برای خیلی از ما پیش آمده که درست وقتی قرار است به یک قرار یا مهمانی خاص برویم سر و کله یک جوش بد قواره روی صورت‌مان ظاهر شود و آه از نهادمان برآید. جوش زدن یک مشکل پوستی است که خیلی وقت‌ها رابطه مستقیم با میزان استرس فرد دارد؛ یعنی هرچه نگران ظهورش باشیم موقعیت برای آمدنش را بیشتر فراهم کرده‌ایم. جوش زدن معمولا مشکل حاد و نگران‌کننده‌ای به حساب نمی‌آید اما جوش‌ها برآمدگی‌های آزاردهنده‌ای هستند که وقتی روی پوست ظهور می‌کنند علاوه بر لطمه زدن به صافی و زیبایی پوست ممکن است نشانه‌ای از وجود یک اختلال در بدن هم باشند که نیاز به بررسی و درمان دارد. بین جوش‌هایی که در نقاط مختلف بدن ظاهر می‌شود، جوش کف سر خیلی شایع نیست ولی هستند کسانی که به آن دچار می‌شوند. این جوش دردناک، آزاردهنده و با خارش همراه است. گاهی این جوش‌ها سال‌ها روی سر می‌مانند و به یک عامل آزاردهنده قوی برای فرد تبدیل می‌شوند. خارش، سوزش، زخم شدن پوست سر و حتی ریزش مو از عوارض جوش سر هستند. در این گزارش دکتر لیلی فروزش، پوست و مو، به دلایل بروز جوش کف سر، عوارض و راه‌های درمان آن می‌پردازد.
چرا جوش می‌زنیم؟
دلیل اصلی ایجاد جوش سر، بسته و مسدود شدن منافذ پوست سر به دلایل مختلف ازجمله رعایت نکردن بهداشت پوست سر، برهم خوردن تعادل هورمونی، استرس زیاد، تغییرات فصلی و آلرژیک، واکنش به برخی داروها، مصرف زیاد کافئین، استفاده از برخی محصولات مراقبت از مو و عرق کردن بیش از حد است. در واقع انباشته شدن سلولهای مرده پوست و چربی روی پوست سر، منبع غذایی مناسبی را برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند که بعد از مدتی سبب ایجاد آکنه یا جوش می‌شود. اولین و مهم‌ترین موضوعی که درباره ایجاد جوش روی پوست باید به آن پرداخته شود مسئله نظافت و بهداشت فردی است. وقتی افراد بهداشت را رعایت نمی‌کنند و پوست به اندازه کافی تمیز و لایه‌برداری نمی‌شود، منافذ پوستی (فولیکول‌ها) بسته شده، چربی نمی‌تواند از طریق سطح پوست خارج شود. در این شرایط باکتری‌ها به فولیکول‌های مسدود نفوذ کرده و عفونتی را ایجاد می‌کنند که اگر این عفونت زیر پوست بماند باعث التهاب و تورم می‌شود و اگر روی پوست برسد تبدیل به جوش می‌شود. این موضوع وقتی در سطح پوست کف سر اتفاق می‌افتد به‌دلیل اینکه این قسمت از پوست، ضخامت بیشتری دارد، جوش‌ها بزرگ‌تر و با عوارض سوزش و خارش و حتی درد همراه می‌شوند. از آنجا که این جوش‌ها زیر مو قرار گرفته‌اند درمان‌شان دشوارتر از جوش‌های روی سطح پوست است و با شانه کشیدن یا خاراندن هم وضعیت بدتر می‌شود. مصرف مداوم شامپوهای مخصوص موهای چرب که چربی پوست را برطرف می‌کنند راهکار پیشگیرانه مناسبی برای افرادی است که پوست سرشان چرب است و امکان تجمع چربی در پوست سرشان وجود دارد. البته استفاده از این شامپوها نباید بیش از حد نیاز باشد چراکه پوست وقتی بیش از اندازه خشک می‌شود هم به‌دلیل نیاز به ترشح چربی بیش از قبل چربی ترشح می‌کند.
