خیلی از ما متولدین دهه 50 و 60 که امروز نقش پدر و مادرهای نسل جدید را برعهده گرفته‌ایم، زبان‌آموزی‌مان در حد کلاس‌های درس زبان دوره راهنمایی و دبیرستان خلاصه می‌شود؛ کلاس‌هایی که کلمات و گرامر زبان انگلیسی را درس به درس پای تخته سیاه و به روشی نه چندان جذاب و کارآمد آموزش می‌داد. اما متاسفانه می بینیم که نتیجه چندان مطلوب از آب در نیامده است. البته در همان زمان نیز همکلاسی‌هایی بودند که به کمک آموزشگاه‌های زبانی که خارج از مدرسه می‌رفتند، سر کلاس بلبل‌زبان می‌شدند و یک سر و گردن بالاتر از بقیه قرار می‌گرفتند. درواقع در آن دوران کلاس زبان رفتن یک رفتار لوکس تلقی می‌شد و شاید آن‌قدرها هم ضرورتش احساس نمی‌شد. اما با گذشت زمان و ورود اینترنت و دسترسی به انواع و اقسام وسایل ارتباطی نیاز به دانستن زبان انگلیسی به جای یک گزینه لوکس به امری واجب و ضروری تبدیل شده است. حالا دیگر یادگیری زبان به یک دغدغه جدی پدر و مادرها تبدیل شده و یافتن پاسخ این سوال که بهترین زمان و کارآمدترین روش آموزش زبان برای کودکان‌شان کی و چگونه است؟ در ادامه مطلب مرجان منصوریان مربی زبان کودکان به این سوال پاسخ می دهد .
بهترین زمان برای یادگیری
نخستین پرسشی که درخصوص یادگیری زبان فرزندان پیش روی والدین امروز قرار دارد انتخاب بهترین و مناسب‌ترین زمان شروع زبان‌آموزی است. دلیل آن چیست. پژوهشگران زبان‌شناس در پاسخ به این سوال می‌گویند که هر چه دوران زبان‌آموزی کودکان در سنین کمتری آغاز شود، نتیجه بهتر خواهد شد. منظور از نتیجه این است که مطالعات زبان‌شناسی نشان داده که کودکان تا قبل از رسیدن به 10سالگی استعداد و قابلیت بیشتری در یادگیری ریشه‌ای زبان دارند. یعنی چون در این سنین مهارت زبان‌آموزی کودک چه درخصوص زبان مادری و چه زبان دوم در حال رشد و تکوین است، درنتیجه یادگیری زبان پایه‌ای اتفاق می‌افتد و لهجه‌شان به لهجه اصلی نزدیک‌تر و درست‌تر خواهد بود. جالب است بدانید مطالعات پژوهشگران روانشناسی کودک نشان داده کودکانی که شروع به یادگیری زبان دوم می‌کنند هوش اجتماعی بالاتری از خود نشان می‌دهند و در برقراری ارتباط با سایر همسالان و همچنین یادگیری سایر دروس تواناتر هستند.
بهترین روش آموزش را بشناسید
یکی از پرطرفدارترین روش‌های یادگیری زبان که این روزها در آموزشگاه‌ها، مهدکودک‌ها و مدارس بسیار مورد استفاده قرار گرفته است، روش غرقه‌سازی نام دارد. در این روش کودک زبان را به‌عنوان یک کورس آموزشی یاد نمی‌گیرد، بلکه تمام دروسی که در مدرسه آموزش داده می‌شود به زبان انگلیسی است. این روشی است که در مدارس دوزبانه به کار گرفته می‌شود و معلمان برای آموزش دروس به زبان انگلیسی با دانش‌آموزان گفت‌وگو می‌کنند و منابع درسی هم به همین زبان نوشته شده است. در مهدکودک‌های دوزبانه هم معمولا همین روش دنبال می‌شود. این روش در آموزشگاه‌های زبان کودکان به این نحو اجرا می‌شود که کودک برای انجام دوره‌های کاردستی، نقاشی و موسیقی حتی برای انجام بازی‌ها هم به زبان انگلیسی هدایت می‌شود. یعنی تلاش می‌شود در فضایی شاد و بدون به‌کار گرفتن شیوه‌های آموزش مستقیم، زبان دوم به‌عنوان یک ابزار مورد استفاده قرار گیرد. در این روش بچه‌ها ابتدا ممکن است در درک مطلب دچار سختی شوند ولی جذابیت محیط و روش آموزشی به سرعت راه را ساده کرده و آموزش زبان به سرعت پیش می‌رود.
روش فونیکس را تجربه کنید
در سال 1970 معلم دوره ابتدایی مدرسه‌ای در انگلستان روش آموزش زبانی ابداع و روی شاگردانش اجرا کرد که بسیار نتیجه‌بخش بود و از آن پس مورد توجه والدین و مدرسان زبان انگلیسی قرار گرفت. این روش به روش آموزش زبان کودکان فونیکس مشهور شده است. در روش فونیکس کودکان نقاشی و رنگ‌آمیزی، کاردستی، شعر و سرود را به زبان انگلیسی یاد می‌گیرند. در واقع کودکان در یک محیط شاد آموزشی بدون اینکه احساس خستگی و کسالت کنند، زبان انگلیسی را به شیوه یادگیری زبان مادری می‌آموزند. مواد آموزشی فونیکس شامل فلش‌کارت، کاردستی، بازی و سرگرمی، فیلم‌های کودکانه به زبان انگلیسی، نقاشی و رنگ‌آمیزی و مکالمات روزمره به زبان انگلیسی است.
