انگار که تازه می فهمیدند با چه شخصیتی ازدواج کرده‌اند و چه مشکلات و مصائبی در پس آن همه شیرینی روزهای آشنایی وجود داشته است. شاید در همین ماههای اول زندگی مشترک، با خودشان فکر کنند کاش بیشتر دقت کرده بودند و یا اینکه چقدر فرد مورد علاقه من تغییر کرده است، مدام به کارش فکر می کند و حتما دیگر دوستم ندارد …
این افکار و احساسات در زندگی همه تازه عروس دامادها اتفاق می افتد و تا مدتی آنها را دچار این نومیدی می‌کند که حتما در زندگی خود شکست خورده اند. برای اینکه فکر نکنید این مشکلات خاص شماست و مهم تر اینکه چطور با این مسائل در سال اول ازدواج کنار بیاید با دکتر فرشاد شیبانی متخصص روانشناسی بالینی و زوج درمانگر گفت و گویی انجام داده ایم.
این یک سال اول مشکل آفرین
درست است که ازدواج شیرین‌ترین و خاطره انگیزترین اتفاقی است که در زندگی هر فردی اتفاق می‌افتد؛ ولی کام این شیرینی از همان اول به کام بعضی ها تلخ می‌شود. دکتر شیبانی به عنوان فردی که با زوج های بسیاری روبه رو شده‌اند، ویژگی ها و تفاوت های سال اول ازدواج را در نوع تصویر واقعی‌تری که زوج ها از هم پیدا می کنند، بیان می‌کنند. ایشان معتقدند همه ما قبل از ازدواج ایده‌آل سازی‌هایی از فرد مورد علاقه مان در ذهن‌مان می سازیم؛ ولی بسیاری از این ایده‌آل‌ها بعد از ازدواج شکسته می شود، چون ما با تصویر واقعی فرد مورد علاقه‌مان روبرو می‌شویم . همین موضوع ما را دچار ناکامی می‌کند. یکی دیگر از دلائل متفاوت شدن این سال ، فرافکنی هایی است که ما از خودمان بر روی فرد مورد علاقه‌مان انجام می‌دهیم. یعنی ما ویژگی را در ذهن خودمان داشته‌ایم و آن را به فرد مورد علاقه‌مان نسبت می دهیم، بدون اینکه این موضوع واقعیت داشته باشد. خیلی از این فرافکنی‌ها به دلیل انتظارات نادرستی است که ما از ازدواج و همسرمان داریم و همین باعث بروز اختلاف بین آنها می شود. مسئولیت نداشتن قبل ازدواج و هجوم انواع و اقسام مشکلات فردی، اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی در سال اول ازدواج و مهارت نداشتن ما در مواجهه با این مسائل باعث می‌شود که این سال برای بسیاری از زوج ها خطرساز شود.
باورها و خطاهای اشتباه فکری در سال اول ازدواج
یکی از مسائل مهم خطرساز هم در سال اول ازدواج و هم در طول زندگی زوج ها، خطاهای فکری یا به اصطلاح سوءتفاهم های شناختی است که باعث می شود عمر یک ازدواج به حداقل ممکن برسد. دکتر شیبانی این خطاهای شناختی را در چهار دسته مهم طبقه‌بندی کردند. به اعتقاد ایشان از جمله خطاهای بزرگی که در زندگی یک زوج اتفاق می افتد، این باور است که زن و شوهر هیچ وقت نباید با هم دعوا کنند و اختلاف داشته باشند؛ در صورتی که تعارض بین همه آدم ها امری عادی است و چه بسا این اتفاق بین دو نفر که مدت زیادی را در کنار هم می گذرانند، طبیعی تر هم باشد. یکی دیگر از خطاهای شناختی رایج در بین زوج ها تفکر صفر و یکی است؛ به این معنی که همسر من یا خیلی فرد ایده‌آلی است یا کلا فرد خوبی نیست. در واقع خطر این تفکر آنجاست که ما هیچ حد میانی را برای آدم ها قائل نیستیم و آدم ها یا خوب هستند یا بد. برچسب زدن و همسر خود را با صفاتی توصیف کردن از جمله خطرناک ترین خطاهای شناختی است. وقتی ما در جمع یا در ذهن خودمان همسرمان را مثلا با صفاتی چون بی نظم، بی‌مسئولیت و ولخرج می شناسیم، عملا همسرمان را در وضعیتی قرار می‌دهیم که قابل تغییر نیست و بدتر از همه او را در وضعیت خصومت با خود قرار می دهیم. ذهن خوانی نیز یکی دیگر از مشکلات شایع زوج‌ها در سال اول ازدواج است. چون ما در سال اول ازدواج به درک مشترکی از یکدیگر نرسیده‌ایم، با ذهن خوانی و فکر کردن به جای فرد مقابل، این خلا را پر می کنیم. در صورتی که بسیاری از مواقع آنچه ما فکر می‌کنیم با آنچه همسرمان در ذهن خود دارد، زمین تا آسمان فرق می‌کند.
