هورمون‌ها نقش خاص و کلیدی در زیبایی و سلامت پوست ایفا می‌کنند. یکی از دوره‌هایی که در آن هورمون‌ها دچار به هم ریختگی می‌شود و پوست هم به تبع آن دچار مشکلاتی می‌شود، دوران عادت ماهانه است. معمولا خانم‌ها درباره تغییرات پوست‌شان در این دوره سوالات و دغدغه‌هایی دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم. چرخه عادت ماهانه در خانم‌ها به طور معمول 28 روزه است و به 3 دوره تقسیم می شود :
1- بین روز 1 تا 13 که دوره فولیکولی است.
2-روز 14 که روز تخمک‌گذاری است.
3-روز 14 تا 28 که دوره لوتئال است.
در دوره فولیکولی تخمک در تخمدان رشد میکند و بعد از تخمک‌گذاری به شکل یک غده زردرنگ است. اگر در روز 14 این تخمک بارور نشود، بعد از 12 روز می‌میرد، میزان هورمون‌ها به شدت افت میکند و خونریزی و ریزش بافت دیواره‌های رحم آغاز می‌شود. در خانم‌هایی که بدنشان نسبت به تغییرات هورمونی حساس است، حتی پیش از شروع خونریزی‌ها آثار این تغییرات را می‌توان روی پوست و برخی نقاط دیگر بدن مشاهده کرد که اصطلاحا به آن «نشانگان پیش از قاعدگی» می‌گوییم. در دوران عادت ماهانه این تغییرات واضح‌تر و شدیدتر می‌شوند که در ادامه به برخی از مسائل مربوط به پوست اشاره می‌کنیم و راه‌حل‌هایی ارائه می‌دهیم.
افزایش چربی پوست و آکنه
15روز قبل از شروع خونریزی تخمک گذاری انجام می‌شود و خانم آماده بارور شدن است. در این زمان میزان پروژسترون بالا میرود و به تبع آن میزان ترشح سبوم افزایش می‌یابد و تکثیر باکتری‌ها به‌دلیل مساعد شدن زمینه پوست بیشتر می‌شود. به این ترتیب احتمال بروز آکنه بالاتر میرود. چه خانم هایی که قبلا زمینه بروز آکنه داشته‌اند، چه کسانی که اصلا جوش نمی‌زدند، در این دوره برای پیشگیری از بروز یا تشدید جوش‌ها بهتر است از محصولات بدون چربی استفاده کنند. مرطوب کننده‌های بر پایه آب استفاده کنند و صورت را با آرایش پاک‌کن‌های حاوی آب معدنی بشویند.
لایه‌برداری هم در این دوره بهتر است انجام نشود زیرا به دنبال این کار ترشح سبوم بالا میرود. دقیقا قبل از شروع خونریزی استروژن کاهش محسوسی پیدا میکند و در عوض میزان هورمون‌های مردانه یعنی تستوسترون و پروژسترون بالا میرود. در نیمه اول عادت ماهانه، جوش‌هایی، به‌ویژه در ناحیه چانه و دور دهان ظاهر می‌شود. با مشاهده جوش‌ها بهتر است از محصولات ضدجوش با پایه اسیدسالیسیلیک استفاده کنید و صورت را با محلول‌های شستشودهنده حاوی آن بشویید یا از کرم آن استفاده کنید. مرطوب سازی پوست خود را هم از یاد نبرید.
تغییر رنگ پوست ، به ویژه پوست دور چشم
همانطور که خانم‌ها در دوران عادت ماهانه احساس بیحالی و خستگی می‌کنند، پوست هم دچار نوعی خستگی شده و کدر و رنگ پریده می‌شود. برای درمان می توانید از آرایش ملایم کمک بگیرید اما بهترین کار این است که نگاهی به نوع تغذیه خود در این دوره بیندازید و آن را اصلاح کنید تا پوست‌تان شاداب‌تر شود. برخی آنتی‌اکسیدان‌ها که در چای سبز، انگور، سیر، گردو و بادام، دانه قهوه یا لیمو موجود است بدن را از داخل پاکسازی میکند و پوست را جلا می‌دهد. اگر نسبت به قبل زیر چشمانتان کمی گود می‌شود و تیره‌تر به نظر می‌رسد، از کرم‌های ضدتیرگی دور چشم کمک بگیرید.
