تغذیه در دوران کودکی یکی از مهم‌ترین بخش‌های سلامت جسم در بزرگ‌سالی است. اگر کودکان ما تغذیه درست و سالمی داشته باشند در آینده از خیلی بیماری‌ها دور خواهند بود. یکی از مهم‌ترین خوراکی‌هایی که بچه‌ها باید در دوران کودکی مصرف کنند شیر است. بچه از بدو تولد با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه می‌شود اما بعد از یک‌سالگی می‌توان شیر پاستوریزه را به وعده‌های غذایی او اضافه کرد.
به گزارش فرادید؛ نوشیدن شیر فواید بسیار زیادی برای رشد و سلامتی کودکان دارد. مطالعات جدید نشان می‌دهند که افزودن ۱ لیوان شیر به رژیم غذایی روزانه کودکان موجب ۵ درصد افزایش در سرعت راه رفتن و ۲۵ درصد کاهش در خطر عدم حفظ تعادل در دوران بزرگ‌سالی می‌شود.
نوشیدن شیر فواید بسیار زیادی برای رشد و سلامتی کودکان دارد
محققان انگلیسی در مطالعه‌ای که انجام دادند، عادات تغذیه‌ای دوران کودکی بیش از ۱۵۰۰ مرد ۶۲ تا ۸۶ ساله را بررسی کردند. آنها تأثیر رژیم غذایی به ویژه مصرف شیر، پروتئین، کلسیم و چربی در دوران کودکی را بر توانایی جسمی و قدرت تحرک آنها از جمله توانایی پیاده‌روی، دراز و نشست و آزمون‌های تعادل در زمان فعلی مطالعه نمودند.
واقعیت‌هایی درباره شیرخشک و شیرمادر
نتایج نشان داد که دریافت کلسیم، پروتئین و شیر در دوران کودکی موجب بهبود قابل توجه در توانایی جسمی و حرکتی در دوران بزرگ‌سالی می‌شود. همچنین مشخص شد که عادات غذایی خوب در دوران کودکی مانند نوشیدن شیر و خوردن صبحانه در دوران بزرگ‌سالی نیز ادامه دارند. نوشیدن شیر به ویژه در وعده صبحانه موجب تأمین مواد مغذی حیاتی در طول روز می‌شود.
بر اساس راهنمای رژیم غذایی تدوین شده در سال ۲۰۱۰ توصیه می‌شود که کودکان ۲ تا ۳ سال روزانه ۲ لیوان، کودکان ۴ تا ۸ سال ۲/۵ لیوان و نوجوانان و بزرگ‌سالان روزانه ۳ لیوان شیر بنوشند. شیر، مواد مغذی موردنیاز برای رشد نظیر پروتئین، ریبوفلاوین و ویتامین B12 و از همه مهم‌تر کلسیم را تأمین می‌کند و هنگامی که سن کودک به ۱۲ ماهگی می‌رسد، می‌تواند به عنوان یک نوشیدنی مناسب وارد برنامه غذایی شده و تا آخر عمر حداقل یک لیوان شیر در روز، به مصرف برسد.
مدت زمان جذب و هضم شیر توسط بدن حدود ۳ تا ۴ ساعت است به همین بهترین زمان برای مصرف شیر, قبل از خواب است تا در طول خواب، بدن با جذب آن نیاز پروتئینی خود را تأمین کند. یکی از بدترین عادت‌هایی که باعث چاقی در بچه‌ها می‌شود وعده‌های غذایی نامناسب و بی فایده است.
بهترین زمان برای مصرف شیر, قبل از خواب است
محققان معتقدند که وعده غذایی نامناسب در بالا رفتن درصد چاقی مؤثر است؛ بنابراین برنامه‌های مربوط به تغذیه کودکان در مراکز جمعی مانند مهدهای کودک و مدرسه‌ها تأکید بر کاهش اندازه وعده غذا و به خصوص میزان انرژی غذاهایی است که موجب چاقی می‌شوند به خصوص شیرینی‌ها و مواد خوراکی پرکالری. به همین دلیل، توجه به آن دسته از مواد غذایی که سالم‌تر هستند، بیشتر شده و شیر از جمله این مواد غذایی است.
مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده که نشان می‌دهد مصرف شیر در کودکی و نوجوانی تأثیر مثبتی بر رشد کافی استخوان‌ها پیش از پایان دوره رشد دارد. مصرف شیر و سایر لبنیات به میزان کافی به ترمیم استخوان هایی که در معرض پیر شدن ناشی از کمبود مواد معدنی هستند کمک بسیاری می‌کند و از پوکی ناشی از کمبود ویتامین جلوگیری می‌کند.
