سرطان معده در حال حاضر چهارمین سرطان شایع جهان و دومین علت مرگ ناشی از سرطانهاست. اما ظاهرا این سرطان این روزها از سرطان مری در کشورمان پیشی گرفته و رتبه یک سرطان دستگاه گوارشی را دارد. این بیماری که در مردان ایرانی بیشتر خود را بروز میدهد، سالانه حدود 22درصد از مرگهای ناشی از سرطان را به خود اختصاص میدهد. برخی متخصصان اقلیم شمالی کشورمان را شایعترین منطقه از لحاظ ابتلا به سرطان معده معرفی کرده و دلیل آن را نحوه تغذیه قلمداد میکنند. اما از آنجا که این سرطان علامت خاصی ندارد و از سوی دیگر تشخیص زودهنگام آن میتواند طول عمر بیمار را تا حدود زیادی افزایش دهد، فکر میکنید با چه عواملی باید سراغ متخصص رفت و با چه تغییراتی در سبک زندگی می توان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد؟
غذاهای سرطان‌زا را فراموش کنید!
دکتر سیدمحمود اسحق حسینی، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، سرطان معده در حال حاضر شایعترین سرطان دستگاه گوارش در کشورمان است و به جرات می‌توان گفت سرطان شایع در مردان است و حتی بیشتر از سرطان ریه است. با اینکه این بیماری در برخی مناطق شمالی کشورمان شیوع بیشتری دارد اما می‌توان گفت این سرطان در تمام نقاط کشورمان گسترده است. یکی از عوامل ایجادکننده سرطان معده باکتری هلیکوباتر پایلوری است که باعث گاستریت‌های مزمن میشود و گاستریت‌های مزمن در طول زمان میتواند زمینه‌ساز سرطان معده شود. این باکتری در حال حاضر درصد زیادی از افراد جامعه را درگیر کرده است. پولیپ‌ها و تغذیه نامناسب نیز از دیگر عواملی هستند که در ایجاد این نوع سرطان موثر است. فست‌فودها، مواد گوشتی فراوان، غذاهای شور مانند ماهی دودی و خیارشور، مصرف سیگار و الکل، سابقه خانوادگی ابتلا به این سرطان و نهایتا موادمخدر هم ثابت شده است که در بروز این بیماری تاثیر دارند. اما آنچه مهم است این است که تشخیص زودهنگام است. امروزه با تشخیص‌های پایشی زودهنگام می‌توان طول عمر بیماران را تا 20 سال افزایش داد. تشخیص زودهنگام و انجام درمان مناسب مانند جراحی برداشتن معده، گاسترکتومی طول عمر را بیشتر می‌کند. سرطان معده متاسفانه علامتی ندارد، اما آندوسکوپی در افراد بالای 50 سال، با سابقه خانوادگی و مصرف سیگار و داشتن سایر عوامل خطر میتواند میان‌بر تشخیصی مناسبی باشد.
معده چطور سرطانی میشود؟
معده ارگانی است بین مری و روده کوچک که غذا را با اسید معده مخلوط کرده و کمک می‌کند پروتئین هضم شود. سرطان معده اغلب افراد مسن را درگیر می‌کند و دوسوم از افرادی که دچار سرطان معده می‌شوند بالای 65سال دارند. اما سرطان معده زمانی آغاز میشود که سلول‌های سرطانی در پوشش داخلی معده تشکیل شوند. این سلول‌ها می‌توانند رشد کنند و تبدیل به تومور شوند. این بیماری به‌تدریج رشد می‌کند و اگر شما علایم آن را بدانید، می‌توانید در مراحل اولیه از آن جلوگیری کرده و به سادگی درمانش کنید.
انواع سرطان معده
سرطان معده انواع مختلفی دارد. 90 تا 95درصد سرطان معده اما از نوع آدنوکارسینوم است. این سرطان از سلول‌هایی که در پوشش درونی معده قرار دارند و به اصطلاح مخاط نامیده می‌شوند ایجاد میشود. حدود 4درصد از انواع سرطان معده نیز مربوط به لنف است که سرطان بافت سیستم ایمنی بدن است که در معده نیز پیدا میشود. انواع دیگر سرطان معده شامل تومور استرومال دستگاه گوارش، تومور کارسینوئید، سرطان سلول سنگفرشی و لیومیوسارکوم است که نادرتر از دو نوع اول هستند.
خطرها را بشناسید
محققان هنوز نمی‌دانند دقیقا چه چیزی باعث رشد سلول‌های سرطانی در معده میشود، اما آنها عوامل خطر را تاحدودی شناسایی کرده‌اند. یکی از این خطرات داشتن عفونت هلیکوباکتر پیلوری است که باعث زخم معده میشود.
التهاب معده، جنس مرد، کم‌خونی طولانی‌مدت، رشد پولیپ در معده، مصرف بیش از حد نمک و غذاهای شور، مصرف سیگار و داشتن سابقه خانوادگی سرطان معده ازجمله دیگر موارد خطری است که باید به آن توجه داشت. اضافه وزن و چاقی، جراحی معده، گروه خونی A، عفونت ویروس اپشتین بار، کار در صنایع سنگین فلزی، زغال‌سنگ یا لاستیک و قرار گرفتن در معرض آزیست همگی از مواردی هستند که می‌توانند باعث سرطان معده شوند.
