عمل تغییر جنسیت در ایران
در حال حاضر که در هر ۱۰۰هزار نفر جمعیت در دنیا ۶ نفر بیمار دچار اختلال هویت جنسی وجود دارد، بیشترین آمار جراحی تغییر جنسیت در ایران است. این مطلب به این معنی نیست که در ایران تعداد بیشتری از این افراد وجود دارند، بلکه بیانگر این مطلب است که در ایران این نوع جراحی بیشتر پذیرفته شده است.
سالانه بیش از ۲۷۰ ایرانی جنسیت خود را با اخد مجوز از سازمان پزشکی قانونی تغییر می‌دهند. بر اساس آمارهای رسمی از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۸۹ بیش از ۱۳۶۶ نفر مجوز تغییر جنسیت در ایران را دریافت کرده‌اند که از میان آنها ۵۶ درصد می‌خواهند زن شوند و ۴۴ درصد قصد دارند با تغییر جنسیت مرد شوند.
تراجنسی‌ها یا همان ترنسکشوال‌ها همجنس‌گرا نیستند. تراجنسی‌ها بر خلاف همجنس‌گرایان از جدایی بدن و روح رنج می‌برند و معتقدند بدنشان به روح آنها تعلق ندارد. آنها در خانواده و جامعه با بدرفتاری مواجه می‌شوند که فشار روانی را بر آنها افزایش می‌دهد و موجب بالا رفتن تعداد موارد عمل جراحی می‌شود.
روند قانونی تغییر جنسیت در ایران
افراد ترنس برای اینکه موفق به انجام عمل تغییر جنسیت شوند می‌توانند دو مسیر را طی کنند. در ادامه خیلی خلاصه این دو مسیر آمده است. فرد باید از روانپزشک، جراح دادگاه و آزمایشگاه بگذرد تا به نتیجه‌ای که دوست دارد برسد.
مسیر اول
مراجعه به روانپزشک معتبر و دارای صلاحیت
گذراندن دوران روان درمانی
دریافت تاییدیه مبنی بر ترنس بودن از روانپزشک
انجام آزمایش‌های تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ برای اطمینان از اینکه فرد دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نیست.
مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست تغییر جنس
ارجاع فرد تراجنسی از دادگاه به پزشکی قانونی برای تاییدیه مدارک پزشکی
تایید پزشکی قانونی و ارجاع به قاضی
دریافت حکم قاضی مبنی بر جواز تغییر جنس
مسیر دوم
مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست تغییر جنس
ارجاع فرد ترنس به پزشکی قانونی
معرفی به یک روانپزشک معتبر از طرف پزشکی قانونی و گذراندن مراحل روان درمانی
انجام آزمایش‌های تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ برای اطمینان از اینکه فرد دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نیست.
تایید از طرف روانپزشک و ارجاع به پزشکی قانونی
تایید از طرف پزشکی قانونی و ارجاع به قاضی
دریافت حکم قاضی مبنی بر جواز تغییر جنس
نکات لازم روانشناسی پیش از عمل جراحی
پیش از هرگونه عمل جراحی فرد می‌بایست خود را برای زندگی با هویتی جدید آشنا کند. نباید رویایی تصور کند که با تغییر جنسیت به فرد ایده‌آل خود می‌رسد. این را همیشه بداند که تغییر جنسیت آخرین راه حل است نه اولین آن. پس قبل از انجام جراحی تغییر جنسیت حتما به راه‌های دیگر فکر کند. مزیت‌هایی را که در قالب جنس قبل داشته است دیگر نخواهد داشت و باید بتواند خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.
چه بخواهد یا نخواهد در مرحله از تکمیل مراحل تغییر در پوشش و وضعی قرار می‌گیرد که نه می‌تواند راحت بین مردان برود و نه راحت بین زنان. شاید مرحله کوتاه و گذرایی باشد و شاید هم کمی طولانی شود ولی به هر حال مرحله سختی است.تصور نکند بعد از عمل همه چیز تمام شده است.
بر عکس بعد از عمل تغییر جنسیت تازه همه چیز شروع می‌شود. فرد باید از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر برود. دیگر نمی‌تواند به راحتی وارد جمع مردانه یا زنانه قبلی شود، احکام شرعی تفاوت کرده، پوشش عوض شده و هزاران نکته ریز و درشت دیگر که باید رعایت کند پس تصور نکند با تغییر جنسیت همه چیز تمام می‌شود. بلکه همه چیز تازه شروع می‌شود.
هزینه جراحی تغییر جنسیت
اگر این عمل در بیمارستان های دولتی انجام شود معمولا بین ۳ تا ۴ میلیون تومان باید هزینه دریافت شود اما اگر در کلینیک‌های خصوصی انجام شود هزینه‌اش تقریبا بالای ۱۵ میلیون تومان می‌باشد. این هزینه عمل روده‌ای است، هزینه جراحی پوستی در کلینیک خصوصی حدود ۸ میلیون تومان است.
