پیدایش تغییرات در زندگی افراد، پیامدهایی را به همراه دارد و تولد نوزاد کوچک در خانواده از این امر مستثنی نیست و ممکن است در روابط والدین با فرزند اول اختلال ایجاد کرده و باعث ایجاد تغییراتی در رفتار کودک شود.
احتمالا شما پدر و مادر عزیز که یک فرزند دارید و منتظر فرزند دوم خود می‌باشید به این فکر می‌کنید که با ورود فرزند جدید به خانواده چه رفتاری را با فرزند اول خود داشته باشید . فرزند اول شما چه رفتاری خواهد داشت ؟ چگونه می توانید حسادت و ناسازگار را در فرزند اول خود به حداقل ممکن برسانید .
با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با عاطفه کیانی نژاد ، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی به گفتگو نشسته که در ادامه می خوانید :
وی در ابتدا گفت :کودکان در مقابل ورود بچه جدید واکنش‌های متفاوتی نشان می دهند. مشکلات شایع آنها عبارت است از لجبازی، قشقرق به پا کردن، تحریک پذیری، رفتار خشن با شیرخوار، چسبیدن به مادر و اضطراب جدایی، مشکلات مربوط به دستشویی رفتن و شب ادراری، مشکلات خواب و تغذیه، رفتارهای بچگانه مثل درخواست پستانک و شیشه شیر و یا کودکانه صحبت کردن. باید توجه داشت که کودک برای سازگاری با شرایط تازه نیاز به زمان دارد.
کیانی نژاد ادامه داد : رابطه کودک با والدین به دلیل ورود خواهر یا برادر جدید تغییر خواهد کرد و شاید در این هنگام نسبت به نوزاد احساس رنجش کند. حتی ممکن است به علت کم شدن توجه، کودک احساس کند که والدین دیگر او را دوست ندارند و در این هنگام رفتارهای بچگانه از خود بروز دهد؛ از جمله مکیدن شست، با شیشه شیر خوردن و درخواست این که مادر در دهان او غذا بگذارد. این رفتارها نشانگر تمایل کودک برای کسب توجه پدر و مادر است. توجه اضافی در این موارد باعث تشویق این گونه اعمال و تداوم آنها خواهد شد. از توجه کردن خارج از حد به رفتارهای بچگانه کودک جداً بپرهیزید.
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در پاسخ به این پرسش که” چگونه با مشکلات ناسازگاری فرزند اول رو به رو شویم “، خاطرنشان کرد : برای از بین رفتن مشکلات باید برخی نکات را انجام دهید که عبارتند از:
1- احساس کـودک را درک کنید: اگر می گوید نوزاد را دوست ندارم، به او نگویید این احساس بد است. بلکه اجازه ابراز این احساس را بدهید و مجادله نکنید؛ حتی گاهی با احساس او همراه شوید و نامطلوب بودن حضور یک فرزند تازه در جمع خانوادگی را تصدیق کنید.
2-آرامــش کــودک را تحسیـن کنید: اگر کودک بیش از 30 دقیقه آرام مانده است، به کنارش بروید و با او باشید. برای تشویق وی برنامه ریزی کنید.
3- در رفتارهایتان باثبات باشید: عقیده خود را نسبت به وجود انضباط در کودک مشخص کنید. هنگام مشاهده رفتار نامناسب، واکنش سریع نشان دهید. با کودک بحث نکنید و غر نزنید بلکه عمل کنید. او باید بداند که چه رفتاری از نظر والدینش مطلوب و مورد انتظار است. پدر و مادر باید در رفتار تربیتی با کودک هماهنگ باشند.
4-بعضی از رفتـارهای نامناسب کـودک را نادیده بگیرید:بعضی از رفتارها مانند کودکانه صحبت کردن را نادیده بگیرید. هنگام انجام رفتارهای بچگانه با کودک صحبت نکنید و به او نگاه نکنید. در این زمان از اتاق خارج شوید یا به کار خود بپردازید. رفتار مطلوب کودک را تشویق کنید.
5- در بــرابـر بد رفتاری‌های جدی کودک واکنش سـریع نشان دهید: رفتارهایی مانند صدمه زدن به نوزاد باید سریع پاسخ داده شود. کودک بایستی بفهمد که آسیب رساندن به نوزاد پذیرفتنی نیست و با انضباط خاصی با او برخورد خواهد شد.
6-برنامه ای ترتیب دهید که فرزند اولتان اوقات زیادی را با پدرش تنها باشد.
7- کودک را درگیر مسئولیت های مربوط به فرزند جدید کنید و او را دراین کار همراهی و تشویق نمایید.
8- کتاب های مربوط به اطفال شیرخواره و کوچک را برای فرزندتان بخوانید.
9- بگذارید که فـرزند اولتان یک بچه باقی بماند و دوران خوش و خاطره انگیــز خردسالی اش حفظ شود.
10- خودتان را آماده مواجهه با بداخلاقی ها، عصبانیت ها، تندخویی ها، بی حوصلگی ها و ترشرویی های او کنید.
11- به او مزایای خواهر یا برادر بزرگتر بودن را نشان دهید.
کیانی نژاد عنوان کرد : فرزند اولتان را درگیر فعالیت هایی کنید که قادر به انجامشان است و می تواند او را از بچه تازه متولد شده مجزا کند، و به این ترتیب این پیام را به او برسانید که چون دیگر یک طفل کوچک نیست، می تواند کارهای خاصی را انجام دهد. او را در آغوش بگیرید، درحالی که برایش کتاب می خوانید
عکس هایش را به او نشان دهید، یک جدول یا معمای ساده را باهم حل کنید و دیگر فعالیت هایی را با او انجام دهید که لازمه و متناسب با سن و رشدش هستند، به این ترتیب، شور و شوق او از بزرگ شدنش و انجام کارهایی ادامه پیدا می کند که وقتی نوزاد بود قادر به انجامشان نبود، ولی حالا از توانایی انجام آن برخوردار است.
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در پایان گفت : خواه بچه جدیدی به جمع خانواده اضافه شود و یا فرزند نوجوانتان به قصد تشکیل زندگی یا ادامه تحصیل، جمع خانواده را ترک کند، همواره تغییر و تحولات در خانواده ها نیازمند سازگاری های بنیادین و ریشه ای روانی، ذهنی، روحی و جسمانی هستند.به دنیا آمدن فرزند جدید احساسات خاصی را در فرزندان قبلی بوجود می آورد. بروز نوعی حسادت در این موقعیت می تواند طبیعی باشد اما عملکرد شما و عدم غفلت از فرزند قبلی همه ی اعضاء خانواده را در گذر از این موقعیت یاری می کند.