بازار داغ لاغری و داروهای آن وقتی با بازار داغ داروهای ضدافسردگی گره بخورد احتمالا بسیاری از خانم‌ها که از هر دوی اینها رنج می‌برند را خوشحال خواهد کرد. این سال‌ها استقبال از داروهای ضدافسردگی آن‌قدر زیاد شد که دیگر نمی‌شود آن را با بیماری افسردگی مرتبط دانست. دیگر فقط خانم‌هایی که از افسردگی و چاقی همزمان رنج می‌برند خوشحال نبودند و خانم‌های زیادی برای صرفا کاهش وزن خود را به قرص‌های ضدافسردگی می‌بستند. اوایل راه افتادن موج لاغری با داروهای ضدافسردگی، چندان صحبتی راجع به عوارض آن نمی‌شد اما کم‌کم همه متوجه شدند لاغری با داروهایی که اساسا برای لاغری ساخته نشده بودند، سراب بود؛ چراکه چندماه بعد دوباره همان آش بود و همان کاسه. عوارض استفاده از داروهای ضدافسردگی برای کاهش وزن، بحثی است که حتما باید راجع به آن صحبت شود. آیا داروهای ضدافسردگی خصوصا فلوکستین باعث لاغری می‌شود؟ آیا استفاده از این داروها عوارض جانبی دارد؟ این مطلب را بخوانید تا پاسخ تمام سوالات خود را بیابید. دکتر فاطمه رنجبر، روانپزشک در نوشتن این مطلب به ما کمک کرد.
داروهایی برای افسردگی یا لاغری!
داروهای ضدافسردگی زیادی ازجمله فلوکستین (پروزاک)، سیتالوپرام، سرترالین و… هستند که اصولا برای درمان افسردگی و برای کسانی تجویز می‌شوند که با شکایت بی‌انرژی و بی‌انگیزگی به روانپزشک مراجعه می‌کنند. برخی از این داروها مثل فلوکستین طرفداران بیشتری دارند و تبلیغات برای این دارو هم بی‌تاثیر نبود. زمانی رسید که تبلیغات عنوان می‌کردند اگر می‌خواهید شاد باشید، از این دارو استفاده کنید. همین قضیه باعث شد بسیاری از پزشکان نگران مصرف بی‌رویه و خودسرانه این دارو بوده و بارها نسبت به مصرف آن هشدار بدهند. اما آن سوی داشتن انرژی و انگیزه و احساس امید، لاغری و کاهش وزن بود. کمی بعد، افرادی با تبلیغ این داروهای ضدافسردگی، از آنها برای کاهش وزن استفاده می‌کردند و آن را به دیگران هم پیشنهاد می‌دادند. حالا کار به جایی رسیده که شاید خیلی از غیرمتخصصان لاغری و کاهش وزن هم این داروها، خصوصا فلوکستین را برای کاهش وزن تجویز کنند.
برای چه کسانی تجویز می‌شود؟
فلوکستین غیر از کاربرد اصلی یعنی درمان افسردگی و اضطراب، در درمان برخی دیگر از اختلالات ازجمله سندروم پیش از قاعدگی، درمان مشکلات زناشویی، برخی اختلالات خوردن (پراشتهایی عصبی)، حملات ترس (حملات غیرقابل پیش‌بینی و ناگهانی ترس و نگرانی شدید)، اختلالات خواب و برخی دیگر از اختلالات نیز کاربرد داشته و براساس بررسی و نظر پزشک تجویز می‌شود. فلوکستین به شکل کپسول‌های 10 و 20 میلی‌گرم در بازار رایج است و برای درمان بیماری‌های افسردگی، اضطراب و وسواس جبری تجویز می‌شود. اما آنجا که این دارو را برای درمان پراشتهایی فرد تجویز می‌کنند، در حقیقت مشکل بیمار، پراشتهایی عصبی که یک نوع بیماری روانی است تشخیص داده می‌شود، نه چاقی. بنابراین اینکه فکر کنید پزشک برای هرکس که اشتهای زیاد دارد فلوکستین تجویز می‌کند غلط است.
