راهکاری برای جلوگیری از سرطان دستگاه تناسلی مردان از کودکی!

آنچه در ادامه می خوانید پاسخ های دکتر ناصر سیم فروش، مدیر گروه اورولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در پاسخ به سوالات مخاطبان است:

سوال: علائم سرطان پروستات و راه‌های پیشگیری از آن چیست؟

سیم‌فروش: 20 سال پیش سالانه 5 تا 6 عمل سرطان پروستات در کشور داشتیم اما در حال حاضر هفته‌ای 3 تا 4 مورد عمل سرطان پروستات انجام می‌گیرد. علت این موضوع در تشخیص زودرس است و بهترین راهکار تشخیص آن انجام آزمایش خون مربوطه است که PSA نام دارد و این آزمایش انقلابی در تشخیص زودهنگام پروستات بود. افرادی که سابقه سرطان پروستات در خویشاوندان نزدیک خود دارند حتماً باید PSA آنها از 40 سالگی به بالا اندازه‌گیری شود. سرطان پروستات مانند سرطان‌های دیگر یک طیف به شمار می‌رود و برخی بی‌خطر و جان افراد را نمی‌گیرند و برخی از آنها مخاطرات زیادی برای بیمار به همراه دارند ولی به طور کلی 80 درصد موارد سرطان پروستات خطرناک نیست و تنها در مواردی که سرطان پیشرفت کرده و استخوان‌ها را درگیر می‌کند جان فرد را مورد تهدید قرار داد و به شدت خطرآفرین است.

معمولاً سرطان پروستات هیچ علامتی ندارد فقط با اندازه‌گیری PSA شناسایی می‌شود و زمانی که جوان‌ها این فاکتور خون‌شان بیشتر باشد باید آن را جدی بگیرند و نمونه‌برداری نخستین از پروستات صورت گیرد. ولی به طور کلی سرطان پروستات دو نوع کم‌خطر تقسیم‌بندی شده و اقدامات درمانی بر همین اساس صورت می‌گیرد.

سوال: آمار پیوند کلیه در ایران چگونه است و جایگاه کشور ما در درمان این مشکل به چه صورت است؟

سیم‌فروش: یکی از پرخرج‌ترین و سخت‌ترین بیماری‌هایی که با آن مواجه هستیم نارسایی کلیه است و علتی که بنده نیز رشته ارولوژی را انتخاب کردم موضوع پیوند و نارسایی کلیه بوده است. کشور ما یکی از پیشرفته‌ترین‌ها در زمینه درمان نارسایی کلیه است که این بیماری مرموز بوده و معمولاً تدریجی ایجاد می‌شود و در قدیم شایع‌ترین علت آن عفونت‌های همچون گلودرد چرکین یا ویروسی بود که سبب نارسایی کلیه می‌شد. ولی الان بیماری قند یا دیابت شایع‌ترین علت نارسایی کلیه است.

علائم نارسایی کلیه اصولاً غیر مستقیم بوده و فرد به دلیل مشکلاتی همچون فشار خون، خستگی مفرط، خون دماغ، دردهای استخوانی، تنگی نفس، ورم به پزشک مراجعه کرده و پس از انجام آزمایش مشخص می‌شود فرد نارسایی کلیه دارد. از زمانی که نارسایی پیشرفت کند بیمار نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه دارد. البته باید توجه داشت که دیالیز درمان محسوب نمی‌شود و در واقع روشی برای نگهداری فرد و زنده ماندن آن به شمار می‌رود. قیمت کلیه در کشور ما بسیار پیشرفت کرده و امروزه به خوبی از افراد غیرخویشاوند نیز می‌توان عمل پیوند را انجام داد.

در موضوع فروش کلیه تمام علما صریحاً اعلام کرده‌اند که اگر فروش کلیه منجر به نجات یک انسان شود بلامانع است. چرا که جان یک انسان از دست نمی‌رود. همچنین باید توجه داشت که در زمانی که اهدای کلیه صورت می‌گیرد فرد اهداکننده از لحاظ جسمانی متضرر نمی‌شود و متوسط عمر افراد دهنده کلیه براساس بررسی‌ها مشخص شده که بیشتر از افراد عادی است. و علت آن این بوده که همیشه دهنده‌های کلیه از میان افراد خیلی سالم انتخاب می‌شود و این افراد عاری از فشار خون، دیابت و… هستند لذا این افراد متوسط عمرشان بیشتر است. مرگ‌ومیر ناشی از پیوند کلیه یک در هزار است و این آمار در ایران به حدود 1 تا 5 هزار هم می‌رسد و بسیار اندک است.

در حال حاضر بیش از 50 درصد اهدای کننده‌های کلیه از افراد دچار مرگ مغزی است. در کشور آمریکا سالی 4 هزار نفر زیر دیالیز جان خود را از دست می‌دهند قبل از اینکه به مرحله پیوند کلیه برسند و 120 هزار نفر در لیست پیوند کلیه قرار دارند. پس تعداد زیادی از افراد آمریکایی برای درمان به کشورهایی همچون فیلیپین و چین مراجعه می‌کنند تا کلیه‌ها خود را برای پیوند پیدا کنند.

