گاهی یک معاینه دوره‌ای ساده یا غربالگری بموقع می‌تواند در تشخیص زودهنگام یک بیماری مثل سرطان نقش بسیار مهمی را ایفا کند و فرد با کمترین هزینه و زمان در صورت تشخیص زودهنگام کاملا بهبود پیدا کند، ولی با وجود این بسیاری از افراد تا زمانی که بیماری سراغ‌شان نیامده است، معاینات دوره‌ای و غربالگری را جدی نمی‌گیرند. یکی از این غربالگری‌ها که برخی خانم‌ها اصلا سراغ آن نمی‌روند و از انجامش می‌ترسند، ماموگرافی است؛ یک روش تشخیصی دقیق که باید آن را جدی گرفت. دکتر سمیه زارعی، متخصص رادیولوژی، برخی نکات را در رابطه با ماموگرافی با شما در میان می گذارد.
تا کوچک است آن را بشناسید
ماموگرافی در واقع یک نوع روش تصویربرداری برای غربالگری سرطان سینه (پستان) به حساب می‌آید که با هدف تشخیص سرطان سینه در مراحل اولیه ابتلا به بیماری و درمان قبل از متاستاز (انتشار سرطان به قسمت‌های دیگر بدن) از آن بهره گرفته می‌شود. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های ماموگرافی به عنوان غربالگری، تشخیص تومور در شرایطی است که تومور اندازه کوچکی دارد.
چند سال دارید؟
افراد سالم که سابقه خانوادگی برای سرطان ندارند، باید از 40 سالگی به بعد غربالگری سرطان سینه با کمک ماموگرافی را به صورت سالانه انجام بدهند، اما این غربالگری در خانم‌هایی که نوعی جهش ژنی ارثی دارند، باید از حدود سنین 25 تا 30 سالگی صورت بگیرد. علاوه بر این، خانم‌هایی که در خانواده آنها سابقه ابتلا به سرطان سینه وجود دارد، باید ماموگرافی را زودتر از سایر افراد انجام بدهند. برای مثال، چنانچه مادر، خواهر یا دختر، قبل از یائسگی دچار این نوع سرطان شوند، خانم باید غربالگری سرطان را به کمک ماموگرافی 10سال زودتر انجام بدهد در واقع اگر مادر فرد در سن 34سالگی مبتلا به این سرطان شده باشد، دختر او باید ماموگرافی را در سن حدود 25 سالگی انجام بدهد. به طور کلی ماموگرافی همیشه بعد از سن 25 سالگی انجام می‌شود و قبل از این سن ماموگرافی انجام نمی‌دهند. گاهی برخی از عوامل می‌توانند سن انجام غربالگری را کاهش بدهند و شاید ضرورت داشته باشد که فرد این کار را در سن زیر 40 سال انجام بدهد در چنین شرایطی ریسک ابتلا به سرطان سینه توسط متخصصان محاسبه می‌شود و در صورت لزوم، انجام ماموگرافی به فرد توصیه خواهد شد.
آمادگی برای ماموگرافی دارید؟
ماموگرافی به طور کلی دو نوع دارد که یک نوع آن برای غربالگری و دیگری برای تشخیص مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش انجام کار ماموگرافی تشخیصی، تفاوت چندانی با نوع غربالگری ندارد ولی ممکن است در کنار آن به بیمار کارهایی چون ام. آر. آی (M.R.I) و نمونهبرداری نیز توصیه شود. ماموگرافی تشخیصی، در بسیاری از مواقع به دلیل بروز علائمی چون درد، لمس توده، فرورفتگی نوک سینه (پستان) یا ترشح خونی از سینه انجام می‌شود. شاید این سوال به ذهن بسیاری از افراد برسد که سونوگرافی بهتر است یا ماموگرافی، در پاسخ به این سوال باید گفت که سونوگرافی، به تنهایی روش مناسبی برای تشخیص سرطان سینه نمی‌تواند باشد و نباید به تنهایی به نتیجه آن اکتفا کرد. در واقع از سونوگرافی برای کاهش احتمال منفی کاذب در ماموگرافی بهره گرفته می‌شود و یک روش تکمیلی است. به طور کلی افراد قبل از این‌که بخواهند ماموگرافی انجام بدهند، باید به برخی نکات توجه کنند تا دچار درد نشوند البته احتمال ایجاد درد، بیشتر در خانم‌هایی وجود دارد که به فیبروکیستیک سینه مبتلا هستند. خانم‌ها برای این‌که در حین ماموگرافی دچار درد نشوند، باید حتما ماموگرافی را به بعد از قاعدگی خود موکول کنند. یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه داشت، تغذیه است و باید از 24 تا 48 ساعت قبل از انجام ماموگرافی، فرد به تغذیه خود توجه کند و از مصرف برخی مواد غذایی بپرهیزد. به عنوان مثال، نباید از خوراکی‌هایی چون قهوه، ادویه‌های تند، شکلات تلخ یا خوراکی‌های محرک قبل از انجام ماموگرافی استفاده کرد. علاوه بر این خانم‌ها باید حتما قبل از انجام ماموگرافی استحمام کنند و از لوسیون، اسپری خوش‍‌بوکننده، مام و کرم زیر بغل و کرم استفاده نکنند به دلیل این‌که مصرف این موارد می‌تواند در کاهش دقت ماموگرافی نقش داشته باشد.
هیچ خطری وجود ندارد
برخی خانم‌ها به دلیل ترس از مضر بودن اشعه ماموگرافی، انجام این کار اجتناب می‌کنند در حالی که برای انجام این کار نباید نگرانی داشت چون اشعه‌ای که در ماموگرافی به بدن می‌تابد تنها 0/1 تا 0/2 راد (واحد اشعه‌ای که به سینه تابیده می‌شود) است که این مقدار اشعه مضر نیست و خانم‌ها در رابطه با آن نباید نگران باشند و باید ماموگرافی را حتما انجام بدهند. اگر نتیجه ماموگرافی یک توده مشکوک را نشان بدهد، باید حتما نمونهبرداری انجام داد و نمونه هم در پاتولوژی بررسی شود و در صورت تشخیص سرطان، اقدامات درمانی صورت بگیرد. اگر یک سینه خانم دچار سرطان شده باشد، در چنین شرایطی احتمال عود بعد از درمان یا ابتلای سینه سالم به سرطان می‌تواند وجود داشته باشد در نتیجه اهمیت ماموگرافی غربالگری پس از درمان چند برابر خواهد شد.