همچنین متخصصان متوجه شدند که میزان تعهد هر کدام از طرفین به ازدواج بسته به تجارب او در داخل یا خارج از رابطه زناشویی در طی زمان تغییر می کند و معمولاً یکی از همسران در خصوص ادامه زندگی مشترک تردیدهایی پیدا می کنند.در اینجا وظیفه روانشناس این است که به زوج کمک کند بهترین رابطه ای که می توانند با یکدیگر برقرار کنند را به آنها پیشنهاد دهد. یکی از کمک هایی که می توان به این گونه زوج ها انجام داد تکنیک “روز ویژه”است.
تکنیک روز ویژه چیست؟
یکی از روش های مورد استفاده برای حل تعارض میان زوج ها تکنیک روز ویژه (caring days) است. در این روش مبنا بر این است که تقویت کننده ها و پاداش های دریافتی از سوی همسر نه تنها درجه خشنودی و رضایت زندگی زناشویی را بالا می برد بلکه میزان پاداش اعطایی به آن همسر را نیز تعیین می کند. بنابراین اگر هر یک از زوجین بتوانند رویدادهایی هرچند کوچک را که برای هر کدام خوشایند است و در حال حاضر در رابطه انجام نمی شوند شناسایی کرده و به حداکثر برسانند و رویدادهای ناخوشایند را نیز معلوم کنند و کاهش بدهند، نسبت پاداش به هزینه افزایش چشمگیری پیدا می کند.در این شرایط هر همسر نه تنها احساس خشنودی بیشتری می کند بلکه بیشتر علاقه مند می شود به طرف مقابلش پاداش فراوان تری بدهد.در ازدواج های ناموفق و شکست خورده هر همسر به خاطر حمایت از خود می کوشد تا هزینه های رابطه را به حداقل برساند اما در راستای تبادل پاداش ها تلاش نمی کند بنابراین عکس این قضیه صادق است.
مراحل انجام تکنیک”روز ویژه”
۱-مرحله بستن قرارداد بین زوج:
در این مرحله بین هر یک از زوجین قرارداد بسته می شود که هر کدام از همسران (مثلاً از طریق حفظ راز) در طی انجام این تکنیک علیه همسرش تبانی و همدستی نخواهد کرد و همچنین انتظار می رود که هر دو نفر در این فرایند درگیر شوند و در خلال دوره معینی تغییر کنند.
۲-مرحله انجام تکنیک”روز ویژه”
از هر یک از زوجین خواسته می شود که هر کدام ۸ تا ۱۰ رفتاری را که دوست دارد طرف مقابل انجام دهد بنویسد سپس برگه هر زوج در اختیار زوج دیگر قرار می گیرد و از هر کدام خواسته می شود از فهرستی که همسرش نوشته سه مورد را انتخاب کرده و در هفته پیش رو به صورت روزانه انجام دهد. هر شخص باید رفتار محبت آمیز خود را مستقل از طرف مقابل اجرا نماید. بدین ترتیب او تعهدی به نام «خطر کردن مثبت» را به نمایش می گذارد و متعهد می شود حتی اگر همسرش به وظیفه اش عمل نکرد، تکلیف خود را انجام دهد. هر همسر تعداد موارد و نوع رفتار محبت آمیزی که هر روز به دیگری ارائه می دهد به عنوان «شاخص تعهدات» و رفتارهای محبت آمیزی که هر روز دریافت می کند به عنوان «شاخص لذت» ثبت کرده و در جلسه بعد به درمانگر ارائه می دهد.
ملاک خواسته ها در “روزهای ویژه”
تمامی درخواست ها در روزهای ویژه باید با ملاک های زیر هماهنگ باشند:
در تمام درخواست ها باید از جمله مثبت استفاده شود. مثلا به جای اینکه بگوییم :«به من بی اعتنایی نکند» بگوییم «از من بپرسد روزم را چطور گذراندم».
درخواست ها به صورت اختصاصی و شفاف مطرح شوند و از کلی گویی پرهیز شود. به عنوان مثال به جای اینکه بگوییم :«شب خونه باشد» بگوییم «ساعت ۸ برای شام در خانه باشد».
باید مصادیق و نمونه های کوچکی از رفتارهایی باشند که روزانه دست کم یکبار امکان انجامش وجود داشته باشد و رفتارهای دور از انتظار و غیر واقع بینانه نباشند. مثلا به جای اینکه بگوییم :«به بچه ها یاد بده اسباب بازی شان را در مکان مناسبی بگذارند» می توانیم بگوییم «وقتی از سر کار برگشتی لطفا کمک کن بچه ها اسباب بازی شان را در جای مناسب بگذراند»
نباید موضوع مورد اختلافی درخواست شود که اخیراً رخ داده و هنوز بر سر آن توافقی صورت نگرفته است.
نمونه ای از فهرست درخواستی برای روز ویژه
درخواست های خانم
-صبح پیش از اینکه از بستر خارج شویم،به من سلام کند.
-از من بپرسد چه موسیقی و چه آهنگی را دوست دارم و در ماشین همان را بگذارد.
-وقتی در سرکار به او زنگ می زنم جوابگوی تلفن من باشد.
-به من بگوید که دوستت دارم.
-وقتی از سر کار می آید وسایلش را سرجایش بگذارد.
-به من بگوید چه لباسی برای مهمانی برای من مناسب تر است.
-نظرم را در مورد مطالبی که می نویسد بپرسد.
-وقتی دارم چیزی می گویم با دقت به من نگاه کند.
-بعد از رفتن مهمان ها در مرتب کردن خانه به من کمک کند.
درخواست های مرد
-خوش رو باشد و وقتی از خواب بیدار شدیم بگوید که از دیدنم خوشحال است.
-وقتی مریض هستم برایم آب پرتقال بگیرد.
-در ساعات کار به من زنگ بزند.
-از من بخواهد که جزئیات کارم را برایش شرح دهم
-وقتی رانندگی می کنم حواسش به حرف زدن من باشد.
-به من بگوید که به من اهمیت می دهد.
-از من بپرسد که آخر هفته دوست دارم چکار کنم و کاری که من دوست دارم انجام بدهد.
-از من بخواد که در مورد کارم و مشکلاتی که در طول روز داشتم براش حرف بزنم.
وقتی درخواستها و خواسته های همسران شفاف و روشن و بدون نیش و کنایه زدن به یکدیگر بیان شود، به مرور زمان شاهد ایجاد روابط صمیمانه تر و دلپذیرتر زوج ها خواهیم بود.این روش را در چند روز آینده زندگی زناشویی خود به کار ببرید و شاهد بهبود هرچه بیشتر روابط خود و همسرتان باشید.
عطیه رضایی – روانشناس بالینی