شاید شوره‌ها مقصر باشند
یک دلیل دیگر برای به وجود آمدن جوش کف سر وجود شوره سر است. پوست سر به‌طور طبیعی در حال لایه‌لایه شدن و پوست‌اندازی است. سلولهای قدیمی پوست جدا شده و جای خود را به
سلولهای جوان می‌دهند. در حالت عادی این سلول‌ها ظرف 20 تا 30 روز مراحل رشد خود را طی‌کرده و از سطح پوست به‌صورت سلولهای مرده خارج می‌شوند. اگر این دوره زمانی به شکلی غیرعادی سرعت بگیرد، تعداد سلولهای مرده پوست افزایش یافته و همراه با چربی و ترشحات دیگر پوست معضل «شوره سر» را به وجود می‌آورند. دو نوع شوره سر خشک و چرب هست. در نوع شوره خشک پوسته‌ها به‌صورت لایه‌های نازک روی سر، شانه‌ها و اطراف گردن دیده می‌شوند و ظاهر ناخوشایندی ایجاد می‌کنند. اما در نوع شوره چرب پوسته‌ها بزرگ‌تر و چرب هستند، به هم می‌چسبند و نمی‌ریزند بلکه یک حالت متراکم و چرب در پوست سر به وجود می‌آورند. وقتی شوره سر شدت پیدا کند به شکل مرضی ایجاد می‌شود که به آن درماتیت سبورئیک می‌گویند. درماتیت سبورئیک معمولا با ظهور جوش‌های چرکی و دانه‌های قرمز روی سطح پوست سر همراه است و به‌دلیل مقاومت به درمان، معمولا تا سال‌ها باقی می‌ماند. متخصصان پوست و مو برای درمان شوره سر استفاده از شامپوهای مخصوص ضدشوره مثل کتوکنازول و زینک پریتینیوم را تجویز می‌کنند. فرد مبتلا به شوره سر باید هفته‌ای یکبار با شست‌وشوی سر با این شامپوها این عارضه را کنترل کند. بهتر است این شست‌وشو در هر حمام گرفتن دو بار باشد و در هر بار شامپو 3 تا 4 دقیقه روی سر بماند.
جوش‌ها چه عوارضی دارند
مسئله جوش کف سر شاید خیلی معضل حادی به‌شمار نرود اما غافل شدن از آن و به تاخیر انداختن درمان آن می‌تواند منجر به پیشرفت این بیماری شود تا جایی که تعداد جوش‌ها و عمق‌شان زیاد شود و منجر به بیماری فولیکولیت ریزنده شود. فولیکولیت ریزنده عفونت منافذ پوست سر است که به‌دلیل تنگ یا بسته شدن منافذ پوست و رشد برخی باکتری‌ها در این فضاها به وجود می‌آید. این عفونت ریشه مو را از بین می‌برد و منجر به ریزش دایمی موی سر بیمار می‌شود. به همین علت به فولیکولیت ریزنده شهرت دارد. برای درمان این بیماری حتما باید متخصص مرتبط داروهای قوی را تجویز کند و درمان آن طولانی‌مدت انجام شود. در مواقعی هم لازم است که از باکتری عامل بیماری نمونه‌برداری شود تا نوع آن و روش درمان تشخیص داده شود. افرادی که دچار حساسیت‌های فصلی می‌شوند گروه دیگری هستند که به‌همین دلیل آلرژیک ممکن است دچار جوش سر شوند. برای درمان این نوع التهاب هم باید از داروهای ضدحساسیت استفاده شود. عامل وراثت هم گاهی در بروز جوش کف سر دخالت دارد.