کم شدن علاقه ها
همه ما این واقعیت را از زبان بسیاری از زوج ها شنیده‌ایم که بعد از مدتی از ازدواجشان، علاقه شان نسبت به هم کم می‌شود و آن عشق آتشین روزهای اول جای خود را به روزمرگی و سردی در روابط می دهد. دکتر شیبانی معتقدند بسیاری از انتظارات اشتباه ما در ازدواج و فرد مورد علاقه‌مان دلیل این کم شدن علاقه است. افرادی که نتوانند انتظارات خودشان را از یکدیگر به خوبی برآورده کنند، در سختی ها با یکدیگر همدلی انجام بدهند و تفاوت‌های فردی را بپذیرند، میزان بروز هیجان‌های منفی را در زندگی خود افزایش می‌دهند که همین موضوع باعث کم‌شدن علاقه در دو طرف می‌شود. الگوی زندگی مشترک یا برد-برد یا باخت-باخت است. برنده ای در آن وجود ندارد و اگر یک زوج می خواهند در زندگی مشترک خود موفق باشند، باید هر دو طرف برای آن تلاش کنند.
مراقب نشانه های خطر باشیم
درست است که سال اول ازدواج برای خیلی از زوج ها دارای تنش های بسیاری است و ما بالا و پایین های زیادی را در طی این سال تجربه می‌کنیم، ولی گذشته از همه اینها گاهی اوقات ما زنگ خطرهایی را در رابطه مشاهده می‌کنیم که باید آنها را جدی بگیریم. دکتر شیبانی در این مورد برای ما توضیح می‌دهند که این نشانه های خطر شامل چه مواردی هستند. اولین نشانه خطرناک جدی نگرفتن رابطه از سمت یکی از زوج ها است، به این معنی که همسر من خیلی حواسش به رابطه نیست و وقتی مشکلی پیش می آید نیازی به حل کردن آن نمی بیند. دومین زنگ خطر، خودخواهی زیاد یکی از طرفین است؛ به این صورت که هنوز فرقی بین دوران مجردی و متاهلی قادر نیستند و در خیال راحت طلبی‌های دوران مجردی و آسایش آن دوران به سر می برند. پرخاشگری و نداشتن مهارت کنترل خشم از دیگر نشانه های خطری است که در سال اول باید جدی گرفته شود. وقتی با شخصی در زندگی مواجه هستیم که بابت هر موضوعی دعوا راه می اندازد و قادر به کنترل خشم خود نیست، باید نگران عکس العمل های او در آینده باشیم. روابط زناشویی مشکل ساز که دو طرف از آن لذتی نمی برند، مسئله جدی است که باید برای حل آن در همان سال اول ازدواج راه حلی اندیشید. هم گام و هم زبان نبودن در زمینه های مختلف زندگی زناشویی نیز آخرین زنگ خطری است که در رابطه زناشویی به خصوص در سال اول ازدواج جدی گرفت.
بحران سال اول ازدواج و طلاق های زودرس
به گفته سازمان بهزیستی و مرکز آمار ایران بسیاری از طلاق های این چند سال اخیر کشور ما در پنج سال اول رخ می دهد. دکتر شیبانی در توضیح این پدیده و ارتباط آن با مشکلات سال اول ازدواج بیان می کنند که زمانی که در شروع یک زندگی زناشویی مشکلات کوچک حل نشوند، کم کم تبدیل به گلوله برفی از مشکلات می‌شود که تمام زندگی را نابود می کند و افراد را وادار به مقابله جویی می کند. خیلی از زوج ها از همان ابتدای زندگی در بازی های خطرناک مقابله با مثل کردن با یکدیگر می افتند. نداشتن مهارت های زندگی در کنار یکدیگر، صبر نداشتن در مقابل مشکلات و خودخواهی های فردی، در به وجود آمدن بسیاری از طلاق های سال اول موثر است و همین مسئله گریبان بسیاری از زوج های ما در سال اول ازدواج را گرفته و آنها را به وادی خطرناک طلاق می کشاند.
