سالک یک ضایعه پوستی و زیرپوستی (زیرجلدی) عفونی از نوع گرانولوماتوز (برآمدگی و سفت و دانهدانه شدن نسج بر اثر عفونت) است که باعث بروز زائدههای نوکتیز روی پوست میشود که این زائدهها بعداً تبدیل به زخم میشوند.
عوامل ایجادکننده سالک، انگلهای لیشمانیا ماژور (L. major) و لیشمانیا تروپیکا (L. tropica) هستند که بیشتر در مناطق هند، اطراف پاکستان، نواحی مدیترانهای، کشورهای شوروی سابق، افغانستان، آفریقا، سودان و منطقی از این دست یافت میشوند؛ این بیماری عموماً در کودکان و جوانان ایجاد میشود، اصلیترین میزبان این انگلها انسان و عامل ناقل آنها نوعی پشه خاکی است.
انگل لیشمانیا ماژور (L. major) موجب بروز زخمهای مرطوب بهنام «سالک شهری» میشود؛ این نوع از سالک بیشتر در مناطق بومی خاورمیانه، سودان، اتیوپی، نیجریه و آفریقا وجود دارد؛ مخزن این انگل، جوندگان وحشی هستند که در نقبهای این مناطق زندگی میکنند، ناقلان این انگلها نیز پشههای B.caucasicus و P.papatosi (دو نوع پشه خاکی) هستند که از این جوندگان آلوده به انگل، تغذیه میکنند و سپس این انگل را به انسانها منتقل میکنند.
دوره کمون بیماری سالک خشک، بین 2 تا 6 ماه است؛ در ابتدا یک جوش کوچک روی صورت پیدا میشود و این جوش بهتدریج بزرگ شده و تبدیل به ضایعه پوستیِ زخمی میشود؛ زخم این ضایعه پوستی، در مرکز آن است و این ضایعه بهصورت مدور است و مرز مشخصی دارد و در اطراف این ضایعه پوستی، مرز گوشتی زبری وجود دارد و از آن ماده عفونی ترشح میشود؛ سالک خشک ممکن است بهصورت یک زخم واحد یا تعداد زیادی زخم در نقاط باز بدن (که با لباس پوشیده نشدهاند) باشد.
غدد لنفاوی معمولاً بر اثر این بیماری ملتهب و بزرگ نمیشوند؛ این زخمها بین 1 تا 2 سال بعد بهبود مییابند اما جای آن مانند یک جای جوش بزرگ و بدون رنگدانه پوستی، روی پوست میماند؛ این انگلها بهوفور در بدن شخص آلوده وجود دارند و میتوانند بر اثر تماس مستقیم (بهمعنای تماس خون یا مایعات یا مخاط شخص آلوده با خون یا مخاط بدن شخص پذیرنده) با شخص آلوده به سایر افراد منتقل شوند حتی در مواردی ممکن است این انگل با تماس پوستی به شخص دیگر منتقل شود که البته این حالت در صورتی رخ میدهد که پوست شخص پذیرنده زخمی باشد.
اما مهمترین و مفیدترین داروی مؤثر برای درمان سالک «شیره فلوس» است که از طرف بعضی از داروسازان قدیمی بهطور اسرارآمیز و سرّی بهکار میرفت و کمتر کسی از آن مطلع بود؛ در این مطلب طرز تهیه و استفاده آن را آموزش میدهیم تا مورد استفاده قرار گیرد.
فلوس را شکسته و مغز آن را که شامل هسته و شیره است در آب خیس کرده هسته را جدا و شیره آن را که در آب حل میشود گرفته و با حرارت ملایم آن را غلیظ میکنیم تا بهصورت یک پماد در آید؛ بعد آن را روی زخم سالک میگذاریم و این عمل را چندین بار تکرار میکنیم تا سالک درمان شده و از بین برود, یکی از مزایای این درمان این است که جای زخم آن پس از بهبودی کوچک و قشنگ باقی میماند بهطوریکه نهتنها صورت را زشت نمیکند بلکه بر زیبایی آن میافزاید.