دکتر ایرج حریرچی در نشستی خبری در خصوص آمار مصرف سیگار و سایر مواد دخانی در ایران و جهان گفت: سالانه هفت میلیون نفر در دنیا به دلیل مصرف دخانیات جان می‌بازند؛ یعنی هر شش ثانیه یک نفر. نیمی از مصرف کنندگان آن نیز به دلیل عوارض مستقیم و غیرمستقیم دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. در ایران نیز سالیانه ۵۰ هزار مورد مرگ ناشی از مصرف دخانیات ثبت می‌شود. همچنین ۵۰۰ هزار مورد بستری در سال به دلیل عوارض ناشی از دخانیات است.
وی افزود: مرگ ناشی از تصادفات، ایدز، سلاح‌های سرد و گرم، مخدر و الکل کمتر از مرگ ناشی از سیگار و سایر دخانیات است. مصرف دخانیات خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را تا ۲.۴ و ریوی را تا ۲۳ برابر در مردان افزایش می‌دهد.
تولد نوزادان کم وزن از مادران سیگاری
سخنگوی وزارت بهداشت با بیان اینکه ۹۰ درصد موارد ابتلا به سرطان ریه ناشی از مصرف سیگار است، ادامه داد: وزن کودکان متولد شده از مادران سیگاری ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم کمتر از وزن نرمال نوزادان است. همچنین هر وعده مصرف قلیان معادل مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ نخ سیگار است. حضور در کنار کسی که قلیان می‌کشد مانند مصرف شش تا هشت نخ سیگار است. در کشور ما از ۷۹ میلیون نفر، هشت میلیون نفر به نوعی مصرف کننده مواد دخانی محسوب می‌شوند؛ یعنی ۱۴.۱۳ درصد از مردم مصرف کننده سیگار، قلیان، پیپ و سایر مواد دخانی هستند.
روند رو به رشد مصرف مواد دخانی در زنان
وی شیوع مصرف دخانیات را در مردان ۲۵.۱۶ و در زنان ۴ درصد اعلام و تاکید کرد: مصرف دخانیات در زنان رو به افزایش است. در پنج سال گذشته آمار مصرف دخانیات در ایران از ۱۴.۹ به ۱۴.۱۳ رسیده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که مصرف روزانه سیگار در شش سال گذشته از ۱۰.۹ به ۱۰.۱ کاهش پیدا کرده است، اما مصرف قلیان در حال افزایش است.
حریرچی ادامه داد: مصرف دخانیات در روستاها ۱۵.۴۴ درصد و در شهرها ۱۷.۶۲ درصد گزارش شده است که نشان دهنده مصرف بالای دخانیات در روستاها است. ایران متعهد شده است که تا سال ۱۴۰۴ به دلیل آمار بالای بیماری‌های قلب و عروق، ۳۰ درصد مصرف دخانیات را کاهش دهد، اما باید توجه کرد که مصرف سیگار در نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله افزایش کمی داشته که عمده آن در دختران نوجوان بوده است.
افزایش دختران و کاهش پسران سیگاری
وی با بیان اینکه آمار مصرف سیگار در دختران نوجوان از کمتر از یک درصد به ۲.۱ درصد رسیده است، تصریح کرد: این آمار در پسران از ۵.۱ به ۴.۸ کاهش پیدا کرده است. با توجه به اینکه سیگار و قلیان در حوزه ورود به مصرف مواد مخدر و رفتارهای پرخطر جنسی است، خانواده‌ها باید هوشیار باشند و بدانند که مصرف قلیان در کنار نوجوان‌ها چه ضربه‌ای می‌تواند به آنها وارد کند. در حال حاضر ۶.۶ دختران ۱۳ تا ۱۵ ساله سابقه مصرف قلیان دارند که این رقم در پسران ۱۱.۱ درصد اعلام شده است. برآورد شده است که سالانه بین ۴۰ تا ۵۰ میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود که به دنبال آن سالیانه ۱۰ هزار میلیارد تومان از ثروت ملی نیز دود می‌شود. همچنین حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان در سال صرف هزینه بهداشتی و سال‌های از دست رفته عمر افراد سیگاری می‌شود.
قیمت سیگار در ایران ارزان‌تر از ۱۸۱ کشور دنیا
سخنگوی وزارت بهداشت با بیان اینکه هر ۱۰ درصد افزایش مالیات بر دخانیات، پنج درصد از آمار مصرف سیگار کاهش می‌دهد، افزود: قیمت سیگار در ایران ۲۰ درصد کشورهای تولید کننده اصلی است. یعنی کشورهای آمریکا و انگلیس این کار را در کشور خود پنج برابر گران‌تر از ایران می‌فروشند. در ایران قیمت سیگار از ۱۸۱ کشور دنیا ارزان‌تر است. مالیات بر سیگار در کشورهای مختلف ۷۰ درصد قیمت را در بر می‌گیرد. اگر بخواهیم قیمت دخانیات را کنترل کنیم باید قیمت فروش در سوپرمارکت‌ها را بالا بریم.