درمان خانگی جوش سر
برای درمان عفونت‌های پوستی و جوش، داروهای حاوی اسید سالیسیلیک تجویز می‌شود. اگر می‌خواهید این ماده را از طریق طبیعی به پوست سرتان برسانید از گوجه‌فرنگی استفاده کنید. موهای‌تان را بشویید روی آن آب گوجه‌فرنگی بریزید و آرام کف سر را ماساژ دهید تا این ماده جذب پوست سر شود.
سیر
سیر دارای مواد قوی ضدباکتری است که به عوامل بیماری‌زا حمله می‌کند. سیر دارای آنتی‌اکسیدانی است که تاثیر زیادی در بهبود جوش سر دارد. برای درمان با سیر چهار حبه سیر را پاک و خرد کنید و در ۳ فنجان آب بجوشانید. سپس صاف کنید و مایع به دست آمده را روی پوست سر بریزید و ماساژ دهید.
روغن درخت چای
روغن درخت چای و خواص بی‌شمارش برای پوست و مو اینجا هم حرفی برای گفتن دارد. درواقع این روغن ضدآکنه است که می‌توانید برای از بین بردن جوش‌های هر قسمت بدن به آن اعتماد کنید. برای اینکه کف سر قرمز نشود به مدت ۷ دقیقه یا کمی بیشتر روی سر بگذارید بعد روغن درخت چای را روی جوش‌ها بمالید تا التهاب آنها کمتر شود. می‌توانید این روغن را داخل شامپوی روزانه خود بریزید تا مانع از رشد جوش‌ها شوید.
این احتمال را هم بررسی کنید
شپش عامل دیگری است که منجر به بروز جوش کف سر می‌شود. این انگل که به سرعت به افراد همجوار سرایت می‌کند کف سر و لابه‌لای موها را برای زندگی انگلی انتخاب می‌کند و از خون بدن انسان از طریق پوست سر تغذیه می‌کند. شیوع شپش بیشتر در مدارس و سربازخانه‌‌ها اتفاق می‌افتد و دلیل آن هم رعایت نکردن بهداشت فردی و موی سر و استفاده کردن از وسایل شخصی دیگران مثل برس و شانه است. شپش انگلی است که می‌تواند در سر باعث ایجاد جوش‌های چرکی همراه با خارش شود. برای درمان شپش سر باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کرد. معمولا شامپوی پرمترین برای رفع شپش سر تجویز می‌شود. برای استفاده از این شامپو ابتدا باید موها را با آب مرطوب کرد، سپس موها را کاملا با شامپوی پرمترین آغشته کرد تا شامپو، به تمام قسمت‌های مو از سر تا ساقه موها برسد، پس از 15 دقیقه باید سر را با آب فـراوان شست تا شامپو کاملا از بین برود. بعد با سشوار موها را خشک کرده با یک شانه چوبی مو را شانه بکشید تا شپش‌ها از لابه‌لای مو جدا شوند. این شست‌وشو را هفته‌ای یکبار و به مدت دو تا سه ماه، باید ادامه داد تا شپش و تخم‌های آن کاملا از بین بروند و پس از آن جوش‌های کف سر هم کم‌کم برطرف خواهند شد. این عمل بهتر است برای سایر افراد خانواده هم انجام شود، چون احتمال سرایت بسیار بالاست.
نسخه طبیعی برای درمان جوش‌ها
سرکه سیب خواص معجزه‌آسایی در رفع شوره سر دارد. این ماده به‌خاطر خواص ضدقارچ و ضدباکتری که دارد، می‌تواند به اندازه یک شامپوی ضدعفونی‌کننده برای مو موثر باشد. در حمام موها را با سرکه سیب بعد از شامپو زدن و آب‌کشی ماساژ دهید. با این کار هم یک نرم‌کننده طبیعی دارید، هم از شر شوره و بوی موها خلاص می‌شوید و هم جوش‌ها را خشک می‌کنید. بعد از این کار موهای‌تان را در حوله نپیچید، بگذارید هوا به موهای‌تان برسد.
منبع: سیب سبز