«واکسن سرماخوردگی رسید.» شاید این تبلیغ این روزها پشت شیشه بعضی داروخانه دیده شود؛ واکسنی که نه برای سرماخوردگی؛ بلکه در‌واقع واکسن آنفلوآنزا است. استفاده از این واکسن برای پیشگیری از سرماخوردگی طی چند سال اخیر به صورت اشتباه به شدت رایج شده است. گرچه آنفلوآنزا یکی از عوامل اصلی سرماخوردگی است؛ اما تنها عامل این بیماری نیست و باکتری‌ها و ویروس‌های دیگری هم می‌توانند سبب سرماخوردگی در فرد شوند.
آنفلوآنزا چیست؟: آنفلوآنزا بیماری‌ای است که به سرعت شیوع می‌یابد. این بیماری توسط سویه‌های مختلفی که هر ساله تغییر می‌کند ایجاد می‌شود. به همین دلیل هر سال نیاز به تزریق واکسن جدید است. بیشترین زمان احتمال ابتلا به آنفلوآنزا ماه‌های مهر تا اسفند است. اگرچه برخی علائم بیماری سرماخوردگی و آنفلوآنزا مشابه هم هستند ولی این واکسن در مقابل سرماخوردگی از ما محافظت نمی‌کند. واکسن آنفلوآنزا دو تا سه هفته پس از تزریق بیمار را علیه سه سویه از ویروس‌ها محافظت می‌کند. بنابراین دقیقا قبل یا بعد از زدن واکسن احتمال درگیری با سویه‌های بیماری‌زا وجود دارد.
چه کسانی واکسن بزنند؟: اولویت تزریق واکسن به این ترتیب است: بیماران دیالیزی و پیوند کلیه، بیماران تالاسمی ماژور، بیماران کبدی شامل سیروز و پیوند کبد، بیماران سرطانی که تحت‌شیمی درمانی یا رادیوتراپی قرار دارند و در آخر پرسنل بهداشتی درمانی. به همین خاطر پیشنهاد می‌شود هر کدام از گروه‌های فوق در هفته‌های آخر تابستان واکسن تزریق کنند. واکسن آنفلوآنزا باید بر اساس دوزی که پزشک تجویز کرده به صورت داخل عضلانی یا زیر جلدی عمیق تزریق شود. بهتر است همه افراد به ویژه افراد بالای 65 سال و کودکان سه تا 12 سال واکسن آنفلوآنزا تزریق کنند.
واکسن برای این افراد خطرناک است: تزریق واکسن برای کسانی که سابقه واکنش آلرژیک به مواد موجود در واکسن آنفلوآنزا دارند مانند تخم‌مرغ، فرمالدهید و جنتامایسین، کسانی که در زمان مراجعه برای تزریق واکسن تب یا عفونت حاد دارند، کسانی که سابقه ابتلا به سندروم گیلن باره داشته‌اند و همچنین شیر‌‌خواران زیر 6 ماه ممنوع است. واکسن‌های آنفلوآنزا در تمامی مراحل بارداری قابلیت مصرف دارند. این واکسن در سه ماهه دوم و سوم نسبت به سه ماهه اول بارداری امن‌تر است.
عوارض واکسن آنفلوآنزا: سردرد، تعریق، درد عضلات، درد مفاصل، تب، ضعف، خستگی، سرخی و ورم و سختی محل تزریق از جمله عوارض واکسن آنفلوآنزاست که معمولا طی یک تا دو روز بدون درمان برطرف می‌شود. تب بالا، تغییر در رفتار و هوشیاری، کهیر یا ضایعات پوستی منتشره، گرفتگی و خشونت صدا و مشکلات تنفسی مانند سختی تنفس، ضربان قلب بالا و ضعف شدید بدنی با رنگ پریدگی از عوارض خطرناک واکسن است که بلافاصله باید به پزشک مراجعه کرد.
بازار سیاه ایجاد نکنیم: متاسفانه تبلیغات بیش از حد و غیر‌واقع در مورد این واکسن باعث شده خیلی از افرادی که به این واکسن نیاز ندارند با خرید آن به صورت آزاد از داروخانه‌ها در دوره‌های زمانی باعث کمبود این دارو در بازار شوند. این دارو کاملا وارداتی است و استفاده بی‌موقع و نا بجا از آن باعث ایجاد بازار سیاه می‌شود.
سال 92 کمبود واردات این دارو در کشور باعث شد تنها ۱۰ عدد از این واکسن به داروخانه‌های منتخب تحویل داده شود. تنها در سال 92 بالغ بر یک میلیون و 200 هزار واکسن آنفلوآنزا در کشور استفاده شده که بدون‌شک تعداد زیادی از آن غیر‌ضروری بوده است.