بارها ما در چرخه بی‌انتهای کاهش وزن و افزایش دوباره وزن قرار گرفته‌ایم. هزاران رژیم غذایی وجود دارد که البته بیشتر افراد نمی‌دانند، کدام‌یک مناسب‌شان است.
اما پاسخ این سوال ممکن است در “دی ان ای” آنها نهفته باشد.
رژیم غذایی بر اساس ژنتیک و دی ان ای، از تحقیقاتی که دانشمندان انجام داده‌اند، نشات گرفته است.
بنابر تحقیقات مشخص شده است که ژن‌ها در چاقی، احساس سیری و سلامت عمومی نقش موثری دارند. به طور مثال ژن‌های زیر هریک نقش‌هایی به عهده دارند:
ژن MTHFR (در تامین فولات، ویتامین B و سوخت و ساز بدن موثر است)، ژن FTO (ترکیبات چربی و وزن بدن را کنترل می‌کند)، ژن TCF7L2 (مسئول تنظیم قند خون است)، APOEε4 (مسئول کلسترول است) و FADS1 (سوخت و ساز اسیدهای چرب را کنترل می‌کند).
اما ژن‌های سازنده “دی ان ای” که ژنوم هستند، تغییر نمی کنند و این “اپی ژنوم”ها هستند که تغییرپذیرند.
اپی ژنوم به ژنوم می‌گوید که چه کار کند و چه زمانی و کجا آن را انجام دهد. اپی ژنوم به “دی ان ای” چسبیده و با فعال و غیرفعال کردن ژن‌ها، دستورات خود را عملی کرده و در عین حال میزان تولید پروتئین در سلول‌‌های خاصی را کنترل می‌کند. بدین ترتیب بدون اینکه در “دی ان ای” تغییری به وجود آید، سلول‌‌ها به پیروی از دستورات “دی ان ای” که توسط ژنوم‌‌ها دیکته شده‌اند، می‌پردازند.
از آنجایی که این دستورات از سلولی به سلول دیگر منتقل می‌شوند، بنابراین می‌توانند، به راحتی از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند.
چیزی که در مورد اپی ژنوم بسیار جذاب است، این است که هر کس می‌تواند برمبنای غذایی که مصرف می‌کند، روی آن اثر بگذارد.
رژیم غذایی و تغییر رفتار ژن‌ها
ژن‌های موجود در سلول‌‌ها می‌توانند تحت تاثیر غذاهایی قرار گیرند که در دسترس‌شان است.
در واقع با استفاده از غذا می‌توان عملکرد ژن‌ها را تغییر داد. رفتار ژن‌ها و مولکول‌های پروتئینی که در بدن مان تولید می‌شود تحت تاثیر مواد مغذی در دسترس سلول‌‌ها قرار دارد.
پروتئین‌ها نیز به نوبه خود ساختارهایی تولید کرده و یا عملکردهای شیمیایی سلول‌‌ها را با خود حمل می‌کنند.
در بررسی‌‌ها مشخص شده است که سوخت‌و‌ساز سلولی می‌تواند نقش موثری در سلول‌‌ها داشته باشد و تقریبا تمام ژن‌های یک سلول تحت تاثیر تغییرات ناشی از مواد مغذی در دسترس خود قرار می‌گیرند.
تا جایی که بعضی مواقع عملکرد یک ژن کاملا عوض می‌شود. در بررسی‌‌های فوق محققان به این نظریه رسیدند که ژن‌ها می‌توانند نحوه شکسته شدن مواد غذایی و تبدیل آنها به مولکول را کنترل کنند.
به طور مثال کلم بروکلی و دیگر سبزیجات برگدار، سیر و پیاز حاوی موادی است که همچون بازدارنده هیستون عمل کرده و می‌تواند جلوی تولید پروتئین هیستون را بگیرد.
این روش کمک می‌کند که بتوان با استفاده از تغذیه، ژن‌های سرکوب کننده تومور را فعال کرد و با انواع سرطان‌‌ها جنگید.
مثلا در تحقیقاتی که انجام شد، کورکومین، بخش فعال ادویه زردچوبه که نوعی آنتی اکسیدان است، توانست جلوی فعالیت مولکول تنظیم کننده NF-kappaB را بگیرد.
این مولکول به ژن‌ها دستور از بین بردن مولکول‌های التهابی که موجب رشد سلول‌‌های سرطانی می‌شوند را می‌دهد.
ژنتیک و اشتها
به دنبال بررسی‌‌ها مشخص شده، در بدن افرادی که در ژن FTO آنها جهش ایجاد شده است، بیش از دیگران هورمون گرسنگی ترشح می‌شود و آنها کمی پس از غذا خوردن، دوباره احساس گرسنگی می‌کنند.