کشورهایی که افراد آن بخواهند پیوند کلیه در ایران انجام دهند و امکانات لازم را در کشور خودشان نداشته باشند باید دهنده خود را به همراه بیاورند و تنها با اجازه وزیر بهداشت این اقدام صورت می‌گیرد و ایرانی اجازه‌ای برای پیوند کلیه به فرد غیر ایرانی ندارد. همچنین در کشور ما سالی 2 هزار پیوند کلیه صورت می‌گیرد و عمل پیوند کلیه نیز در ایران از کودک 3 ساله تا فرد 70 ساله انجام می‌گیرد و موفقیت‌های زیادی در این زمینه حاصل شده است.

اصلاح سبک زندگی، تشخیص زودرس بیماری‌های کلیه روش‌هایی است که می‌توان نارسایی کلیه را در کشور کاهش داد و شاهد این مسئله نباشیم افراد زیادی هر ساله جان خود را بر اثر این موضوع از دست دهند.

سوال: عفونت اداری چقدر در کودکان شایع است و علت آن چیست؟

سیم‌فروش:‌ یکی از شایع‌ترین مشکلات مادرزادی بیماری‌های کلیوی است و در کودکان به ویژه دختربچه‌ها برگشت ادرار شایع‌تر است که می‌تواند سبب آسیب کلیه‌ها شود. در پسران نیز دریچه مادرزادی است که کلیه‌ها را از بین می‌برد و در دختران و پسران تنگی لگنچه کلیه است که تشخص همه این موارد امروزه بسیار راحت شده و حتی زمانی که نوزاد در شکم مادر است نیز تشخیص صورت می‌گیرد و زمانی که نوزاد متولد می‌شود بلافاصله درمان آن با مینی لاپاراسکوپی صورت می‌گیرد.

امروزه برگشت ادرار نباید سبب نارسایی کلیه شود ولی در قدیم 15 درصد کسانی که کارشان به دیالیز می کشید افرادی بودند که به دلیل برگشت ادرار نارسایی کلیه می‌گرفتند و پزشکان اطفال ما امروزه بسیار آگاه هستند و اطلاع دارند که چگونه درمان را انجام دهند مهمترین چیز در برگشت ادرار این است که ادرار عفونی نشود و زمانی که درمان برگشت ادرار صورت می‌گیرد والدین و پزشک باید به شدت حساس باشند که ادرار عفونی نشود. تب ناشی از عفونت ادراری بسیار حائز اهمیت است و نشان می‌دهد که کلیه‌ها در معرض تهدید قرار دارد. پس توجه به این موضوع یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از نارسایی کلیه در کودکان است.

برگشت ادراری در بسیاری از کودکان تا 7 سال خود به خود رفع می‌شود ولی باید حتما تحت نظر باشند و ادرارشان عفونی نشود و لی در سنین بالاتر نیاز به جراحی است.

بعد از 7 تا 8 سال برگشت ادرار بهتر می‌شود و این مسئله با یک سونوگرافی ساده قابل تشخیص است. کودکانی که تب می‌کنند باید بسیار والدین آنها حساس باشند و حتماً در اسرع وقت کودک خود را نزد پزشک ببرند.

سوال: بهترین سن ختنه چه زمانی است؟

سیم فروش:بهترین سن ختنه، نوزادی است و ثابت شده با مطالعه کارآزمایی بالینی دقیق که عفونت ادراری در کودکانی که در نوزادی ختنه شده‌اند 20 برابر کمتر از سایر کودکان است و در ماه‌های اول زندگی کلیه‌ها بیشترین حساسیت را نسبت به عفونت دارند، لذا نوزادان را باید حتماً در همان دوران ختنه کرد آن هم با رینگ و بر اساس برخی از بررسی‌ها مشخص شده کودکانی که در نوزادی ختنه می‌شوند تا یک سال و نیم بعد از آن خیلی کم احتمال دارد به عفونت ادراری مبتلا شوند.

ختنه دیررس باید حتماً در اتاق عمل و انجام بیهوشی صورت گیرد و در واقع یک جراحی بزرگ برای کودک به شمار می‌رود، لذا ختنه فقط باید در نوزادی و هم‌زمان با افتادن ناف نوزاد باشد. همچنین با چرب کردن محل ختنه با وازلین و عوض کردن سریع کهنه نوزادی یا باز گذاشتن آن همچنین مصرف زیادتر شیر مادر باعث می‌شود نوزاد وضعیت بهتری داشته باشد. در دنیا یک نوع سرطان پیشگیری صد درصد دارد و آن هم از طریق ختنه نوزادی انجام می‌گیرد.

در یهودی‌ها سرطان ناحیه تناسلی مردان اصلاً وجود ندارد، در مسلمانان نیز بسیار نادر است، چون در این دو مورد ختنه انجام می‌گیرد ولی در مسیحی‌ها و هندوها سرطان ناحیه تناسلی مردان بسیار زیاد است و سومین سرطان شایع دستگاه تناسلی در مردان است بنابراین انجام ختنه در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها حائز اهمیت است.