افرادی که با چاقی و اضافه وزن سر و کار دارند یا بهطور کلی افرادی که مراقب افزایش وزنشان هستند بهدنبال خوراکیهایی میروند که تا حدودی از نظر کالری و مواد قندی کنترل شده باشند، اما گاهی اوقات در مصرف این خوراکیها زیادهروی میکنند چراکه رویشان نوشته شده «رژیمی»! یا حتی ممکن است به اشتباه فکر کنند مصرفشان برای افرادی که با مشکل اضافهوزن مواجه هستند بلامانع است. اما نکاتی پشت این خوراکیهای رژیمی وجود دارد که ممکن است از آن بیخبر باشید. در ادامه دکتر محمد هاشمی، متخصص بهداشت عمومی و سلامت جامعه، نکاتی را در مورد خوراکیهای رژیمی توضیح میدهد.
نوشابههای رژیمی
نوشابههایی که تحت عنوان نوشابههای رژیمی و بدون قند در بازار عرضه میشوند برعکس اسمشان از شیرینکنندهها استفاده میکنند که طعم شیرینی دارند، اما توسط دستگاه گوارش ما قابلیت جذب ندارند. البته باید به این نکته اشاره کنم که این شیرینکنندهها فاقد کالری هستند برای همین افراد با مصرف این نوشیدنیها کالری اضافهای دریافت نمیکنند. اما این جمله به این معنا نیست که مصرف نوشابهها بدون زیان است و به سلامت افراد لطمه نمیزند. از طرف دیگر این نوشابهها دارای کافئین هستند، مصرف کافئین مضرات خودش را برای سلامت دارد. از سوی دیگر گاز نوشابهها، گاز کربنیک است که در جذب کلسیم میتواند رقابت کند و مصرف بلندمدت آنها میتواند منجر به کاهش جذب کلسیم و نهایتا پوکی استخوان شود. خود گاز این نوشیدنیها به مخاط دستگاه گوارش لطمه میزند و میتواند مشکلات گوارشی به وجود بیاورد. در ارتباط با چاقی و اضافه وزن اساسا تمام نوشیدنیهای گازدار از آنجا سبب مشکلات معدوی میشوندکه افزایش اشتهای افراد را در پی دارند؛ لذا باعث میشوند افراد غذای بیشتری نسبت به نیازشان بخورند برای همین افزایش وزن را به دنبال مصرف این خوراکیها برایشان در پی خواهد داشت.
شیرینهای کمکالری
شیرینیهای کمکالری و بدون قند، شیرینیهایی هستند که در پخت آنها از مادهای به نام سوکرالوز استفاده میشود. سوکرالوز نوعی قند است که علاوه بر اینکه خاصیت شیرینکنندگی دارد ولی توسط دستگاه گوارش قابلیت جذب نداشته و بهدنبال آن کالری جذبی ندارد. اما باید این را هم درنظر بگیرید که در ترکیب شیرینی غیر از قند، مواد دیگری به کار رفته است ازجمله آرد سفید، روغن و شیر یا افزودنیهای دیگر مثل خامه یا کرم که اینها دارای کالریهای بالایی هستند؛ لذا با مصرف شیرینیهای بدون قند هم افراد میتوانند مبتلا به اضافه وزن شوند. مصرف شیرینیهای بدون قند تنها در یک مسئله توجیهپذیر هستند آن هم برای افراد دیابتی است. فردی که به دیابت مبتلا شده اما وضعیت قند خون و وزنش کنترل شده است حالا دوست دارد یک ماده شیرینی هم مصرف کند. در اینجاست که شیرینیهای کمکالری میتوانند گزینههای مناسبی باشند و از این جهت مصرفشان برای این دسته از افراد مشکلی ندارد.
مصرف بدون حساب و کتاب میوهها
یک تصور نادرستی که وجود دارد این است که افراد فکر میکنند در مصرف میوهها به هر اندازه مجاز هستند و تغییری در وزنشان ایجاد نمیشود. این یک باور کاملا غلط است به هر حال هر یک واحد میوه حدود ۶۰ کیلو کالری انرژی است که حالا در میوههای مختلف ممکن است متفاوت باشد. بدیهی است که اگر ما میوه را بالاتر از نیاز بدنمان مصرف کنیم، کالریهای اضافی بهصورت چربی در بدن ما انباشته میشود. کسانی که میوه زیادی مصرف میکنند شاید به سرعت افرادی که چربی زیادی میخورند وزن اضافه نکنند، ولی قطعا بهصورت کند و آهسته این افزایش کالری در بدن آنها بعدا به چربیهای اضافی و اضافه وزن و نهایتا چاقی منجر خواهد شد. البته مفهوم صحبت من این نیست که افراد میوه را حذف کنند.
سسهای رژیمی!