همچنین نواحی مربوط به کنترل غذاخوردن در مغز آنها بیش از دیگران فعال است. با این تحقیقات و موارد مشابه محققان به این نتیجه رسیده اند که تمایل انسان به پرخوری از ژن‌ها و فعالیت‌‌های ژنی او ناشی می‌شود.
همچنین معتقدند که ژن‌ها، دو سوم مشکلات چاقی در افراد را موجب می‌شوند. به طور مثال برخی از ژن‌ها نرخ سوخت و ساز را پایین آورده و برخی دیگر دستور تولید چربی بیش از حد می‌دهند و می‌توانند باعث چاقی افراد شوند.
بنابر این بررسی‌‌ها، محققان در ارائه برنامه غذایی برای کاهش وزن و همچنین مبارزه با بیماری‌‌ها، سعی دارند که بر اساس ژنتیک برنامه‌های مناسبی تنظیم کنند.
اما این کار بسیار مشکل است و زمانی طولانی برای محقق ساختن آن نیاز است. با اینحال برخی از محققان چند نوع رژیم غذایی بر اساس ژن‌ها تنظیم کرده اند.
سه نوع رژیم غذایی بر اساس ژن‌ها (دی ان ای)
رژیم غذایی کم چرب
اگر شما:
* در تاریخچه خانوادگی‌تان سابقه بیماریهای قلبی دارید،
* همیشه انرژی‌تان پایین است،
* کلسترول بد LDL خون‌تان بالاست
بهتر است از رژیم غذایی کم چرب استفاده کنید. این رژیم غذایی موجب لاغری تان شده و شما را که در برابر بیماریهای قلبی مستعد هستید، مراقبت می‌کند.
از خوردن غذاهای چرب، شکر تصفیه شده و کربوهیدرات‌‌ها پرهیز کنید. این مواد غذایی شما را خسته و خواب آلود می‌کند.
برای داشتن انرژی بیشتر، کربوهیدرات‌‌های کم چرب مانند غلات کامل، به ویژه عدس و لوبیا چشم بلبلی مصرف کنید. از روغن‌‌های تک اشباع نشده مانند روغن زیتون و آووکادو استفاده کنید.
اصول اصلی رژیم غذایی کم چرب
در این نوع رژیم غذایی، روزانه نباید بیش از 77 گرم چربی مصرف کنید. 70 درصد کربوهیدارت، 15 درصد پروتئین و 15 درصد چربی به شما باید برسد.
رژیم غذایی کم کربوهیدارت
این رژیم غذایی برای ژن‌های شما مناسب است، اگر:
* دارای چربی شکمی و پهلو هستید.
* فشار‌خون بالا دارید.
* تری گلیسیرید خون تان بسیار بالاست.
اگر دور کمرتان بیش از 88 سانتی متر است، شما علاوه بر چاقی در خطر بیماری قلبی، انسداد کیسه صفرا و دیابت هستید.
احتمالا در برابر انسولین مقاومت دارید. یعنی اینکه به سختی می‌توانید قند خون تان را به انرژی تبدیل کنید.
اگر 10 درصد از وزن خود بکاهید، از فشار خون تان هم کاسته خواهد شد.
برای پیروی از این رژیم غذایی باید از غذاهای کم چرب و مقدار محدودی کربوهیدرات، به ویژه خوراکی‌‌های حاوی آرد و نشاسته، مصرف کنید.
اصول اصلی رژیم غذایی کم کربوهیدرات
مصرف کربوهیدرات در روز باید فقط 20 تا 60 گرم باشد. 30 درصد کربوهیدرات، 40 درصد چربی و 30 درصد پروتئین باید به شما برسد.
رژیم غذایی متعادل
اگر:
* در تاریخچه خانوادگی خود سابقه دیابت و بیماری قلبی دارید،
* از اهالی مدیترانه هستید،
* دایما دچار سوء‌‌هاضمه و یبوست می‌باشید،
پس باید از این رژیم غذایی پیروی کنید. به طور کلی بدانید، “هر چه برای والدین شما خوب بوده، برای شما هم خوب است.”
اینجاست که قدرت مواد غذایی بر اساس ژنتیک خود را نشان می‌دهد و اهمیت ارث را به یادمان می‌آورد.
به طور مثال مردمان اسکاندیناوی به دلیل تحمل لاکتوز می‌توانند به راحتی لبنیات مصرفی را هضم کنند اما مردمان چین و آمریکا به لاکتوز حساس هستند.
اصول اصلی رژیم غذایی متعادل
50 درصد کربوهیدرات، 30 درصد چربی و 20 درصد پروتئین باید در روز مصرف کنید.