عمل جراحی تغییر جنسیت زن به مرد
پس از اینکه فرد ترانسکشوال جلسات مشاوره را پشت سر گذاشت و حداقل یک سال از هورمون درمانی وی گذشت و هنوز در تصمیم خود راسخ است، می‌توان اعمال جراحی لازم را به ترتیب انجام داد. باید به بیمار خاطر نشان کرد که اعمال جراحی غیر قابل برگشت هستند و بیمار دیگر نمی‌تواند از نظر فیزیکی به جنس واقعی برگردد.
اعمال جراحی برای ترانس سکشوالیسم باید از استانداردها پیروی کنند. یک سازمان بین المللی بنام (Professional Association for Transgender Health (PATH وجود دارد که قوانین و مراقبت‌های مورد نیاز افراد ترانسکشوال را مدون کرده است.
در زنانیکه خواهان تغییر جنسیت به جنس مرد هستند، معمولا توالی اعمال جراحی به شرح زیر می باشند، ولی بسته به تجربه جراح و نیاز بیمار، می توان در این توالی تغییراتی را داد:
اولین مرحله در تغییر جنسیت زن به مرد برداشتن سینه‌ها است. برداشتن سینه‌ها به دو روش انجام می‌شود: روش اول عبارت از برداشتن دو طرفه سینه‌ها همراه با ترمیم مجدد نوک سینه و هاله اطراف آن. در روش دوم سینه‌ها از زیر پوست برداشته می‌شوند که در اصطلاح به آن برداشتن زیر جلدی سینه گفته می‌شود. روش دوم مناسب افرادی است که دارای سینه‌های کوچک هستند.
مرحله دوم برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها می‌باشد.
مرحله سوم برداشتن واژن است. در خانم‌هایی که می‌خواهند تغییر جنسیت بدهند، می‌توان به دو روش آلت تناسلی مردانه ایجاد کرد. در روش اول با استفاده از یک پیوند از عضلات و استخوانهای ساعد، آلت تناسلی درست می‌شود و در روش دوم خود کلیتوریس خانم تبدیل به آلت تناسلی مردانه می‌شود.
اگر از روش اول برای ایجاد آلت تناسلی استفاده شود، باید کل واژن و در روش دوم مقداری از واژن برداشته شود. از بافت واژن برداشته شده جهت ایجاد مجرای ادرار استفاده می شود.
در مرحله چهارم آلت تناسلی مردانه ایجاد می‌شود. معمولا روش مرسوم استفاده از کلیتوریس خود خانم می‌باشد چون کلیتوریس دارای حس و خاصیت نعوظ است. ابتدا کلیتوریس آزاد می‌شود و سپس با استفاده از لبهای کوچک آلت تناسلی خانم، یک آلت تناسلی کوچک ایجاد می‌شود.
این عمل کم عارضه بوده و مزیت آن داشتن حس و خاصیت نعوظ در کلیتوریس است ولی ممکن است نتوان با آن عمل نزدیکی را انجام داد. اندازه آلت تناسلی که با این روش ایجاد می شود ۱۰-۴ سانتیمتر خواهد بود.
مرحله پنجم طولانی کردن مجرای ادرار و آوردن آن به نوک آلت تناسلی ایجاد شده است که بیمار بتواند حالت ادرار کردن مردانه داشته باشد.
ولی باید توجه داشت که علی رغم این عمل طولانی کردن مجرای ادرار، بیمار ممکن است باز نتواند در حالت ایستاده ادرار کند. در این مرحله از روی شکم یک سوند در داخل مثانه گذاشته می شود تا ادرار را خالی کند و مجرای ادرار طبیعی فرصت ترمیم داشته باشد. پس از ایجاد و ترمیم مجرای ادرار طبیعی سوند مثانه خارج می‌شود.
در مرحله ششم کیسه بیضه ایجاد می شود. برای اینکار داخل لبهای بزرگ خالی و در داخل آنها پروتز بیضه گذاشته می‌شود.باید بخاطر داشته باشید که هر کدام از مراحل فوق دارای عوارض مخصوص به خود هستند و ممکن است نیاز باشد که بیمار بارها بستری و تحت عمل جراحی قرار گیرد.
کلا اعمال جراحی تغییر جنسیت بسیار پیچیده و بالقوه پر عارضه هستند و نباید آنها را ساده انگاشت. اعمال جراحی فوق در تغییر جنسیت زن به مرد اجباری بوده و باید انجام شوند ولی یک عده اعمال جراحی اضافی نیز وجود دارند که انتخابی یا Optional بوده و بیشتر ظاهر مردانه به زن می‌دهد، این اعمال جراحی Optional عبارتند از:
عمل جراحی پلاستیک بینی برای ایجاد بینی با ظاهر مردانه
کاشتن گونه و فک برای ایجاد صورت مردانه
عمل جراحی کاشت عضلات سینه ای مخصوص مردان
در خانمها لگن پهن است برای ایجاد لگن مردانه می‌توان از لیپوساکشن لگن و رانها استفاده کرد.