برخورد با واحدهای متخلف عرضه کننده دخانیات
حریرچی با اشاره به همکاری مناسب برخی استان‌ها در زمینه برخورد با واحدهای متخلف عرضه کننده دخانیات، ادامه داد: در برخی از استان‌ها همکاری کم است و مالیات و جرایم بازدارنده نیستند. در تهران واحدهایی وجود دارند که پنج تا هفت بار پلمب شده‌اند، اما با پرداخت رقم جریمه یک تا دو میلیون تومان مجددا فعالیت خود را شروع کرده‌اند. فروش سیگار به صورت نخی نیز ممنوع است، اما جریمه آن ۲۲ تا ۸۶ هزار تومن است.
مالیات ۶۰۰ میلیارد تومانی در ازای فروش ۱۰ هزار میلیاردی سیگار
حریرچی با بیان اینکه تمام مالیات دریافتی از فروش ۱۰ هزار میلیارد تومان سیگار در ایران ۶۰۰ میلیارد تومان بوده است، افزود: مالیات بر سیگار باید به طور مستقل وضع شود تا بازدارنده باشد. برخی می‌گویند که افزایش مالیات باعث افزایش قاچاق می‌شود اما قاچاق را هم می‌توان کنترل کرد. برخی نیز می‌گویند افزایش مالیات بر دخانیات به افراد فقیر فشار وارد می‌کند، اما وقتی قیمت سیگار بالا رود اول فقرا و نوجوانان مصرف سیگار را کاهش می‌دهند.
وی تاکید کرد: هزینه مصرف سیگار را دولت می‌پردازد؛ به همین دلیل باید کاری کنیم که افراد سیگاری هزینه مصرف سیگار را خودشان بپردازند. با توجه به برخی از لابی‌ها بعضی از قوانین مربوط به دخانیات ضعیف وضع شده است. جریمه‌های مربوط به واحدهای متخلف مربوط به سال ۹۲ است. در استان‌هایی که در زمینه کاهش مصرف دخانیات موفق عمل کرده‌اند، قوه قضاییه و سایر نهادها همکاری کرده و حداکثر جریمه را اعمال کرده‌اند.
طرح وزارت بهداشت برای افزایش مالیات بر دخانیات
حریرچی درباره چگونگی تصویب مالیات بر دخانیات در برنامه ششم توسعه نیز توضیح داد و گفت: در خصوص میزان مالیات بر دخانیات مورد نظر ما پیشنهادات مختلفی مطرح شد، اما در صحن علنی مجلس پیشنهاد مطرح شده تغییر یافت و مالیات بر دخانیات از در کارخانه مطرح شد. این در حالیست که قیمت خرده فروشی با قیمت در کارخانه دخانیات اختلاف زیادی دارد. در حال حاضر این قانون اجرا می‌شود، اما ما پیشنهاد کرده‌ایم که نمایندگان طرح دیگری ارائه کنند که افزایش مالیات بر دخانیات سالیانه مد نظر قرار گیرد. همچنین جریمه کسانی که غیرقانونی سیگار می‌فروشند نیز افزایش یابد.
قلیان‌های آلوده
حریرچی با اشاره به ابلاغیه وزارتخانه‌های بهداشت و صنعت، معدن تجارت در زمینه ممنوعیت واردات تنباکو از کشورهای دیگر و مخالفت صنف مربوطه با این ابلاغیه، اظهار کرد: ما این موضوع را پیگیری می‌کنیم، اما امیدواریم دستورالعمل ما اجرایی شود. همچنین باید بدانیم که مصرف خانوادگی قلیان در حال رواج است و این درحالیست که مواد آلوده‌ای در تنباکوی قلیان‌ها استفاده می‌شود.
ادامه روند ارایه خدمات در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی
سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره اعتراض پزشکان رادیولوژیست و خون و آنکولوژی به وزارت بهداشت درباره تعرفه‌های این صنف و احتمال انجام نشدن برخی خدمات از طرف آنها، اظهار کرد: در حال حاضر در تمام بیمارستان‌های کشور اعم از دولتی و خصوصی خدمات طبق روال انجام می‌شود. همانطور که دکتر فاضل رئیس سازمان نظام پزشکی نیز اشاره کردند قرار است در مورد تعرفه‌ها با ترجمه کتاب کالیفرنیا اقداماتی انجام شود. ما از ابتدا معتقد بودیم که کتاب تعرفه‌ها می‌تواند به صورت کامل اجرا شود اما بیمه‌ها در تامین هزینه‌ها مشکل داشتند.