چه علایمی دارد؟
سرطان معده در مراحل اولیه باعث سوءهاضمه، احساس نفخ بعد از خوردن غذا، سوزش معده، تهوع خفیف و از دست دادن اشتها میشود. به این موضوع دقت کنید که تنها داشتن سوءهاضمه یا سوزش سردل بعد از غذا به معنای ابتلا به سرطان معده نیست. اما اگر این علایم را پررنگ می‌بینید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. زمانی که تومورهای معده رشد میکنند علائم جدی‌تر شده و شامل دل درد، وجود خون در مدفوع، استفراغ، کاهش وزن بی‌دلیل، مشکل در بلع، چشم یا پوست زرد، تورم در معده، یبوست یا اسهال، ضعف و احساس خستگی و سوزش معده است.
راه تشخیص چیست؟
پزشک شما را معاینه کرده و سابقه پزشکی شما را می‌پرسد. علاوه بر این آزمایش خون برای تشخیص علایم سرطان در بدن انجام میشود. آندوسکوپی فوقاتی یکی دیگر از راه‌های تشخیصی است که پزشک با وارد کردن یک لوله باریک قابل انعطاف که سر آن دوربین کوچکی قرار گرفته نگاهی به معده می‌اندازد. تست بخش فوقانی گوارش نیز ممکن است توسط پزشک انجام شود. در این آزمایش مایعی گچ‌مانند به نام باریوم توسط بیمار نوشیده میشود. این مایع معده را پوشانده و رادیولوژی تصویری روشن از این ارگان میدهد. سی‌تی اسکن نیز جزئیات دقیق‌تری از داخل بدن دراختیار قرار میدهد، درنهایت هم بیوپسی انجام میشود. در این وضعیت پزشک بخشی از بافت معده را برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا مطمئن شود سلول سرطانی وجود دارد یا خیر. این کار میتواند حین آندوسکوپی نیز انجام شود.
چطور درمان میشود؟
درمان‌های زیادی برای سرطان معده ممکن است توسط پزشک درنظر گرفته شود و این بستگی به میزان گستردگی سلول‌های سرطانی در بدن دارد. یکی از درمان‌ها، جراحی است. در این روش پزشک بخشی از معده یا سایر بافت‌های نزدیک سلول‌های سرطانی را برمی‌دارد.
در جراحی تومور کامل برداشته شده و از گسترش سلول‌های سرطانی به بخش‌های دیگر بدن جلوگیری میشود. اما اگر بیماری پیشرفته باشد ممکن است پزشک کل معده را خارج کند. بعضی تومورها حرکت مواد غذایی را دچار اختلال میکنند، در این صورت عمل جراحی قرار دادن استنت انجام میشود تا راه غذا باز شود.
در مراحل مختلف سرطان معده شیمی‌درمانی نیز انجام میشود تا از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری شود. شیمی‌درمانی معمولا چند هفته طول می‌کشد و داروهای مورد استفاده عوارضی دارد که پزشک تلاش می‌کند این عوارض را به حداقل برساند.
رادیوتراپی یکی دیگر از موارد درمانی است که برای کوچک کردن توده به کار می‌رود. این کار زمانی انجام میشود که دسترسی به تومور امکان‌پذیر نیست.
گاهی اوقات نیز از ترکیب شیمی‌درمانی و رادیوتراپی برای درمان استفاده میشود. علاوه بر موارد گفته شده دارو نیز در خط درمانی قرار دارد.
جلوی سرطان را بگیرید
اگر می‌خواهید احتمال سرطان معده را کاهش دهید، بهتر است عفونت موجود در معده‌تان را درمان کنید. اگر زخمی بر اثر عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارید باید آن را درمان کنید. آنتی‌بیوتیک میتواند این باکتری را بکشد و داروهای دیگر می‌توانند زخمی که در آستر مخاط معده ایجاد شده، درمان کرده و خطر سرطان را کاهش دهند. علاوه بر این بهتر است حواس‌تان به آنچه می‌خورید، باشد. بهتر است میوه و سبزیجات را در بشقاب روزانه‌تان قرار دهید. آنها سرشار از فیبر و ویتامین هستند که میتواند خطر سرطان را کم کند. از خوردن غذاهای شور و ترش و البته انواع خوراکی‌های دودی مانند هات‌داگ و پنیر دودی خودداری کنید و وزن‌تان را در محدوده سالم نگهدارید. داشتن رژیم غذایی سالم و دوری از مصرف سیگار خطر این سرطان را کاهش خواهد داد.
به تغذیه توجه کنید
یکی از عوامل موثر در ایجاد سرطان معده، تغذیه است. غذاهای کهنه می‌توانند خطر ابتلا به این سرطان را بالا ببرند. نیترات نیز اگر در مواد غذایی مثل سوسیس و کالباس بیش از حد استاندارد به کار رود خطر سرطان معده را افزایش میدهد. درواقع نیترات توسط باکتری‌های دهان و دستگاه گوارش تبدیل به نیتریت میشود. نیتریت هم یک ماده سرطان‌زا به‌نام نیتروزامین تولید می‌کند. یادتان باشد که هرقدر مواد غذایی برای مدت طولانی‌تری نگهداری شوند، خطر سرطان‌زایی آنها هم بیشتر میشود. فرآیند دودی کردن مواد غذایی مثل ماهی و برنج نیز اگر بیشتر از حد مجاز انجام شود، خطر سرطان معده را افزایش میدهد.
منبع: سیب سبز
علائم سرطان معده چه تفاوتهایی با زخم معده دارد؟