عمل جراحی تغییر جنسیت مرد به زن
مردانی می‌توانند عمل تغییر جنسیت بدهند که حائز شرایط زیر باشند:
از نظر روانشناسی دارای Gender Identity Disorder باشند. تشخیص این اختلال روانی دارای معیارهای تشخیصی مخصوص به خود است.
بیمار پس از تشخیص حداقل ۲ سال در تصمیم خود پا برجا باشد.
حداقل یک سال در شکل جنس مخالف در جامعه زندگی کند تا مشخص شود که جامعه، دوستان و خانواده چه واکنشی دارند و اینکه بیمار می‌تواند واکنش موارد فوق را بپذیرد یا نه؟
به مقدارکافی از سوی خانواده و دوستان حمایت شود. بنابراین فردیکه خانواده وی مخالف تغییر جنسیت او هستند، مناسب این عمل نمی باشد.
بیمار بایستی بتواند حداقل یک سال توانائی خود در زندگی کردن در قالب جنس مخالف را نشان دهد.
مردانی که دارای اضافه وزن زیاد و چاق هستند، مناسب تغییر جنسیت نمی‌باشند.
بیمار باید واقع بین باشد و بداند که تغییر جنسیت چه دستاوردی برای او خواهد داشت و دارای چه عوارضی است.
مهمترین قسمت برداشتن دستگاه تناسلی مردانه و ایجاد دستگاه تناسلی زنانه می‌باشد. در عمل جراحی تغییر جنسیت از مرد به زن دو اصل اساسی عبارتند از:
ایجاد یک دستگاه تناسلی زنانه با ظاهر قابل قبول
ایجاد یک واژن طبیعی قابل کاربرد
برای تغییر جنسیت از مرد به زن به ترتیب اعمال جراحی زیر الزامی هستند. ترتیب انجام اعمال جراحی قابل تغییر است و جراح با توجه به تجربه خود و نیاز بیمار می‌تواند تغییراتی در آن بدهد:
ایجاد سینه
برداشتن هر دو بیضه
برداشتن آلت تناسلی
ایجاد واژن
ایجاد کلیتوریس
ایجاد لبهای کوچک و بزرگ شبیه آلت تناسلی زنانه که به آن لابیوپلاستی گفته می‌شود
برای انجام هر یک از اعمال جراحی فوق روش‌های مختلفی وجود دارند، مثلا برای ایجاد واژن هم می توان از روده‌ها استفاده کرد و هم از آلت تناسلی خود مرد. علاوه بر دو روش فوق روش‌های متعدد دیگری نیز وجود دارند. مهمترین اصل این است که جراح با کدام روش تجربیات زیاد و رضایت بخش دارد، در ضمن انتظارات بیمار و آناتومی بدن وی نیز اهمیت دارد.
انجام بعضی از اعمال جراحی برای آناتومی بخصوصی از موضع مورد عمل خیلی موفقیت آمیز است. چون این اعمال جراحی فوق العاده فوق تخصصی هستند، توضیح بیشتر از این فقط سبب خسته شدن خواننده می‌شود. کلیتوریسی که برای مرد ایجاد می‌شود حتما باید حس داشته باشد. برای ایجاد کلیتوریس از کلاهک آلت تناسلی مرد استفاده می‌شود.
اعمال جراحی زیر اختیاری هستند و درصورت درخواست بیمار انجام می‌شوند. مهمترین آنها ایجاد تغییراتی در صورت است که سبب کاهش و از بین رفتن شکل صورت مردانه می‌شود. برای ایجاد صورت زنانه اعمال جراحی زیر بر روی صورت انجام می شوند:
عمل جراحی پلاستیک بینی
بالا کشیدن ابروها
کوچک کردن استخوان فک
کاهش اندازه چانه
برجسته تر کردن یا بزرگ کردن گونه‌ها
بالا کشیدن لب‌ها
کوچک کردن غضروف تیروئید
در تغییر جنسیت مرد به زن، از یک سال قبل تجویز هورمون زنانه یا همان استروژن شروع می‌شود، آن خود نیز کمک به ایجاد ظاهر زنانه می‌کند. اثرات تجویز هورمون زنانه در مرد به قرار زیر هستند:
بزرگ شدن سینه‌ها
از بین رفتن نعوظ
کوچک شدن بیضه‌ها
کاهش جوش‌های جلدی
کاهش موهای صورت و بدن
کاهش توده عضلانی و قدرت عضلات
نرمتر و صاف شدن پوست
تغییر در طرز انتشار چربی بدن، یعنی چربی از ناحیه شکم به طرف لگن، رانها و کفل‌ها رانده شده و لگن مثل خانمها پهن می‌شود.
گفتگوی خواندنی با اولین جراح تغییر جنسیت در ایران
منبع: سلامتی