مصرف خودسرانه
هر دارویی در کنار فوایدی که برای درمان دارد، ممکن است سبب بروز برخی علائم ناراحت‌کننده که به‌عنوان عوارض جانبی شناخته می‌شود نیز بشود؛ اگرچه فلوکستین از جمله داروهای کم‌خطری است که نسبت به فواید درمانی که دارد و البته نسبت به دیگر داروهای مشابه، عوارض جانبی کمتری دارد. در حقیقت عوارض جانبی زیادی در بروشور دارو نوشته شده که اگر مصرف طبق نظر و بررسی‌های پزشک باشد، بسیاری از عوارض ذکر شده نادر بوده و در کمتر فردی دیده می‌شود. درخصوص عوارض جانبی فلوکستین باید گفت که این عوارض می‌تواند در بخش‌های مختلف بدن بروز کند. ازجمله اعصاب مرکزی: سردرد، عصبانیت، بی‌خوابی، خواب‌آلودگی، اضطراب، لرزش، سرگیجه، خستگی و آشفتگی. تب لرزش؛ پوست: تعریق، بثورات پوستی، خارش، راش؛ دستگاه گوارش: تهوع، اسهال، خشکی دهان، بی‌اشتهایی، سوءهاضمه، یبوست، درد شکم، استفراغ، نفخ؛ ادراری‌ـ‌تناسلی: اختلال عملکرد جنسی؛ عضلانی‌ـ‌اسکلتی: درد عضله و سایر عوارض مثل بی‌قراری، کاهش وزن، اختلالات جنسی، عدم تعادل، افزایش افکار و میل به خودکشی و…
اگر بی‌هوا فلوکستین بخورید
درخصوص داروی فلوکستین، باید گفت عوارض گوارشی مثل دل‌درد، سوءهاضمه، اسهال، یبوست، تهوع، استفراغ و… بیشتر از سایر عوارض ممکن است، دیده شود. گاهی عوارضی مثل راش پوستی، بی‌قراری و… هم دیده می‌شود که اگر درمان طبق نظر پزشک و با دوز کم شروع شود، این عوارض به حداقل رسیده و حتی در صورت بروز، پزشک می‌تواند آن را مدیریت کرده و از بین ببرد. گاهی هم ممکن است مثلا عارضه بی‌قراری به شکل لرزش دست، تعریق، خواب آلودگی یا برعکس بی‌خوابی، تپش قلب و… بروز پیدا کند که در حقیقت همان بی‌قراری محسوب می‌شود؛ نه عارضه‌های متعدد دیگر. درواقع بسیاری از عوارض جانبی که ذکر می‌شود جزئی از زیرمجموعه عارضه دیگری هستند. این است که برای هر دارو می‌توان لیست زیادی از عوارض جانبی را برشمرد که البته بسیار نادر اتفاق می‌افتند. مهم این است که بیمار با مشورت پزشک این دارو را مصرف کند که اگر عارضه‌ای رخ داد، پزشک بتواند آن را کنترل کند.
خودکشی یا لاغری؟
حقیقت این است که مصرف داروی فلوکستین (خصوصا در مواردی که فرد آن را خودسرانه مصرف می‌کند) ممکن است در آغاز روند بهبود، افکار و میل به خودکشی ایجاد کند. به‌همین دلیل از طرف سازمان غذا و داروی آمریکا در بروشور داخل دارو این موضوع را به‌صورت هشدار مطرح کرده‌اند، پزشک هم هنگام تجویز، این هشدار را به خانواده‌ها می‌دهد. البته این موضوع در‌مورد افزایش افکار مربوط به خودکشی است نه اقدام به آن؛ به این صورت که فرد ممکن است به خودکشی فکر کند اما هرگز فکر خود را عملی نکند. زمانی که فرد تحت‌نظر پزشک این دارو را مصرف می‌کند قطعا این عارضه جانبی تحت کنترل است و پزشک با درنظر گرفتن این موارد اقدام به تجویز می‌کند اما کسی که برای لاغری از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کند دیگر خودش مسئول عوارض بعدی خواهد بود.
همه دردسرهای فلوکستین
اساسا برخی داروهای اعصاب و روان مثل فلوکستین (پروزاک)، سیتالوپرام و سرترالین ممکن است باعث کاهش اشتهای فرد شوند. اما این کاهش وزن به‌عنوان یک عارضه جانبی مطرح می‌شود. اینکه کسی بخواهد از یک عارضه جانبی برای لاغری خودش استفاده کند منطقی نیست. وقتی از عوارض یک دارو صحبت می‌شود ممکن است فقط در یک نفر رخ دهد و قرار نیست در همه کسانی که از دارو استفاده می‌کنند، دیده شود. یکی از علائم افسردگی بی‌اشتهایی است که اتفاقا برخی افراد پس از مصرف فلوکستین و بهبود افسردگی، اشتها پیدا کرده و ممکن است حتی وزن اضافه کنند. این است که کاهش وزن بر اثر فلوکستین صددرصد نیست. به‌علاوه در همان افرادی هم که بر اثر مصرف فلوکستین وزن کم کرده‌اند، این کاهش وزن محدود بوده و به این صورت نیست که چندماه فلوکستین مصرف کنند و هر ماه مقداری وزن کم کنند. بعد از چند ماه کاهش وزن متوقف می‌شود زیرا بدن به دارو عادت می‌کند. معمولا عوارض دارویی در شروع مصرف رخ می‌دهد، کاهش وزن بر اثر مصرف فلوکستین هم همین‌طور است. اگر کسی افسرده نباشد و فلوکستین را فقط به‌عنوان داروی کاهنده وزن مصرف کند اتفاقا ممکن است عوارض جانبی زیاد و ناراحت‌کننده‌یی به همراه داشته باشد؛ چراکه این دارو اصولا به‌عنوان داروی کاهش وزن درنظر گرفته نمی‌شود.
منبع: سیب سبز