استرس با رابطه زناشویی چه می‌کند؟
گاهی مواقع رابطه زناشویی چندان مطلوب و خوشایند نیست، آن هم به دلایل مختلفی از جمله استرس و خستگی یکی از همسران. یکی از دلایل مهمی که افراد ازدواج می‌کنند، برقراری رابطه زناشویی سالم و منظم است؛ غریزه‌ای که خدادادی است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت، اما گاهی مواقع رابطه زناشویی چندان مطلوب و خوشایند نیست، آن هم به دلایل مختلفی از جمله استرس و خستگی یکی از همسران. در این‌باره با دکتر حامد محمدی‌کنگرانی، عضو کمیته رسانه انجمن روان‌پزشکان ایران، گفت‌وگو کرده‌ایم. با ما همراه شوید.
استرس تا چه حدی در رابطه زناشویی همسران تاثیرگذار است؟
رابطه زناشویی یکی از پایه‌های مهم زندگی مشترک است که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. گاهی اوقات این حس به‌دلیل مشکلات زندگی در همسران کمرنگ می‌شود تا جایی که زن یا مرد به‌دلیل استرس‌های کاری یا فشارهای روانی نمی‌توانند لذت همیشگی را در این رابطه کسب کنند و همین موضوع اختلال‌هایی در رابطه‌شان ایجاد می‌کند، حتی گاهی به‌دلیل استرس‌های شدید زن یا مرد نمی‌توانند تحریک جنسی خود را حفظ کنند و همین مساله لذت رابطه زناشویی را از بین می‌برد.
افرادی که این مشکل را دارند، برای مدیریت استرس چه مهارت‌هایی را باید در زندگی مشترک به کار بگیرند؟
متاسفانه بسیاری از زن‌شوهر‌ها علاوه بر اینکه توانایی و مهارت مدیریت استرس را در زندگی مشترک ندارند، زمانی که دچار استرس می‌شوند، سکوت اختیار می‌کنند، درحالی که این کار باعث عصبانیت و کاهش آستانه تحمل می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین زنوشوهر شود.
گاهی اوقات خانم‌ها پس از گذشت مدتی از ازدواجشان، از رفتار همسرشان خسته می‌شوند، به این دلیل که از صحبت کردن درباره مسائلی که باعث بروز استرس در آنها می‌شود، امتناع می‌کنند، درحالی که صحبت در مورد اتفاقات زندگی روزمره باعث تقویت روابط خواهد شد و فرد را آماده می‌کند تا در مورد مسائل بزرگ‌تر و بااهمیت‌تر نیز صحبت کند. بیشتر افراد وقتی به شدت دچار استرس می‌شوند، نمی‌توانند در مورد علت ایجاد این حالت توضیح دهند زیرا استرس حالتی مکارانه دارد و باید زمان صرف شود تا فرد بتواند علت آن را پیدا کند و با همسرش در میان بگذارد.
اولین گام در کاهش سطح استرس، این است که بتوانیم علت بروز آزار و استرس را پیدا و توصیف کنیم. وقتی فردی از مساله‌ای که منجر به بروز استرس در همسرش شده، آگاهی داشته باشد، می‌تواند راه‌هایی پیدا کند تا باعث افزایش استرس در او نشود. کسی که دچار استرس می‌شود، باید سعی کند به همسرش بفهماند چرا قرارگیری در فلان موقعیت، باعث ایجاد این حالت در او می‌شود. شاید برای تمام مشکل‌ها یا از بین بردن موقعیت‌های استرس‌زا، راه‌حلی نباشد، ولی صحبت درباره آن و به اشتراک گذاشتن احساسات، باعث حل مشکل و کمتر شدن استرس خواهد شد.
یعنی داشتن روابط مطلوب و صمیمیت در زندگی مشترک، نقش موثری در کمرنگ شدن استرس دارد؟
بله، یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری ازدواج موفق، صمیمیت است. بسیاری از افراد صمیمیت را در برقرار کردن رابطه زناشویی می‌دانند، در صورتی که صمیمیت، بسیار فراتر از برقراری رابطه زناشویی است. صمیمی بودن یعنی زنوشوهر افکار و احساسات خود را آشکارا بیان کنند و صادق باشند که به آن «صمیمیت عاطفی» گفته می‌شود. وجود چنین رابطه‌ای، به‌خصوص در مواردی که یکی از طرفین دچار استرس شده، این فرصت را به طرف مقابل می‌دهد که از او حمایت کند.
برخی همسران زمانی که صرف صحبت با دوستان خود می‌کنند، بیشتر از زمانی است که به هم اختصاص می‌دهند چون احساس می‌کنند شاید همسرشان نتواند مشکل آنها را بفهمد، درحالی که یکی از آسیب‌رسان‌ترین موارد به روابط دوجانبه و ایجاد احساس طردشدن در طرف مقابل، دوری کردن از او در مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زاست.
معمولا استرس‌های کاری روی رفتار افراد تاثیر می‌گذارند. این استرس‌ها چه زمانی می‌توانند مشکل‌ساز باشند؟
مسلما استرس کاری از عوامل مهم و موثر در ایجاد نارضایتی افراد از ازدواج است. در قرن جدید اعتیاد به اینترنت، صحبت زیاد با تلفن‌همراه و نامه‌های الکترونیکی و… از دیگر مواردی است که در روابط زن‌وشوهر‌ها آثار سوء دارد و باعث می‌شود زن یا شوهر احساس تنهایی کنند و به مرور زمان رابطه‌شان آسیب ببیند.