آنچه زوج ها درباره یکدیگر نمی دانند
هر خانم و آقایی با ویژگی های متفاوتی که دارد، می تواند کمک کند که سال اول ازدواج به خوبی و خوشی پشت سر گذاشته شود و علیرغم همه تنش ها، خاطره‌ای شیرین برای آنها باقی بگذارد. دکتر شیبانی نیز در این زمینه معتقدند ایجاد زندگی زناشویی خوب به عهده هر دو نفر است و هر دو باید برای سالم نگه داشتن آن وقت بگذارند و مهارت کسب کنند. ولی در این بین هر کدام از خانم ها و آقایان با خصوصیات اخلاقی متفاوتی که دارند و شناختن این خصوصیات اخلاقی می توانند در بهتر شدن رابطه شان سهم داشته باشند. شناختن دنیای متفاوت مردانه و زنانه در حل بسیاری از مسائل کار گشا است. مثلا اینکه آقایان بدانند خانم‌ها بیشتر اهل صحبت کردن هستند و مشکلات خودشان را بیان می‌کنند، به آنها کمک می کند درک کنند؛ برعکس خودشان که تمایل به سکوت کردن و درونی کردن مشکلات هستند، یشتر در مواقع ناراحتی خانم ها به آن ها گوش بدهند و برعکس خانم ها نیز به این خلوت مردانه احترام بگذارند.
خانواده عزیز من
درست است که این روزها خیلی از زوج ها خود را بی نیاز از خانواده ها و راهنمایی آنها می دانند و سعی می کنند استقلال خودشان را در رابطه حفظ کنند؛ ولی همین خانواده ها پشتیبان اصلی آنها در بسیاری از مسائل هستند. روی صحبت این قسمت از گفتگو ما هم با خانواده هایی است که به تازگی دختر و پسر خود را راهی خانه بخت کرده‌اند و هم خود تاره عروس و داماد هایی که احساس می کنند باید بعد از ازدواج به کلی از خانواده مستقل شد و اجازه هیچ گونه دخالتی را به آنها نداد. دکتر شیبانی در این زمینه اعتقاد دارند که خانواده یک زوج همیشه باید احساس حامی بودن را به هر دو طرف بدهند و باید فکر کنند که در حل مشکلات باید طرفدار هر دو طرف باشند و بعد از ازدواج دیگر دختر و یا پسر من وجود ندارد و ما همه یک خانواده هستیم که در سختی‌ها در کنار هم قرار داریم. اگر هم مسئله‌ای پیش می آید، واکنش هیجانی نامناسبی نشان ندهند، پرخاشگری کلامی نداشته باشند و خودشان را درگیر جزئیات ماجرا نکنند و مهم‌تر از همه اینکه عروس یا داماد خودشان را قضاوت نکنند. خود زوج های جوان هم توجه داشته باشند که اگرچه باید مرزی را در روابط بین خود و خانواده شان قرار دهند، ولی نباید خودشان را از تجربه زندگی آنها دور کنند. هم چنین اگر دعوا و کشمکشی بین آنها و همسرشان اتفاق می افتد تا جای ممکن این اختلاف را به خانواده ها منتقل نکنند، چون باعث تغییر تصور خانواده ها از هم می شود.
خاطره ای شیرین بساز
با گفتن همه این هشدارها قرار نیست فکر کنید که در سال اول ازدواج با پدیده هولناکی مواجه هستید که قرار است شما را تا ابد زمین‌گیر کند. در جاده زندگی زناشویی مشکلات سال اول ازدواج همان پیج تند و خطرناکی است که باید با احتیاط از آن گذر کنید. دکتر شیبانی در پایان راهکارهایی را برای به سلامت گذراندن این مسیر برای ما عنوان می کنند. اولین نکته این است که حتما به نشانه های خطر در رابطه دقت داشته باشید و اگر خودتان و همسرتان یکی از این نشانه های خطر گفته شده را دارید، حتما تصمیم به تغییر آن بگیرید. هیچ وقت در اختلاف و دعواها به دنبال پیدا کردن مقصر نباشید. رابطه زناشویی محصول و فرزند دو نفر است و باید هر دو نفر برای حفظ و بقا آن تلاش کنند. برای بهبود رابطه شان حتما از یک مشاوره خانواده یا زوج درمانگر کمک بگیرند و ازدواج خود را زیرنظر فرد متخصصی که در این زمینه تجربه دارد قرار دهند. مهارت‌های زندگی فردی مخصوصا مهارت کنترل خشم، انتقاد کردن درست،همدلی کردن، مهارت حل مسئله و گفتگوی سالم را با خواندن کتاب یا کمک گرفتن از یک مشاور در خود تقویت کنند و به این ترتیب برای خود و همسرشان یک سال خاطره انگیز و همراه با تجارب خوشایند ترتیب دهند.