تیره‌تر شدن لکه‌ای پوستی
اگر خانمی لک نداشته باشد، عادت ماهانه سبب بروز لک نمی‌شود اما در مورد خانم‌هایی که لک پوستی یا ملاسما دارند، با آغاز عادت ماهانه شاهد پررنگتر شدن لک‌ها هستیم. بعد از اتمام این دوره هم رنگ لک مثل قبل از عادت ماهانه می‌شود و نیازی به درمان جدا نیست. برای پوشاندن لک‌ها در این دوره می‌توانید از کرم‌پودر یا کانسیلر اصلاح کننده رنگ صورت استفاده کنید.
مراقب پوست‌تان در این دوره باشید
توجه به این نکته ضروری است که نوع مراقبت و محصولاتی که پیش از عادت ماهانه و در حالت عادی مصرف می‌کردید، گاهی مناسب مصرف در دوران عادت ماهانه نیست. مثلا اگر در حالت عادی پوست خشک یا طبیعی دارید و از محصولات حاوی روغن استفاده می‌کنید تا پوست‌تان نرم شود و در دوران عادت ماهانه پوست‌تان چرب می‌شود، بهتر است آن را 2 بار در روز با محصولی ملایم بشویید و آبرسانی کنید.
بهترین گزینه استفاده از تونیک‌ها و محصولات بدون چربی و حاوی ترکیبات ضدآکنه است تا دچار جوش‌های پوستی نشوید. نکته مهم دیگر حساس شدن پوست نسبت به عوامل خارجی در دوره عادت ماهانه است. معمولا در این زمان پوست در مواجهه با آفتاب سرخ‌تر می‌شود و لازم است برای پیشگیری از آفتاب سوختگی از آن مراقبت بیشتری کنید. اگر پوست چربی دارید، از کرم‌های ضدآفتاب بدون چربی استفاده کنید. می‌توانید ضدآفتاب مایع با SPF 30 تهیه کنید یا کرم‌پودر با SPF 30 بزنید. بعد از اتمام عادت ماهانه می‌توانید از محصولاتی که به‌طور منظم استفاده می‌کردید، برحسب نوع پوست خود مصرف کنید.
آیا رنگ کردن مو در دوران عادت ماهانه مشکل‌ساز است؟
این باور اشتباه وجود دارد که در دوران عادت ماهانه یا بارداری و حتی شیردهی امکان رنگ کردن مو وجود ندارد. موها رنگ نمی‌گیرند یا ممکن است رنگ روشن به سبزی گرایش پیدا کند. این باور کاملا اشتباه است و رنگ کردن هیچ ارتباطی با عادت ماهانه ندارد. رنگ کردن مو فقط در 3 ماهه نخست بارداری توصیه نمی‌شود، آن هم بدلیل تاثیراتی که ممکن است مواد شیمیایی بر جنین بگذارند.
آیا عادت ماهانه بر ریزش مو هم تاثیر دارد؟
نه، مدت عادت ماهانه به قدری کوتاه است که نمی‌تواند تاثیر قابل ملاحظه‌ای روی ریزش موها داشته باشد. فقط در دوران بارداری و بعد از آن شاهد تغییرات قابل توجه در ریزش مو هستیم. در دوران بارداری میزان ریزش مو به شدت کم می‌شود و از 10 درصد ریزش موی طبیعی به 5 درصد می‌رسد. در عوض 4 ماه بعد از اتمام بارداری میزان ریزش مو حدود 33 درصد می‌شود و شاهد ریزش شدید موها هستیم که این مساله نیز طبیعی است و بعد از چند هفته بهبود می یابد.
دکتر محمد علی نیلفروش زاده-متخصص پوست و مو