همسران باید ارتباط با همدیگر را مانند یک شغل تمام‌وقت بدانند و اگر یکی از طرفین غرق در کارها و استرس‌های روزانه است و با وجود تلاش زیاد نمی‌تواند به زندگی طبیعی برگردد و این مشکلات را حل کند، مشورت با کارشناسان اهمیت پیدا می‌کند زیرا علائمی مانند افسردگی، تنهایی و تغییر خلق از پیامدهای اهمیت ندادن به استرس در زندگی مشترک یا خارج از محیط خانه است. استرس در اشکال متعدد به فرد روی می‌آورد و نباید فراموش کرد برخورد افراد مختلف با استرس متفاوت است. گرچه نمی‌توان تمام استرس‌های زندگی روزمره را برطرف کرد، ولی باید راه کنترل آنها را آموخت.
چه تعریفی از ناتوانی جنسی و اضطراب جنسی در آقایان دارید؟
ناتوانی جنسی شایع‌ترین مشکل جنسی در مردان محسوب می‌شود. ناتوانی در ایجاد یا کنترل نعوظ هنگام برقراری رابطه زناشویی، «اختلال نعوظ» تعریف می‌شود. بسیاری از مردان در برهه‌ای از زندگی مشترک خود، اختلال نعوظ را تجربه می‌کنند، اما میزان شیوع آن با بالا رفتن سن در مردان، بیشتر است.
اما اضطراب جنسی یکی از مولفه‌های اساسی در ابتلای مردان، به‌خصوص مردان جوان به اختلال نعوظ است. اضطراب زیاد باعث انقباض یا جمع شدن رگ‌های خونی می‌شود و خونرسانی به اندام جنسی مردانه را کمتر می‌کند. به همین دلیل تحریک جنسی یا نعوظ بسیار مشکل می‌شود؛ حتی مردانی که برای تحریک شدن مشکلی ندارند، وقتی در عملکرد جنسی خود دچار اضطراب می‌شوند، قادر به انجام آن نخواهند بود. اضطراب جنسی باعث می‌شود مرد مدام قبل از برقراری یا حتی در مرحله اقدام به انجام رابطه زناشویی، افکار منفی را در خود پرورش دهد؛ افکاری که بیشتر حول و حوش از دست دادن نعوظ است.
غالبا در بیشتر مبتلایان، فرد پیشاپیش با فکر از دست دادن نعوظ، دچار ترس و واهمه شده و با آن وضع روانی نیز وارد رابطه می‌شود. از سوی دیگر، در طول رابطه نیز دائم و بدون وقفه کیفیت نعوظ خود را بررسی می‌کند. این ترس رفتاری به قدری شدت دارد که فرد مبتلا حین برقراری رابطه زناشویی، به جای توجه به عملکرد بخش تناسلی اغلب تحت‌تاثیر افکار منفی که مدام عدم نعوظ یا ضعف آن را تقویت می‌کند، قرار می‌گیرد. این ترس، اضطرابی ایجاد می‌کند که در کیفیت نعوظ تاثیر عکس دارد و کنترل نعوظ را برای مرد سخت‌تر و دشوارتر می‌کند. همچنین ترس از زودانزالی، نارضایتی از وضع بد جسمانی و نگرانی از ناتوانی در ایجاد رضایت جنسی از دیگر اضطراب‌های جنسی مردان است.
چگونه می‌توان اضطراب عملکرد جنسی را برطرف کرد؟
اگر فردی دچار اضطراب عملکرد جنسی شود، حتما باید به پزشک مراجعه کند؛ کسی که با او احساس راحتی دارد و می‌تواند درمورد مسایل جنسی‌اش آزادانه با او حرف بزند. در هر حال، یک مشاور و پزشک متخصص می‌تواند افرادی را که چنین مشکلی دارند، معاینه و آزمایش‌هایی برای اطمینان از وضعیت سلامت آنها درخواست کند تا مشکل برطرف شود.
آیا افسردگی و استرس می‌تواند منجر به ناباروری شود؟
بله، چون افسردگی وجوه مختلف زندگی و عملکرد بسیاری از اعضای بدن را تغییر می‌دهد. تغییرات اشتها در افسردگی ممکن است به کاهش یا افزایش شدید وزن منجر شود که این عوارض با چرخه عادت ماهانه زنان تداخل می‌کند و میزان باروری را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، فرد افسرده ممکن است دچار اعتیاد به سیگار یا الکل شود و این اختلالات سبب کاهش توان تولید مثل می‌شود. در مردان، استرس با کاهش سطح تستوسترون و تغییرات هورمونی همراه است که بر کیفیت و کمیت اسپرم‌ها تاثیر می‌گذارد.
حتی برخی بررسی‌ها نشان داده ترس از مادر شدن نیز در بعضی زنان با کاهش باروری همراه است. از طرف دیگر، ابتلا به افسردگی در دوران بارداری نیز ممکن است سبب اختلال در مراقبت فرد از خود، بی‌توجهی به نکات تغذیه‌ای و مراجعه مرتب به پزشک شود که بر سلامت جنین تاثیرگذار است.
ورزش تا چه حد می‌تواند در رفع استرس‌های روزمره و عملکرد بهتر در رابطه زناشویی تاثیر بگذارد؟
قطعا خیلی موثر خواهد بود. فردی که به‌طور دائم ورزش می‌کند خیلی راحت‌تر از کسی که ورزش نمی‌کند می‌تواند بر استرس‌هایش غلبه کند و حتی از افسردگی نیز رها شود بنابراین توصیه می‌کنم ورزش کردن، به‌خصوص ورزش‌های هوازی را در برنامه روزانه‌تان قرار دهید تا هم سالم بمانید و هم رابطه زناشویی بهتری داشته باشید.