مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می‌شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می‌آید.
هر مزاج دارای علائم و خصوصیات خاص خود است که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می‌پردازیم، تفاوت دارد.
در ادامه ویژگیهای مزاج سرشتی «افراد بلغمی» آمده است:
هیکل بلغمی‌ها معمولاً درشت است و افرادی چاق هستند و بدن پرچربی دارند؛ پوست سفیدرنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.
موهای کم‌پشت دارند، دهانشان مرطوب است، تشنه نمی‌شوند؛ خواب آنها سنگین و زیاد است، احساس کسلی و بیحالی دارند، تمایل به خوردن شیرینی و ادویه‌جات و گرمی‌جات دارند، در فصل زمستان خیلی اذیت می‌شوند.
مستعد ابتلا به بیماریهای روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند؛ با خوردن سردیها دچار مشکل می‌شوند؛ نبض ضعیف دارند، کم‌انرژی و کم‌جنب‌وجوش هستند و در کارها کند هستند، خیلی دیر عصبانی می‌شوند، فراموشکار و کند‌ذهن هستند؛ افراد راحت و بی‌قید به اکثر مسائل هستند.
همه چیز را راحت می‌گیرند و خود را درگیر چیزی نمی‌کنند؛ توان ریسک ندارند، بی‌اراده هستند، متأثر از دیگرانند، میل جنسی کم و توان جنسی کم دارند، چندان قوی نیستند همچنین با تأنی صحبت می‌کنند، اشتهایشان زیاد نیست و قدرت هضم بالایی ندارند.
سردی و رطوبت بدن، توان جنسی آنها را کاهش می‌دهد؛ بلغمی‌ها معمولاً افرادی آرام، صبور، تسلیم‌پذیر و مسالمت‌جو هستند، بیشتر دور‌اندیش و با‌احتیاط هستند و در انجام امور از خود شجاعت نشان نمی‌دهند، روابط اجتماعی آنان چندان قوی نیست و از حافظه و قدرت تمرکز بالایی برخوردار نیستند.
تدابیر ویژه افراد بلغمی
افراد بلغمی باید تا حد ممکن از مصرف مواد غذایی با طبع سرد پرهیز کنند و در صورت مصرف نیز سردیجات را به‌تنهایی میل نکنند بلکه این مواد را همراه با مصلحات آن میل کنند.
علائم غلبه بلغم
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط به‌هم بخورد، موجب بیماری در بدن می‌شود یا به‌عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می‌شود که باید مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علائم غلبه خلط بلغم ذکر شده است.
سفیدی رنگ پوست
نرمی و سردی پوست
کندی حواس
زیاد شدن خواب
مدفوع بدبو
فراموشی و کند‌فهمی
ترشحات پشت حلق و بلغمی و سرفه زیاد
ضعف هضم و آروغ ترش زدن
افزایش آب دهان
افزایش اشتها
تجمع چربی شکمی
عدم احساس تشنگی
ادرار سفیدرنگ
احساس کسلی و بیحالی
مولی امیرالمؤمنین(ع): بِصِحَّةِ المِزاجِ تُوجَدُ لَذَّةُ الطَّعمِ؛ کسی لذّت غذا را می‌فهمد که مزاجی صحیح و سالم داشته باشد (فهرست غرر، ص 199).