هنگامی که کودک یک ساله می شود، دغدغه مشترک تمام مادران یا به عبارت بهتر سوال اساسی آن ها این است که چه زمانی و چگونه می توانم او را از پوشک بگیرم تا کمترین دردسر را تجربه کنم؟
اگر در زمان مناسبی این آموزش داده شود، کودک در عرض یک یا دو هفته آن را فرا می گیرد و بهترین زمان، در فاصله دو تا سه سالگی است. فرزند شما در یک و نیم سالگی توانایی جسمی کنترل مثانه خود را به دست می آورد و کمی پیش از دو سالگی می تواند احساس دفع را تشخیص دهد. بیشتر کودکان کنترل مدفوع را قبل از کنترل ادرار یاد می گیرند.
زمان آموزش دست شویی رفتن
با این حال، کودکان با یکدیگر متفاوتند، ممکن است این مرحله رشدی را زودتر یا دیرتر طی کنند، بهترین نشانه فرارسیدن زمان آموزش دست شویی رفتن، هنگامی است که شب ها پوشک فرزندتان تا صبح خشک باقی می ماند. دقت کنید که در آغاز آموزش نباید پوشک را طی شب کنار بگذارید.
این امکان را فراهم کنید که کودکان نظاره گر شما حین شستن دست هایتان پس از دست شویی رفتن باشند.
اشتباه رایج مادران
یک اشتباه رایج این است که مادران حین شروع آموزش دست شویی رفتن، کودکان را به خصوص در فصول گرم سال، طی روز پوشک نمی کنند؛ این شیوه باعث می شود کودک ضرورت خشک ماندن پوشک را متوجه نشود.
توصیه های لازم
* اگر فرزندتان در شلوارش ادرار کرد لازم است کمی درنگ کنید و بلافاصله شلوارش را تعویض نکنید چراکه در این صورت متوجه آزاردهنده بودن شلوار می شود در نتیجه تلاش می کند تا کمتر چنین اتفاقی بیفتد.
* در دو هفته ای که مشغول آموزش هستید ترجیحا لباس هایی به کودک بپوشانید که تعویض آن ها آسان باشد.
* به این که کودکتان در طول روز تقریبا چقدر مایعات نوشیده دقت کنید.
* این آموزش در صورتی موفق خواهد بود که با تعریف و تمجید بسیار همراه باشد.
* لگن مخصوص دست شویی را به هیچ وجه جلوی تلویزیون قرار ندهید چراکه به صندلی کودک مبدل می شود و تمرکز کودک برای عمل دفع با تماشای تلویزیون از بین می رود.
* سعی کنید در این دو هفته یا تا زمانی که از کنترل کودک تان بر مثانه اش آسوده خاطر نشده اید کمتر به مهمانی بروید؛ چون اگر برای آسودگی خیال، وی را پوشک کنید او متوجه نمی شود چرا در مواقعی به پوشک نیاز دارد در نتیجه دچار سردرگمی می شود و این امر در فرایند آموزش دست شویی رفتن تداخل ایجاد می کند. پس به محض شروع آموزش تا رسیدن به نتیجه، هیچ وقفه ای در آن قرار ندهید.
* زمانی که کودک در حضور شما عمل دفع را انجام می دهد، لازم است روی خود را برگردانید تا متوجه حریم شخصی شود و در عین حال تمرکز بیشتری داشته باشد چراکه گاهی احساس خجالت کودک از حضور دیگران مانع عمل دفع می شود.
* تا زمانی که کودک توانایی شست و شوی خود را به تنهایی ندارد، به وی کمک و یادآوری کنید که پس از مدت زمان مشخصی (مثلا سه سالگی) خودش به تنهایی باید این کار را انجام دهد. البته آموزش طهارت در 4-5 سالگی بایستی انجام شود.
* در برخی مواقع ممکن است کودک کنترل ادرار را از دست بدهد و خراب کاری کند به خصوص در مواقعی که هیجان زده است (خیلی ترسیده یا خیلی شاد و …)، آگاه باشید اگر مسئله بی اهمیت جلوه داده شود یا بیش از حد به آن توجه شود، کودک به این نتیجه می رسد که می تواند از این موضوع بهره ببرد.
* اگر شب ادراری پس از چهار سالگی و نداشتن کنترل مدفوع تا پنج سالگی ادامه یابد لازم است به روان شناس مراجعه شود تا علل زیربنایی همچون اضطراب یا جلب توجه ناخودآگاه اگر وجود دارد که پیامد آن به صورت شب ادراری بروز کرده، حل و فصل شود؛ البته شب ادراری در کودکان پیش دبستانی می تواند ناشی از عفونت ادراری نیز باشد.
* هرگز کودک را به علت شب ادراری به اتاق خواب خود نبرید؛ چرا که در این صورت شب ادراری تقویت می شود و به طور طبیعی هر رفتاری که تقویت و پاداش دریافت کند، ادامه دار می شود.
* زمانی که کودک در حضور شما عمل دفع را انجام می دهد، لازم است روی خود را برگردانید تا متوجه حریم شخصی شود و در عین حال تمرکز بیشتری داشته باشد چراکه گاهی احساس خجالت کودک از حضور دیگران مانع عمل دفع می شود.
* تا زمانی که کودک توانایی شست و شوی خود را به تنهایی ندارد، به وی کمک و یادآوری کنید که پس از مدت زمان مشخصی (مثلا سه سالگی) خودش به تنهایی باید این کار را انجام دهد. البته آموزش طهارت در 4-5 سالگی بایستی انجام شود.
* در برخی مواقع ممکن است کودک کنترل ادرار را از دست بدهد و خراب کاری کند به خصوص در مواقعی که هیجان زده است (خیلی ترسیده یا خیلی شاد و …)، آگاه باشید اگر مسئله بی اهمیت جلوه داده شود یا بیش از حد به آن توجه شود، کودک به این نتیجه می رسد که می تواند از این موضوع بهره ببرد.
* اگر شب ادراری پس از چهار سالگی و نداشتن کنترل مدفوع تا پنج سالگی ادامه یابد لازم است به روان شناس مراجعه شود تا علل زیربنایی همچون اضطراب یا جلب توجه ناخودآگاه اگر وجود دارد که پیامد آن به صورت شب ادراری بروز کرده، حل و فصل شود؛ البته شب ادراری در کودکان پیش دبستانی می تواند ناشی از عفونت ادراری نیز باشد.
* هرگز کودک را به علت شب ادراری به اتاق خواب خود نبرید؛ چرا که در این صورت شب ادراری تقویت می شود و به طور طبیعی هر رفتاری که تقویت و پاداش دریافت کند، ادامه دار می شود.
تمهیدات پیش از خواب
* همیشه آخرین کار پیش از خوابیدن، باید دست شویی رفتن باشد و نوشیدن مایعات پس از شام تا حد ممکن محدود شود.
*چنان چه کودک کنترل مدفوعش را از دست دهد و خراب کاری کند، جز تمیز کردن وی واکنش دیگری نباید انجام داد و به محض این که کودک توانست کنترل را دوباره به دست آورد لازم است از او تعریف و تمجید شود.
* کودکانی که برای عمل دفع لجبازی
می کنند که حتی گاهی به یبوست منجر می شود را می توان در لگن آب گرم نشاند چراکه باعث شل شدن عضلات و تسریع و تسهیل عمل دفع می شود و اگر یبوست دائم دارند، حتما میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی آن ها بگنجانید.
*پوشیدن شلوارهایی که برای کودک جذاب است می تواند مشوق خوبی برای خلاص شدن از پوشک باشد.
فاطمه شیبک – روان شناس
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