سوزش ادرار، سوزش سر دل و آفت دهان خواهد شد.
به‌نوشته هیئت تحریریه احیای سلامت، معمولاً بیماریهای افراد دموی بر اثر افزایش حرارت و رطوبت و به‌طور کلی افزایش خون به وجود می‌آید کهحجامت به‌عنوان مؤثرترین درمان برای دموی‌مزاج‌ها مطرح است؛ چون دم، گرم و تر است، رژیم غذایی مناسب برای دمویها رژیم غذایی سرد و خشک است.
علایم غلبه خلط دم
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط به‌هم بخورد، موجب بیماری در بدن می‌شود یا به‌عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می‌شود که باید مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علائم غلبه خلط دم ذکر شده است.
پری رگها و پری نبض
سردرد و احساس سنگینی سر
سرخی چشمها در صورت و بدن
ایجاد دمل و جوش و بثورات پوستی و خارش (بیشتر در تنه و کتف)
زیاد شدن خواب
احساس کسالت و خمیازه
احساس مزه شیرین در دهان
خون‌ریزی لثه و بینی
خارش محل حجامت و فصد قبلی
افزایش فشار خون