نتایج مطالعات نشان می‌دهد که با وجود آن‌که دختران نوجوان بیشترین نیاز به شیر و کلسیم را دارند اما مقدار مصرف این ماده غذایی از سوی آنها کم است. در تحقیقات جدید بیشتر تمرکز محققان بر عادات و رفتار‌های تغذیه‌ای و مصرف نوشیدنی توسط کودکان و نوجوانان است. در این رابطه شواهد خوبی در حمایت از اضافه کردن شیر طعم دار به رژیم غذایی این گروه سنی وجود دارد.
مطالعات قابل توجهی طی ۱۰ سال گذشته روی نوشیدنی‌ها انجام شده و نتایج به دست آمده از این تحقیقات جدید ثابت کرده که ارتباط مستقیمی بین چاقی بچه‌ها با افزایش مصرف نوشیدنی‌های غیرالکلی (عموماً گازدار) وجود دارد. تحقیقات انجام شده در دانشگاه ورمونت که در سال ۲۰۰۲ در مجله اتحادیه دیابت آمریکا منتشر شده تائید می‌کنند که شیر طعم دار نوشیدنی سالمی برای کودکان و بزرگ‌سالان است.
خیلی از بچه‌ها با خوردن شیر مشکل دارند طعم یا بوی آن را دوست ندارند
نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد، کودکانی که شیر طعم دار می‌نوشند نسبت به کودکانی که شیر طعم دار مصرف نمی‌کنند، کمتر از نوشیدنی‌های غیرالکلی بی فایده و آب میوه (آن دسته از آب‌میوه‌ها که کمتر از ۱۰ درصد آب‌میوه طبیعی دارند) استفاده می‌کنند. همچنین کودکانی که شیرشکلات و یا دیگر انواع شیرهای طعم دار را مصرف می‌کنند، مقدار بیشتری از کلسیم در مقایسه با کودکانی که شیر طعم دار مصرف نمی‌کنند، دریافت می‌کنند.
همین تحقیقات نشان داد قند و یا چربی مصرفی در رژیم غذایی اطفالی که شیر طعم دار مصرف می‌کردند، در مقایسه با کودکانی که از شیر طعم دار استفاده نمی‌کردند، بالاتر نبوده است. حالا دیگر این مشکل به راحتی قابل حل است چون علاوه بر تولید شیرهای طعم دار برای کسانی که به دلیل طعم خاص شیر از خوردن آن امتناع می‌کنند، نی‌های طعم داری نیز به بازار آمده‌اند که وسیله‌ای خواهند بود برای تشویق بچه‌ها به مصرف به اندازه و مورد نیاز شیر تا به این ترتیب، دریافت کلسیم به حد کفایت برسد.
یک برنامه غذایی صحیح و مناسب باید دارای مقدار کمی کلسترول و چربی باشد. ۴ لیوان شیر پرچرب ۱۵۰ میلی‌گرم کلسترول دارد که نصف مقدار دریافتی مجاز روزانه است. نوشیدن ۴ لیوان شیر پرچرب در روز، به همراه یک عدد تخم‌مرغ یا ۲۴۰ گرم گوشت قرمز، مقدار کلسترول را از حد مجازش بالاتر می‌برد. ۴ لیوان شیر پرچرب، ۸ گرم چربی اشباع دارد که بالاترین حد مجاز است. در این صورت شما بایستی منابع دیگر چربی اشباع مثل گوشت قرمز، گوشت مرغ، تخم‌مرغ، کره و روغن نباتی جامد را کاهش دهید.
اگر می‌خواهید کلسترول خون خود را کاهش دهید، باید مصرف انواع چربی به خصوص چربی‌های اشباع را کاهش دهید که این چربی‌های اشباع در کره، روغن نباتی جامد، گوشت و لبنیات پرچرب مثل شیر پرچرب وجود دارد. دکتر راشل جانسون، استاد تغذیه در دانشگاه ورمونت و یکی از مؤلفان مطالعات در این زمینه، می‌گوید: «زمانی که نوشابه‌های گازدار و میوه‌ای جایگزین لبنیات در رژیم غذایی می‌شوند، دریافت مواد غذایی کلیدی مورد نیاز کودکان برای رشد‌شان دشوار می‌شود.
مصرف شیر در کودکی تأثیر مثبتی بر رشد کافی استخوان‌ها دارد
تحلیل انجام شده از سوی ما نشان می‌دهد که محصولات لبنی طعم دار همچون شیر و ماست می‌توانند به عنوان ماده غذایی ارزشمندی در رژیم غذایی کودکان تلقی شوند به دلیل آن‌که آنها دارای مواد غذایی اساسی بوده و از قند پایین‌تری در مقایسه با نوشابه‌های جایگزین آنها برخوردار هستند.»
چند حقیقت جدید درباره صبحانه‌خوردن
تحلیلی در زمینه رژیم‌های غذایی روی بیش از سه هزار کودک انجام شد که نشان دهنده تأثیر مثبت استفاده از شیر و ماست طعم دار به جای نوشابه‌های قندی و گازدار بر رژیم غذایی کودکان است. مطالعه یاد شده نشان داد که کودکان در سنین ۶ تا ۱۷ سال که بیش از ۱۸۰ تا ۲۴۰ میلی‌لیتر محصولات لبنی طعم دار همچون شیر، ماست، بستنی و پودینگ در هر روز استفاده می‌کنند، رژیم غذایی بهتری در مقایسه با آن‌هایی که به طور منظم از نوشابه‌های قندی و گازدار میوه‌ای استفاده می‌کنند، دارند.