این روش یک تفاوت با سایر متدهای آموزشی دارد. به این ترتیب که در این شیوه کودک به جای حفظ ۲۶ حرف الفبای انگلیسی ۴۲ آوای اصلی زبان انگلیسی را یاد می‌گیرد. به‌عنوان مثال روش تدریس زبان فونیکس کودکان برای حرف b، این‌گونه است که نام آن «بی» و صدای آن «ب» است. به‌همین ترتیب صدا‌هایی مثل ai, ee, ea یا ترکیباتی مثل ch , sh به کودک آموزش داده می‌شود و همزمان تلفظ صحیح، خواندن و نوشتن آن را هم یاد می‌گیرد. سپس با ترکیب حروف با هم کودک می‌تواند کلمات و جملات را بخواند و بنویسد. یکی از ویژگی‌های مهم این روش در آموزش زبان انگلیسی به کودکان این است که این سیستم روی آواها تکیه دارد. در تدریس زبان انگلیسی به روش فونیکس، همزمان چهار مهارت صحبت کردن، گوش دادن، خواندن و نوشتن همراه با هم به کودک آموزش داده می‌شود و برای این کار از وسایل کمک آموزشی، شعر و فیلم‌های آموزشی زبان خردسالان، کتاب کار، فلش‌کارت، کاردستی و امثال آن استفاده می‌شود.
روش ترجمه‌ای
روش دیگر آموزش کودکان آغاز یادگیری زبان به‌صورت کورس آموزشی در دوره دبستان است. یعنی یک دوره زودتر از نظام آموزشی تحصیلی که از راهنمایی شروع می‌شود. در این شیوه زبان به‌صورت یک دوره آموزشی مستقل آموزش داده می‌شود. اگرچه این شیوه مانند روش غرقه‌سازی برای کودکان جذاب و کارآمد نیست اما چون در دوره شکوفایی زبانی اتفاق می‌افتد شانس یادگیری را برای کودک بالا می‌برد. در این روش مدرس زبان باید به زبان مادری نوآموز مسلط باشد و کلمات و جملات را برای او ترجمه و تفهیم کند. نکات دستوری و تطابق قواعد زبان دوم با زبان مادری نوآموز و تفهیم آن نیز جزء مسوولیت مدرس زبان است. این روش سنتی آموزش زبان در آموزشگاه‌هاست که کار گرفته می‌شود. روش بعدی که به روش اکتشاف مشهور شده است روند آموزش به این صورت است که کودک به جای آموزش زبان با فرهنگ و زبان انگلیسی‌زبان‌ها آشنا می‌شود و با مطالعه و شناخت نسبت به آن کودک کنجکاوی و تمایل نسبت به یادگیری زبان را پیدا می‌کند. این شیوه را والدینی انتخاب می‌کنند که دوست ندارند آموزش زبان در کودکی به او فشار آورد و او از پیگیری یادگیری زبان دل‌زده شود. درواقع این روش زمینه‌ای برای کودک ایجاد می‌کند تا در بزرگسالی به‌دنبال یادگیری زبان مورد علاقه‌اش برود.
خودتان دست به کار شوید
اما اگر شما به‌عنوان والدین فرزندتان دوست دارید که شاهد پیشرفت او در زبان‌آموزی باشید روش‌هایی وجود دارد که با انجام آنها به فرزندتان در پیشروی مسیر کمک می‌کنید. یکی از این راه‌ها همراهی با کودک در یادگیری زبان است. به این صورت که شما هم همراه با فرزندتان شروع به زبان آموختن کنید. با این کار ضمن تایید و تشویق فرزندتان موقعیت مشترکی برای کسب تجربه‌های شیرین مشترک ایجاد می‌کنید. شما می‌توانید در خانه با هم تمرین کنید و اضطراب ناشی از زبان دوم صحبت کردن را از فرزندتان دور کنید. راه دیگر برای خوشایند کردن زبان‌آموزی همراه کردن آن با فعالیت‌های موردعلاقه کودک است. مثل اینکه انجام بازی‌های ساده کودکانه را به زبان انگلیسی با فرزندتان انجام دهید یا کتاب داستان‌های مصوری تهیه کنید که به زبان انگلیسی باشد و با خواندن آن برای بچه تجربه خوشایندی ایجاد کنید. همراهی قصه با تصاویر فهم زبان را برای کودکان آسان و جذاب می‌کند. زبان دوم را از طریق رادیو و تلویزیون به خانه بیاورید. با انتخاب کانال‌های رادیویی و تلویزیونی به زبان انگلیسی کودک شما به صورت طبیعی در معرض کلمات قرار می‌گیرد و مثل مواجهه با زبان مادری کلمات را درک می‌کند و می‌فهمد.
موسیقی تاثیر معجزه‌آسایی در یادگیری دارد. کودکان به سرعت با ریتم و موسیقی همراه می‌شوند و سخت‌ترین کلمات و جملات را هم می‌توانند بخوانند و حفظ شوند. پس با استفاده از موسیقی‌های دارای اشعار انگلیسی به‌خوبی می‌توانید کودک را با کلمات و جملات زبان بیگانه آشنا و مأنوس کنید.
یکی از روش‌های کارآمد برای وادار کردن بچه‌ها به درک زبان دوم، استفاده از آن روی وسایل و ابزارهای ارتباطی، الکترونیکی و بازی‌هاست. وقتی کودک مجبور است اطلاعات مثلا تبلتش را به زبان انگلیسی بخواند ناگزیر تلاش می‌کند کلمات را معنی کند و از زبان دیگر سر در بیاورد.
منبع: مجله سیب سبز