وی افزود: وزارت بهداشت در مسیر تعیین تعرفه‌ها تنها یکی از اعضای شورای عالی بیمه است، طبق قانون تسهیل تعرفه‌ها مسیری قانونی دارد و اگر قرار باشد تغییری نیز اتفاق افتد طبق همین مراحل می‌تواند اعمال شود، اما تا زمانی که این قانون وجود دارد هیچ وزارتخانه و حتی شورای عالی بیمه نیز به تنهایی نمی‌تواند آن را تغییر دهد. برای اجرای هر تغییری نیز استقبال می‌کنیم که سازمان نظام پزشکی این اجماع را در جامعه پزشکی و سایر ارائه کنندگان خدمت ایجاد کند.
وی ادامه داد: در مورد تعرفه‌ها دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد، زمانی که کتاب تعرفه‌ها به ایران آمد بومی سازی شد و این کار بیش از ۲۰ سال است که سابقه دارد. اما بعضی کارشناسان معتقدند که نباید این کتاب تغییر کند. به همین دلیل باید موضوع را با گروه‌های مختلف در میان گذاشت.
چگونگی ساماندهی طب ایرانی
حریرچی در ادامه این نشست در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی همکاری حوزه علمیه با وزارت بهداشت در زمینه ساماندهی طب ایرانی توضیح داد و گفت: ما از همه گروه‌ها برای اجرای صحیح بند ۱۲ سیاست‌های کلی سلامت که درباره طب ایرانی است، کمک می‌خواهیم. بعضی از افراد در این حوزه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند که نه به سلامت مردم کمک می‌کنند و نه به اهدافی که مد نظر خودشان قرار دارد می‌رسند. بعضی از آنها با اطمینان از درمان بیماری صحبت می‌کنند و بیماران را از درمان اصلی محروم می‌کنند. به همین دلیل شکایت‌های متعددی در زمینه تشدید بیماری یا فوت وجود دارد.
کمبود شدید پزشک عمومی و متخصص در کشور
حریرچی در پاسخ به پرسشی مبنی بر بی‌توجهی پزشکان به حوزه بهداشت و پیشگیری بیان کرد: در حال حاضر ما از نظر پزشک عمومی و متخصص با کمبود شدیدی روبرو هستیم. در بعضی تخصص‌ها نیز تا ۶۵ درصد کمبود داریم. اما امروز اعزام بیمار به خارج از کشور بسیار کاهش یافته و به کمتر از انگشتان یک دست رسیده است و کار پیشگیری در دنیا توسط دو گروه انجام می‌شود؛ گروه اول کسانی هستند که برای این کار آموزش دیدند و به صورت ارزان‌تر این اقدامات را انجام می‌دهند و گروه دیگر نیز پزشکان متخصص و فوق تخصص هستند که این خدمات را گران‌تر ارائه می‌کنند. به همین دلیل از آنها انتظار نمی‌رود که در زمینه پیشگیری فعالیت کنند. در مجموع در حال رفع کردن نیازهای پزشکی در جامعه هستیم.
ارجاع نامه متخصصان بیهوشی به معاون اول رییس جمهور
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه صحبت‌هایش از ارجاع نامه پزشکان بیهوشی به معاون اول رئیس جمهور خبر داد و گفت: آنچه مربوط به وزارت بهداشت بوده انجام شده و حتما مراحل بعدی نیز انجام می‌شود.
حریرچی همچنین درباره ورود بیماری‌های جدید به لیست بیماری‌های خاص توضیحاتی ارائه کرد و گفت: باید توجه کرد که گاهی درمان بیماران، عمر با کیفیت نمی‌دهد. در بهداشت و درمان نیز هر نوع هزینه‌ای که انجام شود به این معناست که در جای دیگری هزینه دیگری پرداخت نمی‌شود. در مورد بعضی از بیماری‌ها به طور خاص حمایت‌های بیشتری اعمال شده و سعی کرده‌ایم در دوره اخیر سوبسید دولتی آنها را به بیمه‌ها منتقل کنیم. اضافه شدن بیماری جدید به لیست بیماری‌های خاص نیز با توجه به ملاحضات درمانی و منابع موجود بیمه‌ها انجام می‌شود. وزارت بهداشت نیز در این زمینه اولویت‌هایی دارد.
مراکز واجد پروانه فعالیت طب سنتی تحت نظارت قرار دارند
وی در خصوص نحوه نظارت وزارت بهداشت بر مراکز ارائه دهنده خدمات طب سنتی نیز گفت: مراکزی که پروانه فعالیت دارند، تحت نظارت دقیق قرار گرفتند، اما مراکزی که با تابلو یا بدون آن ادعای طب سنتی دارند، تلاش کرده‌ایم که از سوی نیروهای انتظامی با آنها برخورد شود، اما با توجه به آنکه قدرت نظارت ما محدود است، نمی‌توانیم ادعا کنیم بر تمام این مراکز نظارت می‌کنیم.