در بیانیه تعیین استراتژی آکادمی متخصصان بیماری‌های کودکان آمریکا (AAP) توصیه شده است که متخصصان سلامت برای محدود کردن فروش نوشابه‌های قند دار در مدارس برنامه‌های منظمی تدوین کنند. این کار به منظور کمک به جلوگیری از برخی از مشکلات سلامت مرتبط با بسیاری از نوشابه‌های گازدار و قند دار است.
مشکلی که در رابطه شیرهای طعم دار خیلی مورد توجه محققان قرار گرفت، مربوط به پوسیدگی‌های دندانی، اختلالات رفتاری، چاقی، دیابت، تأثیرات طعم دهی بر جذب کلسیم و تأثیرات کافئین موجود در شیر با طعم شکلات و قهوه بر کودکان بود؛ اما در نتیجه این تحقیقات ثابت شد اگر در تهیه شیرهای طعم دار و با استفاده از روش‌های گوناگون بتوان میزان قند و انرژی این طعم دهنده را کنترل کرد هیچ اثر نامطلوبی بر سلامتی بچه‌ها نخواهد داشت.
کودکان کمتر از یک سال مواد معدنی، پروتئین و سدیم موجود در شیر گاو را نمی‌توانند تحمل کنند
در مجموع شیر از جمله لبنیاتی است که مصرف آن در رژیم غذایی روزانه، به خصوص در سنین کودکی و نوجوانی، به شدت توصیه می‌شود. شیر به عنوان یک غذای کامل، قابل جذب ترین منبع کلسیم در سبد غذایی به حساب می‌آید و دیگر مواد مغذی‌اش به رشد مناسب کودکان و نوجوانان کمک فراوانی می‌کند.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی ایران، بیش از ۹۰ درصد مردم ما با کمبود دریافت کلسیم و ۶۵ درصد با کمبود دریافت ریبوفلاوین مواجه هستند. بنابراین، به منظور مقابله با این کمبود‌ها علاوه بر سیاست‌گذاری برای تسهیل دسترسی مردم به شیر و لبنیات، آموزش و فرهنگ سازی مصرف شان نیز اهمیت دارد.
فواید خوردن شیر گاو برای بچه‌ها بسیار زیاد است زمانی که کودک شما وارد یک سالگی می‌شود اولین فنجان شیر را به او بدهید. کودکان کمتر از یک سال مواد معدنی، پروتئین و سدیم موجود در شیر گاو را نمی‌توانند تحمل کنند بنابراین بهتر است تا یک‌سالگی صبر کنید.
تا سه سالگی کودکان فقط به دو لیوان شیر در روز نیاز دارند. مادران می‌توانند از شیر مادر یا شیر گاو برای تغذیه کودکشان استفاده کنند اما می‌توانید شیر خشک را قطع کنید. فقط به یاد داشته باشید که شیر در حال حاضر یک مکمل غذایی در کنار مواد غذایی جامدی است که کودک می‌خورد و مانند شیر خشک و شیر مادر به تنهایی یک وعده غذایی محسوب نمی‌شود.
بچه‌ها می‌توانند مواد مغذی موجود در شیر را از طریق مواد غذایی دیگر هم دریافت کنند اما شیر ساده‌ترین راهی است که این مواد را به بدن کودک می‌رساند. خیلی از بچه‌ها با خوردن شیر مشکل دارند طعم یا بوی آن را دوست ندارند. اگر کودک با بوی شیر مشکل داشت و هنگام خوردن شیر دماغش را می‌گیرد بهترین راه این است که کمی شیر مادر یا شیر خشک به این شیر اضافه کنید.
شیر طعم دار نوشیدنی سالمی برای کودکان است
دقت کنید که والدین نباید از علاقه‌مند کردن کودک به شیر دلسرد شوند و راه‌های مختلف را امتحان کنند و حتی با پزشک تغذیه در این مورد صحبت کنند. مشکل دیگر برای نوزادان یا کودکانی است که بدنشان به شیر واکنش نشان می‌دهد. اینکه چطور می‌توان حساسیت را از عدم تحمل لاکتوز تفکیک کرد خیلی مهم است.
نوزادانی که عدم تحمل شیر را دارند معمولاً علائمی مانند نفخ، گاز یا شلی مدفوع را نشان می‌دهند. عدم تحمل معمولاً ناتوانی در هضم لاکتوز به قند ساده در شیر است؛ بنابراین بهتر است از مکمل‌هایی که بتواند کلسیم و ویتامین D لازم را به بدن برساند استفاده کنید.