سسهای رژیمی واجد چربی کمتری نسبت به سسهای معمولی هستند اما این را درنظر داشته باشید که اساسا محصولاتی که تحت عنوان محصول رژیمی در بازار عرضه میشوند نهایتا در حد 30درصد نسبت به محصول اصلی کالری کمتری دارند. مفهومش این است که این خوراکی از خوراکی اصلی کالری کمتری دارد ولی به این معنا نیست که خوردن آن به هر میزان میتواند مجاز باشد. بهخصوص افرادی که تحت درمان چاقی و اضافه وزن هستند نمیتوانند به هر میزانی که بخواهند از آن استفاده کنند. نهایتا حدود ۳۰درصد نسبت به محصول اصلی کمبود کالری دارند و افرادی که بدون حساب و کتاب سسها را استفاده میکنند، قطعا تحتتاثیر عوارض اضافه وزن و چاقی ناشی از آنها قرار میگیرند.
چیپسهای بدون کلسترول
کلسترول یکی از چربیهای بد انباشته شده در بدن است که میتواند داخل رگها رسوب کند و بیماری تصلب شرایین یا aterisclerosis را به وجود بیاورد که خودش زمینهساز بروز سکتههای قلبی و مغزی است. لذا ما باید میزان کلسترول مصرفیمان محدود باشد، چون به هر حال بدن ما به مقداری از کلسترول برای سوخت و ساز و برای استحکام دیواره سلولی نیاز دارد. چیپسهای بدون کلسترول از این خطر مبرا هستند. ولی چیپس داخل روغن غوطهور میشود و هر برگه آن سرشار از روغن است؛ ضمن اینکه نمک فراوانی هم به آن زده میشود. چربیهایی که چیپس با آنها درست میشود به ازای هر یک گرم چربی ۹ کیلو کالری انرژی دارند و به هر حال مصرف چیپس حتی اگر بدون کلسترول باشد قطعا خطر اضافه وزن و بروز چاقی را در پی خواهد داشت. از طرف دیگر نمکی که به چیپس اضافه میشود میتواند زمینه بروز بیماری پرفشاری خون باشد که بهتدریج میتواند باعث همان مشکلات قلبی و سکتههای مغزی هم شود.
نان جو
نان جو به واسطه نوع ترکیب آردی که دارد و میزان سبوسی که در ترکیب نانهای جو بهکار رفته است
دارای اندیس گلایستمیک پایین هستند. اندیس گلایستمیک یعنی میزان قندی است که یک ساعت بعد از مصرف هر ماده خوراکی در خون بالا میرود. اما میزان کالری وارده چندان تفاوتی با نانهای معمولی ندارد. مفهومش این است که این نان فاقد کالری نیست. مطلب دیگر راجع به نان جو این است که در بسیاری از مراکزی که نان جو تهیه میکنند برای اینکه ظاهر مشتریپسندتری به آن بدهند مادهای تحت عنوان عصاره مالت به آن اضافه میکنند. عصاره مالت باعث میشود که یک مقدار رنگ نان جو تیرهتر شود و طعم گستری پیدا میکند که افراد فکر میکنند نان جو واقعی است. درصورتی که مالت نوعی قند است و افزودن آن به نان جو باعث میشود کالری آن برخلاف تصور بالا رود، لذا باز مصرف نان جوهایی که حاوی عصاره مالت هستند، میتواند باعث افزایش وزن در افراد شود. پس نان جو را از مراکز معتبر بخرید.
بشقاب سبزیجات
اگر شما فکر میکنید این بشقاب سبزیجات بدون کالری است یک تصور کاملا نادرست و غلط است. این موضوع را درنظر داشته باشید که بدن ما برای ترمیم بافتهای فرسوده و برای ادامه فعالیتهای حیاتی خود نیاز به همه گروههای غذایی دارد، لذا حذف کردن گروه گوشتها و چربیهای مفید و نان و غلات اولا کار نادرستی است و کسانی که صرفا فقط سبزیجات مصرف میکنند را با سوءتغذیه مواجه میکند. از طرف دیگر این تصور باز نادرست است که ما فکر کنیم که اگر سبزیجات دارای کالری کمتری هستند خوردن خوراکیهای حاوی سبزیجات به هر میزان مجاز است. چه بسا میبینیم افرادی که حالا رژیمهایی دارند که در آن مصرف گیاهان نسبت به سایر گروههای غذایی خیلی زیاد و بالاست ولی باز هم مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند و دلیل این است که میزان مصرف سبزیجات را رعایت نکردهاند.
ماست بستنی
ماست بستنی هم از آن دست خوراکیهایی است که افراد فکر میکنند خوردن آن آزاد است و بدون محدودیت میتوانند آن را مصرف کنند. ماست بستنی نسبت به بستنیهای معمول که در ترکیبشان خامه و سفیده تخممرغ به فراوانی یافت میشود، کالری کمتری دارد ولی ماست بستنی هم از ماستهای پرچرب درست میشود. ضمن اینکه حتما در آن از ترکیبات دیگر مثل شکر و افزودنیهای دیگری هم استفاده میشود تا طعم بهتری داشته باشد. همچنین از انواع مرباها در ترکیب آن استفاده میشود که دارای کالری است و گرچه شاید در باب مقایسه میزان کالری ماست بستنی به بستنی معمولی ارجحیت داشته باشد ولی از آن دست خوراکیهایی نیست که افراد چاق یا افرادی که نمیخواهند وزن اضافه کنند، بتوانند بدون محدودیت مصرف کنند.
منبع: مجله سیب سبز