حفظ دستاوردهای طرح تحول، اولویت اصلی وزارت بهداشت
سخنگوی وزارت بهداشت درباره برنامه وزارت بهداشت در چهار سال آینده نیز اظهار کرد: با توجه به محدودیت منابع موجود، اولویت اصلی ما حفظ و نهادینه سازی دستاوردهای فعلی طرح تحول است که در بند «۱» برنامه تقدیمی وزیر بهداشت به مجلس و بند «۱» اولویت‌های تخصصی وزارت بهداشت که از طرف رئیس جمهور ابلاغ شد، به ادامه طرح با استفاده از منابع قابل پیش بینی و پایدار اشاره شده است. اولویت بعدی ما ارتقای ارائه خدمات است. از نظر کمی دستاوردهای طرح تحول گسترش می‌یابد.
وی همچنین درباره اقدامات انجام شده درباره مراقبت‌های پرستاری در منزل گفت: در حال حاضر حدود ۱۰۰۰ مرکز مجوز اولیه برای مراقبت از منزل را دریافت کرده و فعال هستند. در برخی موارد درمان در مراحل انتهایی بیماری کمکی به ادامه بقای بیمار نمی‌کند و رنج او را افزایش می‌دهد، اما گروه پزشکی به دلیل ملاحظات قانونی مجبور به ارائه برخی خدمات هستند. همچنین یکی از علل شایع فوت در تمام دنیا در بیمارانی که مراحل آخر زندگی را می‌گذرانند، عفونت بیمارستانی است. به همین دلیل این مراکز می‌توانند به بیماران و خانواده‌های آنان کمک بزرگی کنند.
ابلاغ دستورالعمل‌های بهداشتی به هیات‌های عزاداری
سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به ابلاغ دستورالعمل‌های بهداشتی به هیات‌های عزاداری از طرف وزارت بهداشت بیان کرد: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که مسائل بهداشتی در هیات‌های عزاداری در بیشتر موارد رعایت می‌شود، اما نمی‌توان ادعا کرد که در سطح ایده‌آل قرار دارد. این هیات‌ها خودجوش هستند و محدودیت مالی دارند. به همین دلیل امیدواریم که خودشان اصول بهداشتی را رعایت کنند.
حریرچی در پاسخ به پرسشی درباره برنامه وزارت بهداشت برای افزایش تخت‌های بیمارستانی گفت: طبق سند درمان ۱۴۰۴ میزان تخت موجود لازم و در دست ساخت مشخص شده است. این سند علاوه بر توزیع جمعیت، نحوه ارجاع و … به درآمد اقتصادی کشور و پولی که به حوزه بهداشت و درمان باید اختصاص یابد نیز توجه کرده است.
وی به برخی انتقادها به اقدامات وزارت بهداشت در حوزه بهداشت نیز پاسخ داد و گفت: ما اصرار داریم که در موارد مربوط به حوزه بهداشت تخصیص بودجه‌ها را تا ۱۰۰ درصد و در مواردی بیش از آن داشته باشیم. حتی علاوه بر بودجه‌های خود می‌خواهیم از درآمدهای حوزه سلامت درصد بیشتری را به این حوزه اختصاص دهیم، اما باید توجه کرد که وقتی در زمینه بهداشت ایجابی عمل کنیم باید از بودجه حوزه‌های دیگر سلب کنیم.
جمعیت ۷میلیون نفری سالمندان ایرانی
سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به هفته سالمند و افزایش روند سالخوردگی در بیشتر کشورهای دنیا اظهار کرد: پیری جمعیت در بیشتر کشورها روندی غیرقابل اجتناب و برگشت ناپذیر است. در حال حاضر از جمعیت ۷۹ میلیون نفری ایران هفت میلیون نفر معادل ۹.۲ درصد از جمعیت سالمند هستند. این رقم تا هشت سال دیگر به ۱۰ درصد و تا سال ۲۰۵۰ به ۳۰ درصد می‌رسد.
وی افزود: شعار امسال روز جهانی سالمند “با مشارکت سالمندان” است. ما باید برای فعالیت، تفریحات و اشتغال این گروه برنامه‌ریزی‌های مناسبی داشته باشیم و طول عمر زندگی سالم آنها را افزایش دهیم. بند هفت سیاست‌های جمعیتی ابلاغی مقام معظم رهبری و بند ۱۵ سیاست‌های کلی خانواده نیز به این موضوع اشاره دارد. افزایش تعداد خالص سالمندان یکی از مواردی است که باید به آن توجه و برای آن برنامه ریزی کرد.